تفسیر سوره قدر توسط استاد علی صفایی حائری

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏

إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ 1 وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ 2 لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ‏أَلْفِ شَهْرٍ 3 تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ 4 سَلامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ 5

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 127

«1»

انزال‏: متعدى، نازل كردن دفعى و يكجا را مى‏گويند.

قدر: ارزش، ظرفيّت، اندازه‏گيرى، توانايى.

تنزّل‏: فعل لازم، نزول تدريجى، به تدريج نازل شدن، با من متعدى شده و معناى نازل كردن را مى‏دهد.

اذن‏: اجازه، علم.

أمر: فرمان، كار، عمل، گفته، شأن.

سلام‏: درود، پاكى از آفت و عيب.

من‏: براى متعدى كردن تنزّل.

حتّى‏: غايت و قيد براى ليلة القدر، حتى مطلع الفجر.

«2»

تركيب‏ ليلة القدر به جاى يوم القدر چه بارى دارد؟

من كل أمر، متعلق به چيست؟ و من چه معنايى دارد؟

حتى مطلع الفجر آيا غايت هى يا غايت سلام يا غايت تنزّل الملائكة است؟ و اين تركيب طولانى‏ تنزّل الملائكة و الروح فيها باذن ربهم من كل أمر چه معنايى مى‏دهد؟

سلام‏ از جهت تركيبى چه جايگاهى دارد؟

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 128

«3»

چرا قرآن در شب قدر نازل شده؟

چرا شب قدر بهتر از هزار ماه است؟

چرا ملائكه در اين شب نازل مى‏شوند؟

چرا سلام است؟

و چرا تا مطلع فجر است؟

اين‏ها سؤال‏هايى است در زمينه‏ى سوره‏ى قدر با وجود رواياتى كه براى ألْف شهر، حكومت بنى اميّه را مطرح مى‏كند كه يك شب رسول بهتر از هزار ماه حكومت بنى اميّه است.[1]

و با وجود رواياتى كه فجر را، فجر ظهور مهدى مى‏گيرد.[2]

و با وجود رواياتى كه اين سوره را بهترين حجت‏ها براى شيعه مى‏شناسد، كه ولى امر در هر دوره كسى است كه ملائكه، امر را بر آنها مى‏آورند.

در روايت هست؛ خاصموا عدوكم بهذه السورة تفلجوا.[3]

«4»

بر اساس كفر و شكر در شب قدر براى تو اندازه‏اى مى‏گيرند و به تو نعمت‏ها و امكاناتى مى‏دهند.

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 129

بر اساس كارى كه تو در گذشته كرده‏اى، سرمايه‏ى آينده‏ات را تقدير مى‏كنند.

و در اين شب تو بايد براى اين سرمايه و امكانات طرح بريزى و برنامه بگذارى؛ چون هر نوع حركتى كه همراه طرح نباشد گرفتار خرابكارى و كندكارى و دوباره كارى خواهد شد و از دست خواهد رفت.

هنگامى كه تو براى برنامه ريزى آماده مى‏شوى و براى طرح ريزى اقدام مى‏كنى آن وقت احتياج به راهنمايى دارى كه تو را در اين مهم كمك كند و چراغ راه تو باشد. احتياج به كتاب و دستورالعملى دارى كه تو را كمك كار باشد.

و باز احتياج به نيروهايى دارى كه تو را كمك كنند و پيش ببرند و احتياج به سرپرستى و ولايتى دارى كه متمم تمام نعمت‏ها و امكانات تو باشد، كه وجود مهندس بيدار و ولايت يك مدير آگاه متمم تمام نعمت‏ها و ارزش‏هاى موجود در يك كارخانه است.

اين نيروها بر اين مقام ولايت، در اين شب قدر نازل مى‏شوند ... همانطور كه قرآن در اين شب نازل شده، همانطور كه نعمت‏ها در اين شب نازل شده‏اند و اندازه‏گيرى و تقدير گرديده‏اند ... پس تو هم در اين شب مى‏توانى طرح بريزى و براى سرمايه‏هاى خودت، برنامه بگذارى، تا در اين شب براى تو همه چيز فراهم شود:

1- نعمت‏ها و اندازه‏ها

2- كتاب و راهنما

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 130

3- نيروهاى نازل بر مقام ولايت‏

4- طرح ريزى و تقدير تو.

و اين است كه بيدار ماندن و طرح ريختن در اين شب توصيه شده و بهترين كار در اين شب گفت‏وگوى علم و رسيدن به آگاهى و بينشى است كه بتواند در اين طرح و تصميم كمك كار باشد. كسى كه از اين تقدير و برنامه ريزى محروم مانده باشد، از سرمايه ‏هايى كه براى او مى‏گذارند و از فرشته‏ هايى كه نازل مى‏شوند بى‏بهره خواهد ماند و به خسارت خواهد رسيد.

با اين توضيح مى‏يابيم كه چرا قرآن در شب قدر نازل شد. چرا كتاب راهنما و هدايت، در شب تقديرِ سرمايه‏ها و نعمت‏ها نازل شد، هنگامى كه به تو سرمايه مى‏دهند و در همان هنگام هم كتاب و دستور سرمايه گذارى تو و روش برنامه ريزى و طرح و تقدير تو را فرستاده‏اند.

اين كتاب بايد در شب قدر نازل شود. قدر خدا، كه سرمايه‏ها مى‏دهد و قدر تو، كه سرمايه‏ها را به كار مى‏اندازد.

و نكته اين است كه‏ ليلة القدر مى‏گويند نه يوم القدر. در دل تاريكى‏ها و در بطن حادثه‏ها است كه تو بايد طرح فردا را بريزى و در طلوع فجر، همراه فرشته‏هاى نازل شب قدم بردارى. اشتباه ما اين است كه در شبمان كارى نمى‏كنيم و در شكم گرفتارى‏ها و ظلمت‏ها، يا تسليم تاريكى مى‏شويم و يا مرثيه خوان ظلمت. و اين فاجعه را در طلوع فجر مى‏فهميم كه هيچ كارى‏

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 131

نكرده‏ايم و هيچ طرحى نريخته‏ايم. و تا دست به كار شويم و طرحى بريزيم، هزار مانع بر سر راهمان مى‏گذارند و هزار درگيرى برايمان ايجاد مى‏كنند و تا بخواهيم حركت كنيم به غروب رسيده‏ايم و دوباره گرفتار شب شده‏ايم.

اين است كه در شب طرح مى‏ريزند و اين است كه شب را، قدر مى‏دانند، شب را. و اين است كه يك شب طرح، يك شب قدر، از هزار ماه بى‏تقدير بهتر است.

و ما ادريك ما ليلة القدر؛ چه مى‏دانى كه اين شب قدر، چيست.

ليلة القدر خير من الف شهر؛ يك شب از هزار ماه، از يك عمر بدون برنامه بهتر است.

فاجعه اين است كه ما بيش از طرح بر روى مصالح كار مى‏كنيم و بيش از برنامه بر روى تشكيلات تأكيد مى‏نماييم و در نتيجه با وجود مصالح عالى بنايى نداريم و سقفى نزده‏ايم. آنها كه نقشه ندارند، كارشان در جاى خودش نمى‏نشيند و اين است كه بايد خرابش كنند و دوباره بسازند و اين است كه بدون طرح، بدون قدر و اندازه‏گيرى، هر عملى به خرابكارى و كند كارى و دوباره كارى مبتلا خواهد شد.

كسى كه در شب نقشه نكشيده و روز دست به كار شده، يك عمر، هزار ماهش (83 سال) بر باد رفته و تمام كوشش‏هايش بى‏نتيجه است و يا نتيجه‏ى آن عائد نقشه دارهايى است كه او را در طرح خود گذاشته‏اند؛ چون اين پيداست، كسى كه طرح ندارد، كسى كه نقشه ندارد، مهره‏ى نقشه دارها خواهد شد.

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 132

ما در سطح زندگى خودمان و در سطح جامعه و تاريخمان شاهد اين اصل بوده‏ايم. حركت مقدس سيد جمال‏ها بهره‏اش شد تجزيه‏ى عثمانى و مشروطيت ايران و هر دو، سرش از شكم بريتانيا در آمد.

و باز مبارزه‏ى مصدق نتيجه‏اش شد ميراث خوارى آمريكا ... با دست مهره‏اى كه نقشه نداشت، نقشه‏ى دشمنانى كه طرحشان را از پيش ريخته بودند، عملى شد. آمريكا رقيب‏هايى داشت؛ بريتانيا، روسيه، روحانيت و ملت. با مبارزه‏ى منفى و قدرت ملى، بريتانيا كنار رفت و توده‏اى‏ها قدرت يافتند. با روحانيت توده‏اى‏ها ضربه خوردند و جاى پاى آمريكا باز شد تا سال 40 كه طرح اقتصاد ارشادى و لوايح شش گانه جايگزين روحانيت شد و جلوگير روسيه و كمونيست‏ها. پس مى‏بينى كه چگونه نقشه دارها، از دشمنان خود بهره مى‏گيرند و بى‏نقشه‏ها، از دوستان خويش محروم مى‏شوند.

مسأله همين است كه تو بايد در شب تاريك خفقان و فشار، طرح و نقشه‏ات را بريزى، كه در اين موقعيت، فرصت طرح ريزى هست و آنگاه كه مهره‏هايت را تهيّه كردى و آنها را در كادر دشمن جاى دادى مى‏توانى حركتت را شروع كنى و دشمن را از درون پوك كنى و جايش را بگيرى و مسلط شوى، در حالى كه براى هر چاله‏اى از پيش منارش را تهيه كرده‏اى و براى پست‏ها، آدم‏ها را در دست دارى.

آخر مهم اين نيست كه يك ملت را در دشت ولو كنى؛ چون كسى كه پست‏ها و موضع‏ها را در دست دارد، اين ملت را مى‏رماند و يا اسير مى‏كند.

حزب بعثِ عراق را ببين. حكومت سابق شاه را در نظر بگير. تسلط

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 133

صهيونيست‏ها را بررسى كن، مى‏بينى در تمامى اينها، پست‏ها را و موضع‏ها را با طرحى كلى تصاحب كرده‏اند و دشمن را از درون شكست داده‏اند. قلعه‏هاى بلند را سرداران فاتح از درون فتح كرده‏اند.

كسانى كه مهره‏هاشان پست‏ها را نگرفته‏اند، بر فرض تكيه بر قانون اساسى و شوراها و مجلس شورايى هم داشته باشند، به تدريج زمين مى‏خورند؛ چون اين سه عامل، كارايى و اثرش مشروط به وجود مهره‏هايى است كه پشتوانه‏ى اجرايش باشند.

در جايى ديگر توضيح داده‏ام كه كنترل حكومت‏ها از دو راه امكان دارد؛ از داخل حكومت و با عصمت رهبر و از خارج و نظارت توده.

و نظارت توده يا به وسيله‏ى قانون اساسى و يا شوراها و يا مجلس‏هاست و يا گذشته از اينها از طريق مهره‏هايى است كه در تمام كادرها وارد كرده‏اند و از طريق نظارتى است كه بر پست‏ها داشته‏اند. مادام كه اين پست‏ها در دست نيايد، بر فرض تمامى سطح را هم تور بگيرى، تو محكوم كسانى هستى كه از قله‏هاى مسلط مى‏توانند تو را زير رگبار بگيرند و مى‏توانند تو را همچون كشتزارى با داس درو كنند.

مى‏بينى كه چند نفر يهودى هنگامى كه پست‏ها را در نظر گرفتند، توانستند حتى قدرت آمريكا را به دنبال خود بكشند. و شايد اين برداشت هديه‏ى بزرگ اقليّت بودن و در تنگنا افتادن باشد؛ چون در تنگنا و تاريكى است كه طرح‏ها ريخته مى‏شوند و نقشه‏ها شكل مى‏گيرند. و اين است كه اين طرحِ يك‏

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 134

شبه بر حركتِ هزار ماهه ترجيح دارد، كه اين حركت بدون اين طرح جز خرابكارى و كندكارى و دوباره كارى، نتيجه‏اى نخواهد داشت.

ليلة القدر خير من الف شهر؛ يك شب تقدير از هزار ماه بى‏تقدير بهتر است، چرا؟ چون آنها كه طرح ندارند و نقشه ندارند، مهره‏ى نقشه دارها هستند؛ چون ساختمانى كه نقشه ندارد و عمله‏هايش از صبح تا شب كار مى‏كنند و بى‏حساب خراب مى‏كنند و بى‏حساب مى‏سازند، عاقبت توالتش در ميان آشپزخانه سبز مى‏شود و درِ حياطش در وسط سقفش مى‏نشيند و دوباره كارى و خراب كارى خواهد داشت و اگر اين هر دو را نداشته باشد كند كارى خواهد داشت؛ چون حيرت در عمل مانع حركت سريع تو است. تو نمى‏دانى بايد كجا را بسازى و كجا را خراب كنى. و همين حيرت اگر كارت را خراب نكند، كند و آرام مى‏كند.

اين است كه عمل طرح مى‏خواهد. در طرح است كه عمل ارزش مى‏يابد؛ چون ارزش عمل وابسته به خود عمل نيست، وابسته به محرك و به هدف و به بينشى است كه از رابطه‏هاى يك عمل دارى.

اين است كه يك عمل از چند نفر، ارزش برابر ندارد و در يك سطح نيست؛ چون محرك‏هاشان فرق دارد. يكى يك تومان مى‏دهد به خاطر اين كه ده تومان بگيرد. و يكى يك تومان مى‏دهد تا آرامش وجدان بيابد و يكى يك تومان مى‏دهد تا درس انفاق بدهد و آدم بسازد. و يكى با يك تومانش يار تربيت مى‏كند و همراه مى‏سازد. آيا اينها برابر هستند؟

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 135

كسانى كه با عواطف، با هوس‏ها، با دهان مردم، با شيطنت و سياست انفاق مى‏كنند، با كسانى كه محركشان تكليف‏شان است، در يك عمل برابر نيستند.

همين طور كسانى كه غايت و جهت و هدف عملشان تربيت همراه و درس انفاق و سازندگى و ايجاد وحدت و يگانگى است با كسانى كه غايت و جهت و هدفشان آرامش وجدان و يا ايجاد اعتبار اجتماعى و يا پيروزى در انتخابات و يا رسيدن به آب و علف دنياست مساوى نيستند.

همين طور آنها كه رابطه‏ى اعمالشان را در نظر دارند، با آنها كه فقط يك بند را مى‏بينند، برابر نيستند. اين پيداست كه يك عمل بى‏نهايت رابطه دارد، در نتيجه كسى كه تمام اين آثار را در نظر دارد با كسى كه بعضى از آن را مى‏شناسد بهره‏اش و طرز عملش برابر نيست. اگر مى‏شنوى كه‏ ضربة على يوم الخندق أفضل من عبادة الثقلين؛[4] يك حركت على از تمامى عبادات جن و انس بهتر است، به همين خاطر است كه على در يك ضربه‏اش تمامى اين رابطه‏هاى نامحدود را در نظر دارد و در يك حركتش عبادت جن و انس را مى‏خواهد و اين است كه اين ضربه، ارزش و فضيلتش به اين حد مى‏رسد كه محرّك و غايت و بينش به رابطه‏ها، در ارزش عمل نقش دارند و به آن ضريب مى‏دهند. همانطور كه اين سه عامل در شكل عمل و كيفيت عمل هم اثر مى‏گذارد. تو كه مى‏دانى با يك ليوان آب چقدر انس، چقدر درس، چقدر

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 136

پيوند و وحدت، چقدر قدرت، چقدر پيروزى نهفته است، ناچار در همين يك عمل، حالت و شكل كارت متفاوت مى‏شود، كه در اين عمل بذرى دارد و از اين بذر محصول و برداشتى مى‏خواهد.

سفره‏اى كه به خاطر بازى‏ها و هوس‏ها و تظاهرها پهن مى‏شود، در شكل و كيفيت با سفره‏اى كه به خاطر تكليف و تربيت و درس پهن مى‏شود، يكسان نيست و اين چهار عامل:

محرك‏

غايت‏

بينش به رابطه‏هاى عمل‏

و شكل عمل، در ارزش و قدر عمل مؤثر هستند و اين عوامل در طرح منظور مى‏شوند؛ اين است كه عمل طرح مى‏خواهد و نقشه مى‏خواهد، قدر و اندازه گيرى مى‏خواهد. و اين طرح و نقشه را چگونه بايد بدست آورد؟

تو كه يك قطعه زمين، دو كيلو گوشت، يك مقدار پارچه دارى، بدون طرح و نقشه دست به كار نمى‏شوى، پس چه شده كه در سرزمين عمرت بدون تقدير، دست به كار شده‏اى و در هر رشته و شغلى خودت را گرو گذاشته‏اى.

آنها كه مى‏خواهند در سرزمين عمر خويش بنايى را بالا ببرند و چيزى بسازند و كارى بكنند و ارزش بيافرينند، ناچارند كه طرحى بريزند و براى اين طرح ريزى چه بايد بكنند؟ و از كجا بايد شروع كنند؟

دوستى مى‏گفت من در دفتر ساختمانى در محل كارم نشسته بودم. پس از مدت‏ها كسادى، يك مشترى از راه رسيد، خيلى ناشى و ولو. ننشسته، پولش‏

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 137

را درآورد و گفت من يك نقشه مى‏خواهم ...

خوشحال شدم و ژست گرفتم و پشت ميز جابجا شدم، گفتم خوب. و قلم را برداشتم كه چه نقشه‏اى ...

گفت: آقا نقشه، نقشه.

گفتم مى‏دانم، ولى نقشه براى چه؟

مرد بلند شد و نزديك آمد و دستش را تو صورتم آورد كه آقا نقشه، نقشه مى‏خواهم، نقشه.

مسأله همين است كه نقشه‏ى كلى وجود ندارد. نقشه با هدف شروع مى‏شود و با هدف شكل مى‏گيرد. بر اساس هدف، راه‏ها و نيازها و مرحله‏ها و مسائل هر مرحله را در نظر مى‏گيرند و طرح مى‏ريزند.

كسى كه مى‏خواهد آپارتمان بسازد با كسى كه مى‏خواهد مرغدارى درست كند، از همين جا جدا مى‏شوند. با هدف، طرح شكل مى‏گيرد و در طرح، عمل معنا مى‏دهد و ارزش پيدا مى‏كند. و در طرح و با طرح مى‏توان از هيچ بهره گرفت و از كم، زياد برداشت كرد و به كوثر رسيد، كه كوثر كثير الخير است، نه كثير النعمة.

با قدر است كه به خير مى‏رسى، كه‏ ليلة القدر خير من الف شهر تنزل الملائكة و الروح فيها باذن ربهم من كل أمر.

بهتر بودن اين شب از اينجا مايه مى‏گيرد كه با قدر خراب كارى نيست و كند كارى نيست و باز از اينجا مايه مى‏گيرد كه در اين شب، كتاب، نيروهاى نازل و ولايت، همراه قدر تو و طرح تو هستند، در نتيجه كارى كه در شب قدر

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 138

و اندازه گيرى تو شروع مى‏شود، به سلام مى‏رسد، كه سلام جدايى از هر عيب و آفت است، كه سلام رحمت و درود و بركت است.

در اين شب كه تا قيامت ادامه دارد، ملائكه و روح به تدريج بر ولى امر، هر امرى را نازل مى‏كنند. اولى الامر، صاحبان كارها و دستورها و شؤوناتى هستند كه در شب قدر به آنها مى‏رسد و طرح سال آنها را مى‏ريزد. و اين است كه هر كارى بدون ولايت و سرپرستى آنها، كارى معلّق و در هوا و بدون طرح است. با اين امر و با اين قدر و اندازه‏ها هماهنگ نيست. و همين است كه در روايات آمده، هر كارى بدون ولايت، بى‏بهره است. اگر كسى تمام شبش ايستاده باشد و تمام روزش روزه باشد و تمام سالش در حج باشد و تمام مالش در راه و اين كارها با امر ولى و با طرح او همراه نشود و با ولايت و سرپرستى او انجام نگيرد، نتيجه ندارد و حتى خطرناك است، كه كارهاى توان‏كش عمله‏ها مادام كه در نقشه و طرح انجام نگيرد، جز خرابكارى نيست.

همان طور كه بارها گفته شده، ولايت و سرپرستى يك معمار و يك مهندس آگاه، متمم تمام نعمت‏هاى موجود و امكانان عظيمى است كه در طرح جان مى‏گيرند و با نقشه پياده مى‏شوند. و همين است كه در روز ولايت، در روز غدير، قرآن گوشزد مى‏كند؛ أليوم أكملت لكم دينكم و أتممت عليكم نعمتى،[5] أليوم أكملت و أتممت ...

تنزل الملائكة و الروح فيها باذن ربهم من كل أمر.[6] آهنگ كشدار و طولانى‏

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 139

آيه با ادامه و استمرار شب قدر تا قيامت هماهنگ است و از يك كار كشيده و طولانى خبر مى‏دهد. كارى كه با فعل مضارع و همراه نزول فرشته‏ها و روح كه- بزرگتر حتى از جبرئيل است‏[7]- و با اذن و اجازه و امر خداى آنها در اين شب، شكل مى‏گيرد.

سلام‏ ... ليلة القدر سلام.

اين قدر و اندازه‏ى خدا و اين قدر و تقدير تو و اين امر و برنامه‏ى ولى و اين كتاب و طرح و تقدير، هنگامى كه با هم هماهنگ شوند، به چه مى‏انجامند، جز سلام ... و اين است كه شب تقديرهاى خداى و تو و ولايت، شب سلام و امن است، شب پاكسازى از هر عيب و آفت است. اگر تو نعمت‏هاى خدا را با طرح ولايت و كتاب خدا هماهنگ كنى و با موضوعات جارى و گرفتارى‏ها و نيازهاى موجود تطبيق بدهى، توانسته‏اى در اين شب قدر به سلام برسى و از خرابكارى و دوباره كارى و كندكارى نجات يابى.

عظمت شب قدر به همين خاطر است كه تمامى اينها با هم جمع شده‏اند و فقط انتظار تقدير و تدبير تو را دارند كه با قدر نعمت و با قدر ولايت كه متمم‏

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 140

نعمت‏هاست و با قدر كتاب كه در اين شب جمع‏اند، تنها مى‏ماند قدر تو و بيدار باش تو و طرح ريزى تو كه بايد با توجه به نيازها و كمبودها و ضرورت‏هاى جارى و آن قدرها هماهنگ باشد؛ چون همان طور كه گذشت طرح بر اساس هدف است و هدف تو بر اساس هوس نمى‏ماند كه بايد با توجه به دو اصل:

1- قدر و امكانات تو،

2- نيازها و ضرورت‏ها و شرايط جامعه‏ى تو، شكل بگيرد.

وقتى مى‏خواهى براى زمينت نقشه بريزى بايد هدف را در نظر بگيرى و اين هدف هوس نيست، كه من دلم مى‏خواهد اينجا منار بسازم. بايد هدف تو با امكانات زمين و شرايط آن و با نيازها و ضرورت‏هاى موجود در جامعه‏ى تو هماهنگ باشد.

در زمين سست و در جامعه‏ى گرسنه آپارتمان نمى‏سازند، كه مرغدارى مناسب‏تر است؛ چون با سستى زمين و نياز جامعه، با قدر و اندازه‏ى زمين و ضرورت‏هاى جارى هماهنگ است ... پس در نظر گرفتن اين قدر و امكان و ايجاد آن طرح و تقدير و هماهنگ شدن با ولايتِ معمار و دستور او، به عهده‏ى توست و اين قدر توست كه ميان قدر خدا، نعمت‏ها و سرمايه‏ها و قدر ولايت كه ملائكه و روح مى‏آورند، با توجه به كتاب نازل، رابطه برقرار مى‏كند و نيازهاى جارى را تأمين مى‏سازد.

هِىَ حَتّى‏ مَطْلَعِ الْفَجْر

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 141

نكته همين است كه در شب طرح مى‏ريزند تا در طلوع فجر، همراه فرشته‏هاى نازل شب، دست به كار شوند. ليلة القدر تا طلوع فجر است، نه تا يك عمر. شب طرح و تقدير هزار ماه نيست، برابر با هزار ماه است. تو نمى‏توانى يك عمر نقشه بكشى كه فرزندانت آن را پياده كنند. تو بايد در سخت‏ترين شرايط، در شكم حادثه‏ها و در شب تاريك، قدر و طرحت‏ را بريزى تا در طلوع فجر كار كنى و برنامه‏ها را پياده كنى، وگرنه كسى كه مى‏خواهد تازه پس از فجر كارى را شروع كند و طرحى را بريزد، ديگر به كارش نمى‏رسد، كه غروب از راه مى‏رسد و زمستان بر سر تو مى‏افتد، در حالى كه در بهار و در روز، كارى نكرده‏اى و توشه‏اى برنداشته‏اى.

ما در شرايط خاص خودمان شاهد اين نكته هستيم. آنها كه در بيست و پنج سال خفقان و يا در پنجاه سال حكومت دشمن، طرحى نريختند و نقشه‏اى نداشتند و فقط كار مى‏كردند، بهره‏ى كارشان نصيب بيگانه شد. و آنها كه مهره‏ها را نساختند و فقط پس از پيروزى به اين فكر افتادند، گرفتار رنج‏ها و خرابكارى‏ها شدند. اينها تازه ساختمان را خراب كرده‏اند و مى‏خواهند دنبال بنّا و مدير و عمله و كارگر بروند و دنبال طراح و برنامه‏ريز بروند و اين پيداست كه ديگران هم بى‏كار نيستند و سهم انقلابى مى‏خواهند و تا تو بخواهى دست به كار شوى آنها مهره‏هايشان را در تمام كادر تو داخل كرده‏اند و حتى تو مجبورى كه خودت آنها را داخل كنى و مونتاژ آنها را به كار بيندازى و اين آنها هستند كه مى‏توانند تصميم بگيرند كه هم فارغند و هم بر سر پست. آنها مى‏توانند دست به كار شوند و تو نمى‏توانى جز در بدرى و دوندگى و رفو

تطهير با جارى قرآن، ج‏2، ص: 142

كارى، به برنامه‏اى برسى ... و فاجعه اين است كه مديرها عمله مى‏شوند و عمله‏ها پست‏ها را به دست مى‏گيرند و زير پايت را مى‏روبند. و چه مى‏توانى كرد جز سازش. و چه خواهى داشت جز رفو كارى و درگيرى‏ها را زير سبيل گذاشتن. سلامى نيست، كه طرحى نبوده و در شب كارى انجام نشده، فقط در شب مرثيه خوان ظلمت بوده‏اى و مديحه سراى نور، نه دست به كار نقشه‏ها و طرح‏ها و نه در صدد ساختن مهره‏ها.[8]