کد خبر: ۸۸۰۷
تاریخ انتشار: ۰۶ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۶:۰۳-27 May 2019
منابع تاریخی و روایی شیعه و سنی درباره مکان دقیق ضربت خوردن امیرالمومنین #علی (ع) اختلاف نظر شدید دارند، که در این زمینه دو نقل عمده وجود دارد که در ادامه به بررسی آن دو می‌پردازیم:
دیدگاه اول: امام علی(ع) در زمان ورود به مسجد و قبل از ایستادن در محراب به دست ابن ملجم به شهادت رسیده است، این افراد برای ادعا خویش دو سند بیان کرده‌اند که به بررسی آنها می‌پردازیم:
نقل قرب الاسناد که در آن این گونه آمده است که «#علی بن ابیطالب(ع) از خانه خارج شد تا مردم خفته در مسجد کوفه را برای نماز صبح بیدار کند که ابن ملجم با شمیشر ضربتی بر فرق سر آن‌حضرت وارد آورد.»[۱]
بررسی: این روایت از نظر سندی ضعیف است، چون در میان سلسله راویان این روایت، راوی‌ای به نام «وهب بن وهب ابی‌البختری» وجود دارد که از راویان اهل سنت است و نه تنها وثاقتش ثابت نشده، بلکه از نظر شیعه[۲] و اهل تسنن[۳] وی فردی مردود و ضعیف است.
از سوی دیگر دلالت این حدیث کامل و صریح نیست. سیاق این حدیث، نهایتا آن است که حضرت به درون مسجد کوفه وارد شده و خفتگان در مسجد را بیدار کردند. اما اینکه در چه حالی و در کجای مسجد، حضرت مورد اصابت شمشیر ابن مجلم قرار گرفت، هرگز این حدیث بر آن اشاره و تصریح ندارد.
چون این حدیث فقط گزارش‌گر ورود حضرت #علی (ع) و بیدار کردن خفتگان است، اما زمانِ بین بیدار کردن تا ضربت خوردن را گزارش نمی‌کند که چه اتفاقی افتاده است.
. نقل طبری: سندی دیگری که برای این ادعا مطرح است، برگرفته از تاریخ طبری است که این گونه می‌گوید: «ابن ملجم و هم‌دستانش [شبیب و وردان] شمشيرهایشان را در دست گرفته و در مقابل دری که #علی(ع) از آنجا وارد مسجد می‌‌شد نشستند.
آنگاه که #علی(ع) وارد شد ... ابن ملجم با شمشير ضربتی به فرق او وارد آورد»[۴]
بررسی: روایت طبری از سه جهت ضعیف است
. اول: حدیث او مرسل و منقطع است، چون راوی طبقه اول او: اسماعیل بن راشد(ابی اسماعیل) سلمی است که ناصر الدین البانی وهابی در مورد حدیث او می‌گوید: او هرگز امیرالمومنین #علی(ع) را درک نکرده تا بخواهد از کیفیت شهادتش خبر دهد.[۵]
دوم: اسماعیل بن راشد در طبقه روات از اتباع التابعین شمرده میشود؛ با این حال، او راوی مجهول الحال است که هیچ جرح و تعدیلی در مورد وی وارد نشده است[۶]
سوم: راوی طبقه دوم، عثمان بن عبدالرحمن حرانی طرائفی است. گرچه برخی مانند یحیی بن معین وی را توثیق کرده‌اند، اما رجالیون اهل سنت اعتراف دارند که وی احادیث ضعیف و مجهول بسیاری را نقل کرده و به همین خاطر برخی رجالیون اهل سنت وی را تضعیف کرده‌اند.[۷]
از دیدگاه مشهور علمای شیعه و اهل تسنن مولای متقیان #امام_علی(ع) در محراب مسجد و در حال نماز به شهادت رسیده است، در ادامه به نقل اقوال ایشان می‌پردازیم:
شیعیان برای اثبات ادعای خویش به روایات متعددی که در این زمینه نقل شده، استشهاد میکنند از جمله اینکه «امیرالمومنین #علی(ع) فرمود: [آنگاه که رسول خدا(ص) فضایل ماه رمضان را برشمرد] من برخاستم و گفتم: ای رسول خدا، بهترین کارها در این ماه چیست؟
فرمود: ای ابوالحسن، بهترین عمل در این ماه پرهیز از محرمات الهی است. سپس گریست، عرض کردم: ای رسول خدا چرا گریه می‌کنی؟ فرمود: برای آن کاری که در این ماه نسبت به تو صورت خواهد گرفت، گویا تو را می‌نگرم که برای خدایت نماز می‌خوانی و شقی‌ترین مردم که برانگیخته شده
ضربتی بر فرق تو وارد می‌آورد که محاسنت را بدان خضاب میکند.»[۸] سند این حدیث در نهایت وثاقت و درستی است به گونه‌ای که حتی یک نفر مجهول نیز سند آن وجود ندارد، چه رسد به افراد ضعیف.
اما آنچه بیشتر این دیدگاه را تقویت میکند و قول اول را رد میکند دیدگاه‌های متعدد مورخان و محدثان اهل تسنن در مورد این موضوع است که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
یک: ابن ابی‌الدنیا قرشی(م۲۸۱ق) از متقدم‌ترین تاریخ‌نویسان روایی است که در باب شهادت امیرالمومنین #علی(ع) یک کتاب مستقل نگاشته و در آن حدود ۱۱۹ روایت گردآوری کرده است.
او ۳۰ سال قبل از طبری(م۳۱۰ق) وفات یافته؛ بنابراین گزارشات او نسبت به گزارشات طبری مقدمتر و پذیرشش دارای اولویت است. او در کتابش چند روایت را آورده که حضرت در مسجد ضربت خورد، نه در راه مسجد.[۹]
دو: احمد بن حنبل [۱۰] و نیز ابن عساکر[۱۱] با اسناد خود از لیث بن سعید نقل میکنند: «#علی(ع) در حال نماز صبح، مورد ضربت شمشیر مسموم ابن ملجم قرار گرفت و بدان سبب درگذشت (به شهادت رسید)...».
سه: این گوشه‌ای از دیدگاه علمای اهل تسنن بود که اعتراف کرده‌اند آن حضرت در حال نماز و در درون مسجد کوفه ضربت خورده است و ما به خاطر طولانی نشدن بحث از نقل اقول دیگر اندیشمندان اهل تسنن که در این مسیر گام نهاده‌اند خودداری میکنیم و تنها به ذکر نام برخی از آنها می‌پردازیم
ابن طاهر مقدسی[۱۲]، ابوالحسن ماوردی[۱۳] ابن عبری[۱۴] ، ابن اعثم کوفی[۱۵] سبط ابن جوزی[۱۶] ، ابن عبد البر اندلسی[۱۷]
با توجه به مطالبی که بیان شد، جایی هیچگونه تردیدی باقی نمی‌ماند که مولای متقیان #امام_علی(ع) در محراب مسجد کوفه به شهادت رسیده است و نقل‌های دیگر تاب مقاومت در مقابل این دیدگاه را ندارند.
اندیشه تشیع
منابع
[۱]. قرب الاسناد، عبدالله بن جعفر حمیری قمی، مؤسسة آل البیت(علیهم‌السّلام) لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۳.
[۲]. الفهرست، الشيخ الطوسی، تحقيق: الشيخ جواد القيومی، چاپ اول، ١٤١٧ق، ص۲۵۶.
[۳]. الفهرست، ابن النديم، بیروت، دار المعرفة چاپ دوم، ۱۴۱۷ق-۱۹۹۷م، ص۱۳۰.
[۴]. تاريخ الرسل والملوك(تاريخ الطبری)، الطبری، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۴۵.
[۵]. سلسلة الأحاديث الضعيفة والموضوعة وأثرها السيئ في الأمة، محمد ناصر الدين الألبانی، ریاض، دار المعارف، چاپ اول، ۱۴۱۲ق-۱۹۹۲م، ج۱۱، ص۳۲۰.
[۶]. إرواء الغليل في تخريج أحاديث منار السبيل، محمد ناصر الدين الألبانی، بیروت، المكتب الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق-۱۹۸۵م، ج۶، ص۷۶.
[۷]. سلسلة الأحاديث الضعيفة والموضوعة وأثرها السيئ في الأمة،ج۱۱، ص۳۲۰.
[۸]. عیون اخبار الرضا(علیه‌السّلام)، شیخ صدوق، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۴ق-۱۹۸۴م، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۶.
[۹]. مقتل أمير المؤمنين علی بن أبی طالب(عليه‌السلام)، ابن أبی الدنيا، دمشق، دار البشائر، چاپ اول، ۱۴۲۲ق-۲۰۰۱م، ص۳۰.
X Share
نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۱
غیر قابل انتشار: ۰
جواد موسوی
| 
۱۲:۳۹ - ۱۴۰۰/۰۳/۲۳
0
0
پاسخ
مگر رسول الله نه فرمود من غیب نمیدانم؟ پنس چگونه ضربت خوردن حضرت علی را پیش گویی میکند ؟ نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
با اصلاحات بنیادین سیاسی موافقید؟
آخرین اخبار
چشم انداز
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
پنجره
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان