علم دینی و روشنفکری دینی

دکتر رضا داوری اردکانی در مقاله ای مندرج در شماره جدید نشریه «نامه فرهنگستان علوم» که در سایت ایشان بازنشر شده است، نکات قابل توجهی مطرح کرده اند. ایشان برخی از مطالب بیان شده قبلی را یادآوری کرده اند و از جمله گلایه کرده اند که چطور افرادی (که این افراد خود را «روشنفکر» می نامند و جز عده ای کذاب و هتاک کسی نیستند)، حاضرند مطالب من درآوری و خلاف صریح واقع به صاحب نظران نسبت دهند.

عصر اسلام: حاضرند مطالب من درآوری و خلاف صریح واقع به صاحب نظران نسبت دهند. در بخشهایی از این یادداشت می خوانیم:

«از خود می پرسم من که امروز همان می‌گویم که چهل سال پیش می گفته ام و خلاف گفته سابق حرفی نزده ام پس اینها از کجا می گویند که دیروز حرفی زده ام و امروز حرف دیگر دارم. بخصوص وقتی اغلب کسانی که به این مباحث پرداخته اند با این گمان اظهارنظر کرده اند و می‌کنند باید منشأ گمان را پیدا کرد. منشأ گمان معلوم است. کسی بی پروا به من نسبت طرفداری از علم اجتماعی دینی داده و گروه کثیری از اهل فضل و قلم هم آن را حمل بر صحت کرده و پذیرفته اند بی آنکه بپرسند مأخذ این مدعا کجاست.»

«قضایا طوری بیان می شود که گویی در مجلس سیاسی یا در دادگاه نشسته ایم و به قبول و ردّ و اثبات و نفی می پردازیم تا بالاخره مقصری را بیابیم و اورا محکوم کنیم. این تلقی به آینده علوم انسانی زیان می رساند. همه علوم اجتماعی کنونی نقد است و در این اواخر علوم اجتماعی و وضع آن نیز مورد انتقاد فیلسوفان و صاحبنظران تاریخ و جامعه قرار گرفته است. من هم در باب این علوم نظری دارم ولی در کشور ما هنوز نقد و نقادی جایی ندارد و شاید به همین جهت اختلاف ها خیلی زود صورت تقابل سیاسی و حتی دشمنی پیدا کرده است. در مورد علوم اجتماعی هم چنان بحث می شود که گویی دو وضع بیشتر وجود ندارد یا باید دنبال علوم اجتماعی اسلامی بود یا از وضع موجود در علوم اجتماعی رسمی دفاع و حمایت کرد. من چه کنم که بیرون از این تقابل قرار دارم. »

«من در اینجا نمی خواهم در بحث امکان علوم اجتماعی دینی وارد شوم بخصوص که باید پاسخ بدهم که چرا زودتر نگفته ام که طرح علوم اجتماعی دینی وجهی ندارد. راستی چرا من باید به چنین پرسشی پاسخ بدهم. آیا هر کس نظری اظهار می کند از او می پرسند چرا قبلاً و زودتر اظهار نکرده است؟ اگر چنین اصلی مقرر شود همه دانش و دانایی باید به گذشته و به آغاز زندگی بشر بازگردد. مع هذا در این روزهای عسرت سراسری و ساری در همه شئون، احساس می کنم که باید در برابر این پرسش که چرا سخن امروزم را دیروز نگفته ام از خود دفاع کنم. هر چند که این پرسش، پرسش بسیار بی وجهی باشد بخصوص که از همان آغاز تفوّه به علوم اجتماعی دینی نه فقط آن را نقد کرده ام بلکه از دانشمندان علوم اجتماعی خواسته ام که در مورد اسلامی کردن علوم اجتماعی سکوت نکنند.»

«البته چون نظر سیاسی نداشته ام قضیه را سیاسی نکرده ام و گوش سیاست نیوش تا سخن سیاسی نشنود به آن گوش نمی کند. حالا به جای این که از استادان و دانشمندان ساکت علوم اجتماعی بپرسند که چرا حرفی نزده اند به من می گویند چرا سال ها پیش به این جوانان خوب و فهیمی که در طلب دانستن و فهمیدنند نامه نمی نوشتی. سی سال پیش این جوانان از من دعوت نکرده بودند و بعضی از آنها به دنیا نیامده بودند. وقتی کسی پرسشی نکرده است من چه جوابی بدهم.»

«آیا حق دارم که بپرسم مگر مدعیانی که به من ناسزا می گویند وظیفه ای نداشته اند و اگر داشته اند چه کرده اند و چه گفته اند؟ در حدی که من جستجو کرده ام به اثری از آنان در باب علوم انسانی و اسلامی کردن آن برنخورده ام. شاید ملامت‌گران ندانند که آنها چرا چیزی نگفته و ننوشته اند و چرا کسی هم از آنها نپرسیده و نمی پرسد و اگر هم بپرسد پاسخی ندارند که بدهند. آنهابه وجه نظری و عملی قضیه کاری ندارند و به معنی اسلامی کردن دین فکر نمی کنند بلکه صرفاً از موضع سیاسی با طرح علوم انسانی دینی مخالفند یعنی مخالفتشان عملی است و بیش از این مخالفت سیاسی و عملی حرفی ندارند که بزنند و با اینکه مدعیند که با تدریس فصلی از فلسفه علم غلغله در «هفت گنبد دانشگاه» افکنده اند (چه نارسیسیسم زشت و آمیخته به حقارتی) از شرایط پیدایش علم و شأن تاریخی و کارکرد آن بی خبرند و از علوم اجتماعی نیز بهره ای ندارند.»

«آلمان و فرانسه و ایتالیا و امریکا و انگلستان هم هرگز از فیلسوفان و صاحبنظران پست مدرنشان گله و شکایت نکرده اند که چرا به مدرنیته آسیب رسانده و آن را تضعیف کرده اند. این ادعای تضعیف علم و فرهنگ از روی ادعای تضعیف قدرت سیاسی که مستبدان مخالفان خود را به آن متهم می کنند گرده‌برداری شده است. اگر ادعای تضعیف قدرت سیاسی وجهی داشته باشد، تضعیف علم و آزادی بی معنی و بی وجه است. علم با فرهنگ و عقل همبستگی دارد.»

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بله

	خیر