قرآن مجید همانگونه که باور انسان را از بتپرستی و خرد او را از خرافهگرایی، رهانید، ارادهاش را نیز از سیطره شهوت نجات داد و در نتیجه، انسان مسلمان بر اثر این تربیت قرآنی، توان مقاومت در برابر شهوتها را پیدا کرد و به قدرت مهار نفس و پایداری در برابر فریبها و هواهای گوناگون نفسانی، دست یافت
. آیه زیر یکی از نمونههای تقویت و تحکیم این پایداری مسلمانان، توسط قرآن کریم است:
«زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ. قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ؛ محبّتِ خواستنیها، از قبیل زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسبهاى ممتاز و چهارپايان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است؛ [ولى] اينها [فقط] کالای زندگى پست [مادى] هستند؛ و سرانجام نيک، نزد خداست. بگو: «آيا شما را از چيزى كه از اين [سرمايههاى مادى] بهتر است، آگاه كنم؟ [اینکه] براى كسانى كه پرهيزکارى پيشه كردهاند، در نزد پروردگارشان [در جهان ديگر] باغهايى است كه نهرها از پاىِ درختانش میگذرد و هميشه در آن خواهند بود و [نیز] همسرانى پاكيزه و خشنودى خداوند [نصيب آنهاست]. و خدا به [امور] بندگان، بيناست.» (آلعمران: ۱۴-۱۵)
اسلام و قرآن، با این آیه و نمونههایی دیگر از تربیت و تمرین اخلاقی، توانستند انسان را از بندگی شهوتهای درونی که در نفس آدمی ریشه دارند، رها سازند تا شهوت فقط به وسیلهای برای آگاهسازی او از خواستههایش تبدیل شود، نه نیرویی انگیزاننده برای تسخیر اراده انسان که او در برابر آن هیچ توانی نداشته باشد. پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم این فرآیند آزادسازی انسان از اسارت خواهشهای نفسانی را «جهاد اکبر» نامید.
پژوهشهای قرآنی، ص ۲۵۱.
آیتالله شهید سید محمدباقر صدر: