- به طور معمول ریيس و کليه اعضای هياتهای ديپلماتيك عنصر مطلوب يا (Persona Grata) میباشند.
- هر دولتي ميتواند ریيس يا عضو يك نمايندگي را به عنوان عنصر نامطلوب اعلان كند.
- در اين خصوص دولت پذيرنده الزامي ندارد كه دلايل خود را مبني بر عنصر نامطلوب اعلان كردن ریيس يا عضو نمايندگي توضيح دهد.
- در اين گونه موارد دولت فرستنده نسبت به فراخواندن فرد مذكور اقدام مينمايد.
- چنان چه دولتي در موعد تعيين شده نسبت به فراخواندن عضو ياد شده اقدام ننمايد مصونيت فرد مذكور لغو و از كشور پذيرنده اخراج ميشود.
- اعلان يك فرد به عنوان عنصر نامطلوب ميتواند قبل و يا بعد از ورود شخص به كشور پذيرنده باشد و اعضاي اداري و يا فني را نيز شامل ميشود.
- در هيچ يك از موارد فوق دولت پذيرنده ملزم به دادن توضيح نيست.
- به طور اعم دولت ها در موارد ذيل فرد يا افرادي را به عنوان عنصر نامطلوب اعلان ميكنند:
1) اقدامات بر خلاف شؤونات ديپلماتيك.
2) اقداماتي كه به صورت عمل متقابل و در برابر اخراج يك عضو ديپلماتيك يا غير ديپلماتيك خود اتخاذ ميكنند
- در مورد اول اين اقدامات ميتواند شامل نقطه ضعف هاي شخصي نظير رفتارهاي اجتماعي نامطلوب و يا ناديده گرفتن مقررات و يا اقدام عليه امنيت و منافع كشور پذيرنده و مغاير با شؤونات ديپلماتيك باشد.
- در مورد دوم اعلان فرد به عنوان عنصر نامطلوب ميتواند به عنوان عملي متقابل در قبال اعلان يك عضو ديپلماتيك و يا اداري و يا فنی كشور پذيرنده در کشور فرستنده باشد، در مورد اخير اين امر مغاير با روح روابط بينالمللي ميباشد و موارد آن نادر ميباشد.
ملاحظات:
- به طور اصولي اعلان يك عضو ديپلماتيك به عنوان عنصر نامطلوب در مواردي بصورت علني اعلان ميگردد كه تنش هیي در روابط دو كشور وجود داشته باشد و رفتار غير ديپلماتيك يك عضو ديپلماتيك و يا غير ديپلماتيك يك نمايندگي به اين روند شدت بخشيده و به چنين عكسالعملي منجر شده باشد.
- در صورت عادي بودن روابط بين دو كشور چنان چه رفتار مغاير با شیونات ديپلماتيك از يك عضو نمايندگي سر بزند معمولاً بدون سر و صدا و انعكاس موضوع در رسانه هاي گروهي از ریيس نمايندگي خواسته مي شود كه از دولت متبوع خود بخواهد كه عضو خاطي را فرا خواند و در اينگونه موارد بطور محرمانه به نمايندگي مربوطه حتی اطلاع مي دهند كه رفتار مغاير با شیونات ديپلماتيك چه بوده است؟
- اين عكسالعمل ميتواند در قبال تخلفات مکرر مقررات رانندگي، اعمال غير اخلاقي، توهين به مامورين دولتي، سوء رفتار با همسايگان، سرقت، عدم پرداخت مال الاجاره، خسارت وارد نمودن به اشخاص ثالث و يا مسایلي از اين قبيل باشد، با توجه به اينكه اين گونه اعمال ناشي از اقدامات و رفتار فردي يك ديپلمات است، قاعدتاٌ با فراخواندن ديپلمات خاطي مساله خاتمه يافته تلقي مي شود و قضيه جنبه سياسي پيدا نمي كند و معمولاً دولت فرستنده نیز در قبال ديپلمات خاطي موضع سختي را اتخاذ مينمايد.
- ولي چنان چه اقدامات فرد مغاير با منافع ملي بوده و امنيت كشور پذيرنده را دچار مخاطره كند و از اين اقدام تحت عنوان جاسوسي ياد شود و یا اعمالی را بر عليه پناهندگان و معارضان کشور فرستنده در گشور پذيرنده انجام دهد معمولاً دولت ها در قبال به خطر افتادن امنيت و منافع ملي خود و يا ناديده انگاشتن حقوق پناهندگان بسيار حساس هستند و فرد مورد نظر را به عنوان عنصر نامطلوب اعلان و چنان چه در مهلت مقرر از كشور پذيرنده خارج نشود از وي سلب مصونيت نموده و وي را از كشور اخراج ميكنند. در يك چنين وضعيتي كشور فرستنده ديپلمات نيز براي اينكه وانمود نمايد اعمال و رفتار ديپلمات مربوطه مغاير با شیونات ديپلماتيك نبوده و مستحق عنوان عنصر نامطلوب نيست، به طور متقابل يك عضو ديپلماتيك كشور پذيرنده را در خاك خود به عنوان عنصر نامطلوب اعلان ميكنند.
- چنان چه كشور فرستنده مطمین باشد كه ديپلمات اعزامي مرتكب چنين عملي نشده است ممكن است عكسالعمل شديدتري نشان داده و در مقابل اخراج يك نفر تعداد بيشتري از ديپلمات هاي كشور پذيرنده را از خاك خود اخراج نمايد.
- اين رويدادها در دوره جنگ سرد بين بلوك شرق و غرب هر چند گاه اتفاق ميافتاد و در هربار عكسالعمل طرفين نسبت به اتهامات جاسوسي، اخراج يك يا چند نفر از اعضاي ديپلماتيك يكديگر بود.
- در شرايط فعلي نيز گه گاه اينگونه حوادث تكرار مي گردد، ولي در قرن حاضر يكي از سوژه هاي مهم جاسوسي جاسوسی علمي و سعي در سرقت اطلاعات اقتصادي و صنعتي است.
- در مواردي حتي مشاهده شده است اعمال جاسوسي بين كشورهاي هم پيمان و دوست نيز اتفاق افتاده است، كما اينكه در دوره رياست جمهوري كلينتون يك ديپلمات اسریيلي به اتهام اعمال جاسوسي از اين كشور اخراج گرديد.
- در هر صورت دولت ها اين حق را دارند كه ریيس مأموريت و يا عضو يك مأموريت ديپلماتيك را در هر شرايطي به عنوان عنصر نامطلوب و غير قابل قبول اعلام و از آنان بخواهند كه ظرف مدت معيني و يا حتي ظرف 24 ساعت خاك آن كشور را ترك نمايند و اين مهم مي تواند حتي قبل از ورود يك ديپلمات به خاك آن كشور روي دهد.
- در صورتي كه علت اعلام فرد به عنوان عنصر نامطلوب جاسوس، مداخله در امور داخلي آن كشور و اقدام عليه امنيت و يا اتهاماتي از اين قبيل باشد معمولاً مهلت داده شده براي ترك كشور مي تواند تا 24 ساعت كاهش يابد. ولي چنان چه علت امر ضعف هاي شخصي و اتهاماتي غير از موارد فوق باشد اين مدت ميتواند بيشتر باشد.
- در اين گونه موارد دولت ها فهرست ديپلماتهايي كه تحت عنوان عنصر نامطلوب بخصوص در موارد مربوط به اتهامات جاسوسي و يا اقدام عليه امنيت اعلام می شوند نگهداري نموده و معمولاً از پذيرش آنان به عنوان ديپلمات خودداري مينمايند ولی چنین بنظر ميرسد قاعدتا فهرست افرادي كه به عنوان عمل متقابل از كشور مقابل اخراج مي شوند نبايد مشمول اين امر قرار گيرند.