مغز یا کامپیوتر؟ کدام پیروز می‌شوند؟

اخیرا ایلان ماسک درباره خطرات هوش مصنوعی هشدار داده است. هوش مصنوعی چقدر ترسناک است؟

دختر من در شش سالگی شعر میخواند،مثل بلبل حرف میزند،تمام حیوانات را از هم تشخیص میدهد،میدود،حمام میکند،میرقصد،توپ بازی میکند،در واتساپ پیغام می‌گذارد،دوچرخه سواری میکند،نقاشی میکشد،آواز میخواند،موهایش را شانه میکند و اخیرا کتاب میخواند.

لابد می‌گویید اینکارها را که همه بچه ها میکنند.

من هم اتفاقا همین را میخواهم بگویم این کارها برای بچه های ما کارهای پیش پا افتاده ای هستند والبته همه این کارهای پیش پا افتاده نیاز به هوش دارند.
بچه های ما با یک هوش معمولی از دوسالگی به هر زبانی که ما حرف بزنیم حرف میزنند بدون اینکه لازم باشد برای آنها کلاس آموزش زبان بگذاریم یا آنها را برنامه ریزی کنیم.

ولی برای هوش مصنوعی فقط تشخیص یک گربه از سایر حیوانات یک موفقیت بزرگ محسوب میشود تازه همان هوش مصنوعی که میتواند گربه ها را از سگ ها و خرس‌ها و پرنده ها تشخیص دهد(همان کاری که برای بچه دوساله ما بدون آموزش مثل آب خوردن است) نمی‌داند گربه ها گوشت میخورند و میومیو میکنند و میشود آنها را ناز کرد و حتی معنای حیوان بودن گربه را هم نمیفهمد.

بله هوش مصنوعی در شطرنج کاسپارف رو شکست میدهد ولی برای اینکه از بردن در شطرنج لذت ببرد یا معنی بازی کردن را بفهمد باید حالا حالا ها منتظر متخصصان آی تی باشد.

ژاپنی ها ربات‌هایی ساخته اند که خانه را برایشان جارو میکند ولی آنها فقط جاروکشی بلدند نه کار دیگر بدون اینکه اصلا معنای واقعی تمیزی را بفهمند.
ربات‌هایی هم هستند که بعد از کلی برنامه ریزی میرقصند بدون اینکه بفهمند رقصیدن اصلا چه معنایی دارد.

ولی بچه های کوچک ما همه این کارهاو هزاران کار دیگر را بدون آموزش و برنامه ریزی انجام میدهند تازه معنای اینکار ها را هم میفهمند.

اخیرا جی پی تی چت به همه سوالات شما جواب میدهد او به همه کتابها و مقالات عالم دسترسی دارد ولی آیا معنی جوابهایی که به ما میدهد را هم خودش میفهمد.
یکی از سرگرمی های اخیر بعضی از دوستان پرسیدن سوال از این هوش مصنوعی ست اگر از او بپرسیم داروهای ام اس را لیست کن خیلی خوب جواب تان را میدهد ولی اگر از او پرسیدیم چرا باید یک انسان بر سر انسان دیگری ماست بریزد و بعد انتظار پاداش الهی داشته باشد جواب میدهد:

« هرگونه رفتار خشونت‌آمیز باید مورد پاسخ قضایی قرار گیرد» و نمی‌فهمد چرا در اینجا آنکه ماست برسرش ریخته اند الان در زندانست.
یا شایداگر از او بپرسیم ماست به اختیار یعنی چه؟ هنگ کند درحالیکه حتی دختر یازده ساله من هم معنی این شوخی را میفهمد.

هوش مصنوعی میتواند در یک یا چند چیز ما آدمها را شکست بدهد مثلا در شطرنج یا محاسبات یک ساختمان ولی هیچ هوش مصنوعی یی تا امروز یک هزارم همه کارهای به ظاهر ساده ای که بچه پنج ساله ما با هوش خودش یادگرفته را نمی‌تواند انجام دهد.

رباتی که بتواند هم حرف بزند هم برقصد هم آواز بخواند هم نقاشی کند هم تمام حیوانات را در یک نگاه از هم تشخیص دهد هم بداند لیوان را چطور باید بگیرد هم معنی شوخی و حیوان بودن و رقصیدن را بفهمد و همه اینکارها را خودش بدون برنامه ریزی میلیونها برنامه نویس یادگرفته باشد هنوز وجود ندارد.

منظور من این نیست که هرگز چنین رباتی نخواهیم داشت ولی هنوز به چنین ربات همه کاره ای که به اندازه یک هزارم بچه پنج ساله ی معمولی ما کار بلد باشد حتی نزدیک هم نشده ایم.

حتی اگر به پهبادهای پیشرفته بدون سرنشین که مجهز به جی پی اس و کلی نرم افزار و سخت افزار پیشرفته هستند نگاه کنیم آنها اصلا به اندازه یک مگس هم خوب پرواز نمیکنند.مگسها فقط با سه هزار نورون و پانصد هزار سیناپس چند روزه پرواز را خودبخود یاد میگیرند حتی خیلی بهتر از یک پهباد پیشرفته!

ماشینهای خودران با کمک جی پی اس و برنامه نویس های نابغه شرکت تسلا خیلی خوب رانندگی میکنند ولی هنوز از پس کار ساده ای مثل گرفتن پنچری بر نمی آیند.
مغز ما یا حتی مغز یک مگس چطور بدون آموختن و برنامه ریزی نوابغ آی تی اینقدر راحت کارها را یاد میگیرد؟

جف هاگینز نویسنده کتاب هزار مغز که مهندسی برق را به دلیل کنجکاوی هایش درباره مغز نیمه کاره رها کرده عصبشناسی ست که موسس یک شرکت هوش مصنوعی هم هست.

او برای ما توضیح میدهد که چرا هنوز مغز از هوش مصنوعی خیلی جلوترست.
او میگوید برای اینکه بتوانیم یک هوش مصنوعی واقعی بسازیم باید اول مغز را بشناسیم.

اگر امروز بخواهیم سیناپسها و نورونهای یک مغز معمولی که از صد میلیارد نورون و تریلیونها سیناپس ساخته شده را شبیه سازی کنیم نیاز به یک شهر پر از ابَرکامپیوتر داریم و برای برق این شهر به نیروگاه اتمی هزار مگاواتی نیاز داریم درحالی که مغز ما با انرژی یک همبرگر یک روز میتواند کار کند.

مغز ما چه شباهتی به کامپیوتر دارد؟
تقریبا هیچ شباهتی!

هیچوقت اسکن آن استاد دانشگاه را فراموش نمیکنم.

مغزش دریاچه ای از آب بود با کمی کورتکس و او با همین مغز نصف و نیمه استاد دانشگاه شده بود.

در یک ابَرکامپیوتر فقط کافیست یک ترانزیستور خراب شود تا کل سیستم از کار بیفتد ولی مغز ما گاهی با نیمی ازظرفیتش میتواند استاد شود.

مغز ما برخلاف کامپیوتر نه سیستم عامل دارد نه ویندوز یا پردازشگر مرکزی!

روش کار آن هم بر اساس ورودی - خروجی - پردازش هم نیست بلکه از شبکه ای از میلیاردها نورون ساخته شده که گروهی و موازی با هم کار میکنند و آنها همه باهم برای یک کار جرقه میزنند: یادگیری!

گرچه مغز ما وقتی به دنیا می آییم لوح سپید نیست و ژنها ،سخت‌افزار مناسب برای یادگیری را در سیمکشی مغز ما قرار داده اند ولی مغز همه ی کارهایی که نیاز به هوش دارد را باید یاد بگیرد.

مغز ما برای احساس درد یا قورت دادن یا نفس کشیدن و خیلی کارهای دیگر نیاز به یادگیری ندارد و آن را با مغز قدیم و باستانی اش انجام میدهد با همان مغزی که تمساح ها غذا را قورت میدهند و درد میکشند.

وقتی دستمان میسوزد بدون نیاز به نئوکورتکس یا همان هوش،دستمان را عقب میکشیم ولی برای همه کارهایی که نیاز به هوش دارد از قاشق دست گرفتن و دوچرخه سواری تا زبان باز کردن و فهم فرمول نسبیت اینشتین نیاز به سیستم یادگیری نئوکورتکس داریم.

ولی یک ربات برای اینکه بتواند قاشق دست بگیرد باید برای این کار از ابتدا ساخته و برنامه ریزی شده باشد.

یادم می آید آنوقت ها که کمودور ۶۴ و سیستم عامل داس تازه آمده بود پدرم چند صفحه برنامه که پر از if و when و هزار الگوریتم دیگر بود نوشت و بعد از هفته ها سعی و خطا موفق شد چیزی طراحی کند کمی شبیه یک هواپیما که مثلاً از سمت چپ صفحه به سمت راست پرواز میکرد،آن دو خط عمود که ما سعی میکردیم آن را یک هواپیما ببینیم، با کلی الگوریتم فقط در مونیتور پرواز میکرد درحالی که یک مگس با پانصد نورون طوری پرواز میکند که هنوز هیچ پهباد فوق مدرنی نمی‌تواند به این خوبی پرواز کند و هنوز هیچ رباتی نمی‌تواند به خوبی یک بچه پنج ساله بدود.

این بافت یک و نیم کیلویی لزج چگونه به این خوبی میتواند همه کاری را به راحتی یاد بگیرد؟

کامپیوترها پر از قاعده و قانون و الگوریتمند هر ورودی پردازش میشود و به یک خروجی منتهی میشود ولی در مغز ورودی ها اغلب هیچ خروجی ندارند.

مغزما در طول روز میلیونها ورودی حسی دریافت میکند مثلا الان که من در تاکسی هستم تابلوی جگرکی برادران از جلوی چشمم رد میشود راننده تاکسی به نشانه اعتراض بوق ممتدی به موتوری که جلویش پیچیده میزند و میگوید موتوری شتری! بعد چند درخت تند تند از کنار پنجره و جلوی دیدم رد میشوند سپس دستم دستگیره پنجره ماشین را لمس میکند بدون اینکه بخواهم آن را پایین بکشم، صدای راننده را می‌شنوم که درد دل میکند و فحشی نثار بعضی ها میکند و از اوضاع بد اقتصادی میگوید که مرا به یاد اجاره مطبم که قرارست امسال سر به فلک بکشد می اندازد بعد بوی گند کود به مشامم میخورد.

مغز من همه این ورودی های بینایی،شنوایی، بویایی، لمسی و عاطفی را در تاکسی دریافت کرد بدون اینکه انها خروجی یی داشته باشند پس آنها کجا میروند؟

جواب این است تک تک این ورودیهای حسی سخت افزار مغز من را تغییر میدهند و هر تغییری در مغز یعنی یادگیری!

آن هواپیمایی که پدرم برنامه ریزی کرده بود حتی اگر یک میلیون بار هم از سمت چپ صفحه به سمت راست مونیتور می‌رفت نمیتوانست سخت افزار کامپیوتر کمودور ۶۴ را تغییر دهد.

ابر کامپیوتر های پیشرفته امروز حتی اگر به هوش مصنوعی با قدرت learning مجهز باشند هم هرگز سخت افزارشان را نمی‌توانند تغییر دهند آنها از همان ابتدا تا وقتی اوراق شوند با همان ترانزیستورها و سیمهایی کار میکنند که از روز اول تولید در کارخانه داشته اند ولی مغز من یعنی سخت افزار مغز من با تابلوی جگرکی برادران و بوی کود و صدای بوق راننده و لمس دستگیره در ماشین لحظه به لحظه درحال تغییر و یادگیری ست‌.

یک ربات با سنسورهای دقیقش خیلی بهتر از ما میتواند ببیند و بشنود و لمس کند و بو کند، میتواند در شب ببیند مثل میکروسکوپ یا تلسکوپ تیزبین باشد یا صداهایی را بشنود که فقط خفاشها میشنوند میتواند مثل یک سگ بو بکشد و تازه میتواند تمام این ورودی های حسی را با سرعتی چند میلیون برابر عصب‌های مغز ما که با غلاف میلین وصله پینه شده اند منتقل کند ولی چرا هنوز نمی‌تواند یک هزارم کارهای بچه پنج‌ساله را یاد بگیرد؟

نئوکورتکس چه راه جادویی ای پیدا کرده که با آن میتواند اینهمه چیز را خودبخود یاد بگیرد؟چطور با همان سیستم نورونی که با آن جهان را میبیند میتواند حرف زدن و ریاضی را هم یاد بگیرد؟

جف هاکینز میگوید اگر میخواهیم هوش مصنوعی واقعا باهوش شود باید پیش از هر چیز راز یادگیری در نئوکورتکس مغز را کشف کنیم.

کانال تلگرامی مخ‌نویس

https://t.me/draboutorab

مطالب مرتبط