قبایل درون عربستان پیش ازظهور اسلام به ۳ مجموعهٔ بزرگ و رقیب و متخاصم تقسیم میشدند که هرکدام دارای خدایان قبیلهای ویژه و کعبه قبیلهای خاص و آداب و رسومِ سنتی و دین مخصوص به خودشان بودند، و در آداب و رسومشان نقاط مشترک بسیاری با مجموعههای دیگر داشتند. این سه مجموعه عبارت بودند از:
عصراسلام:
مجموعه قبایل یمنی در جنوب عربستان؛
مجموعه قبایلِ ربیعه در شرق و شمالشرق عربستان؛
مجموعه قبایل مُضَر (بر وزن هنر) در مرکز و غرب عربستان.
بزرگترین مجموعه قبایل عربستان قبایلِ یمنی بودند.مجموعه قبایل یمنی جنوب عربستان به چند بخش تقسیم شده بود:
قبایل مِذحَج (بر وزن بهتر) با شاخههای متعددشان در درون یمن ساکن بودند.
قبایل کِنده (بر وزن قبله) که محل اسکانشان در منطقه حَضرَموت در شرق یمن در همین سرزمینی بود که اکنون نیز شرق یمن نامیده میشود و تا مرزهای عمان امتداد دارد و از چندین شاخه تشکیل میشد.
قبایل کَلب که از بزرگترین قبایل کوچنده به شام در اوائل قرن هفتم میلادی بودند.
قبایل غسان که در جنوب شام مستقر شده بودند.
قبیله بنیاسد که در شمال حجاز میزیستند و از نظر آداب و رسوم سنتی شباهت تام و تمام با قبایل درون یمن داشتند و دارای کاهنان مقدس قبیلهئی بودند که منصب شان موروثی بود.
قبایل کَلب و غسان دو مجموعه از قبایل یمنی بودند که در زمانی از تاریخ به بیابانهای شام کوچیده و دردرون مرزهای امپراطوری روم میزیستند.
قبایل ربیعه
قبایل ربیعه که در بخش شرقی عربستان جاگیر بودند به دو بخش تقسیم میشدند.
قبایل بنیبکر بزرگترین بخش قبایل ربیعه بودند که در شمالشرق عربستان اسکان داشتند.
قبایل بنیحنیفه که محل اسکانشان در منطقه یَمامه درشرق عربستان بود، ازنظر جمعیتی دردرجه دوم قرار میگرفتند.
خدای مشترک دستهبندیِ قبایل ربیعه الرحمان نام داشت، و دارای کعبه مخصوص به خودش در یمامه بود. یمامه از روزگاران دور تا اوائل قرن هفتم میلادی در درون قلمرو ایران واقع میشد.
قبایل مُضَری
قبایل مُضَری که سومین دستهبندی قبایل عربستان بودند به چهار دسته تقسیم میشدند:
قبیله بنیعامر که بزرگترین بخش قبایل مضری بود و در مرکز عربستان اسکان داشت.
قبیله بنیتمیم که بین بنیعامر و حجاز جاگیر بودند و بعد از بنیعامر ازنظر جمعیتی مرتبه دوم را داشتند.
قبایل هوازن و ثقیف که ازنظر جمعیتی بعد ازاینها قرار میگرفتند و در منطقه طائف ساکن بودند.
قبایل قریش و کِنانه که در مکه و اطرافش اسکان داشتند و کوچکترین بخش قبایل مُضَری بودند.