کد خبر: ۳۲۸۹۵
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ - ۱۲:۱۳-10 March 2023
گذری متفاوت بر عالَم برزخ
در رابطه اموات پاسخ به دو سوال در خور اهمیت است ؛
اول اینکه آیا موظفیم از عزیزان آسمانیِ مان یادی کرده وذکرِخیرشان راداشته باشیم؟
پاسخ: بر اساس متون دینی و دریافتهای حکیمان و عارافان ؛ تذکر و متذکر شدن هیچ چیزی بی اثر نیست خصوصا وقتی آن ذکر خیر با ذکر و طلب رحمت همراه شود.
اصلا ذکر خیر سفرکرده های ازاین جهان مورد سفارش دینی است .
به روایت زیر توجه فرمایید:
امام صادق علیه السلام فرمود: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: از جانب خداوند عَزَّ وَ جَلَّ برای مومن بر گردن مومن، هفت حق واجب است:
۱. بزرگ و محترم‌بودن او در چشمش
۲. دوستی و مودت او در سینه‌اش
۳. مواسات با او در مالش
۴. حرام‌کردن غیبت او
۵. عیادت در زمان در بیماری
۶. تشییع جنازه او
۷. بعد از مرگش فقط درباره او زبان به خوبی داشته باشد. / لِلْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَةٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْإِجْلَالُ لَهُ فِی غَیْبَتِهِ [عینه] وَ الْوُدُّ لَهُ فِی صَدْرِهِ وَ الْمُوَاسَاةُ لَهُ فِی مَالِهِ وَ أَنْ یُحَرِّمَ غِیبَتَهُ وَ أَنْ یَعُودَهُ فِی مَرَضِهِ وَ أَنْ یُشَیِّعَ جَنَازَتَهُ وَ أَنْ لَا یَقُولَ فِیهِ بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَّا خَیْراً. ( من لا یحضره الفقیه ج۴، ص۳۹۸)
بنابراین، با توجه به این روایت ، لازم است پس از مرگ افراد مؤمن ، ذکرِخیرشود و از خوبی آنها و محاسن آنها دریغ نشود.
در اين زمینه روایتی از پیامبر رحمت منقول است که فرمود : : "از امواتان فقط ذکر خیر کنید ./ لا تذكروا امواتكم الا بخير." (سنن ابى داود ج٢ص ٥٧٣ و سنن ترمذی ج٣ص ٣٣٩) و البته در کنزالعمال با واژه "محاسن" روایت شده : " اذكروا محاسن موتاكم" (ج٨ ص ١٠٥).
در اینجا اگر سوال شوداگر مرده پرونده ای مملو از ظلم و جنایت و حق کشی و تضییع حقوق داشت آیا بازهم باید ذکر خیر کنیم؟
پاسخ روشن است ؛ وقتی کسی در تمام عمر او کوچکترین خیری نیست که بتوان نام برد ، موضوع این احادیث منتفی میشود . در حدیث بالا ملاحظه نمودید که پیامبر (ص) فرمود : محاسن و خوبی های آنان را متذکر شوید.
دراین موضوع حق با جناب شهيد ثالث قاضى سيد نورالله شوشترى است که در جواب کسانی با استناد به اين حديث ، در مقام دفاع از امثال معاويه بر می آیند ، مى نويسد : صحت حديث " لا تذكروا موتاكم الا بالخير " مُسلّم است ، لكن معاويه و امثال او از مردگان مسلمانان نيستند چه اين كه آنان بر جاهليت بودند و بر همان جاهليت مردند .
پس آنچه ما بر آن موظفیم ذکر خیر عزیزانی که نام آنان را میشنویم است وروشن است که حساب ظالمان عالَم از این قصه جداست.
در این موضوع ؛ یعنی ذکر خیر اموات، خصوصا در شبهای جمعه ، و یا هر محفلِ دعایی نباید فراموش شود.
دادنِ صدقه، خواندن سوره "یس" و آیه :«رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ» (سوره ابراهیم، آیه ۴۱) تحفه‌ای زیبا برای گذشتگان است.
مرحوم دایی عزیزم استاد حاج آقامحمد رضا انصاری محلاتی در روایاتی که ترجمه نموده آورده که پیامبر فرمودند: «مردگانتان را که در قبر‌ها آرمیده‌اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آنها خود، قدرت انجام کاری را ندارند، شما صدقه و دعائی به آنها هدیه کنید.» (الحکم الزاهرة، انصاری محلاتی، ص ۲۳۲)
آیا ذکرخیر و خوبی آنها تاثیری در حالات آنان در برزخ دارد ؟
باور داشته باشیم آنان در عین اینکه سفرآسمانی کردند و رفتند اما متوجه ما میشوند و آگاهی دارند.
امام کاظم (ع) روایت شده که فرمود: "روح اموات به بازماندگان سر میزند. اگر از آنان کردار خوب وعمل صالح ببینند، خوشحال میشوند و از آنان راضی می‌گردند. اگر آنان را در مسیر طاعت خداوند ندیدند، بلکه کردار بد و گناه از آنان مشاهده نمودند، اندوهگین و ناراحت میشوند." (بحار ج۶ ص۲۵۷)
قرآن همه عالَم را دارای شعور معرفی میکند و بر اساس آن شعور مخفی خود خدایِ عالَم را تسیبح میکند . (تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ وَإِن مِّن شَیٍْ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَـکِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیما غَفُورا. (اسرا/۴۴)
عارفان و حکیمانی چون ملاصدرا در شرح و تبیین این حقیقت مهم میگویند ؛ کلِ این عالَم هستی را مظهر اسم "الحی" خدا میدانند که هر ذره وذره آن سهمی ازحیات و زندگی دارد.
علّامه طباطبایی می‌نویسد: تسبیح هستی حقیقى بوده واز روى علم وآگاهى است.(المیزان ج۱۵ص۱۳۴)
هادی سروش
اول اینکه آیا موظفیم از عزیزان آسمانیِ مان یادی کرده وذکرِخیرشان راداشته باشیم؟
پاسخ: بر اساس متون دینی و دریافتهای حکیمان و عارافان ؛ تذکر و متذکر شدن هیچ چیزی بی اثر نیست خصوصا وقتی آن ذکر خیر با ذکر و طلب رحمت همراه شود.
اصلا ذکر خیر سفرکرده های ازاین جهان مورد سفارش دینی است .
به روایت زیر توجه فرمایید:
امام صادق علیه السلام فرمود: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: از جانب خداوند عَزَّ وَ جَلَّ برای مومن بر گردن مومن، هفت حق واجب است:
۱. بزرگ و محترم‌بودن او در چشمش
۲. دوستی و مودت او در سینه‌اش
۳. مواسات با او در مالش
۴. حرام‌کردن غیبت او
۵. عیادت در زمان در بیماری
۶. تشییع جنازه او
۷. بعد از مرگش فقط درباره او زبان به خوبی داشته باشد. / لِلْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَةٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْإِجْلَالُ لَهُ فِی غَیْبَتِهِ [عینه] وَ الْوُدُّ لَهُ فِی صَدْرِهِ وَ الْمُوَاسَاةُ لَهُ فِی مَالِهِ وَ أَنْ یُحَرِّمَ غِیبَتَهُ وَ أَنْ یَعُودَهُ فِی مَرَضِهِ وَ أَنْ یُشَیِّعَ جَنَازَتَهُ وَ أَنْ لَا یَقُولَ فِیهِ بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَّا خَیْراً. ( من لا یحضره الفقیه ج۴، ص۳۹۸)
بنابراین، با توجه به این روایت ، لازم است پس از مرگ افراد مؤمن ، ذکرِخیرشود و از خوبی آنها و محاسن آنها دریغ نشود.
در اين زمینه روایتی از پیامبر رحمت منقول است که فرمود : : "از امواتان فقط ذکر خیر کنید ./ لا تذكروا امواتكم الا بخير." (سنن ابى داود ج٢ص ٥٧٣ و سنن ترمذی ج٣ص ٣٣٩) و البته در کنزالعمال با واژه "محاسن" روایت شده : " اذكروا محاسن موتاكم" (ج٨ ص ١٠٥).
در اینجا اگر سوال شوداگر مرده پرونده ای مملو از ظلم و جنایت و حق کشی و تضییع حقوق داشت آیا بازهم باید ذکر خیر کنیم؟
پاسخ روشن است ؛ وقتی کسی در تمام عمر او کوچکترین خیری نیست که بتوان نام برد ، موضوع این احادیث منتفی میشود . در حدیث بالا ملاحظه نمودید که پیامبر (ص) فرمود : محاسن و خوبی های آنان را متذکر شوید.
دراین موضوع حق با جناب شهيد ثالث قاضى سيد نورالله شوشترى است که در جواب کسانی با استناد به اين حديث ، در مقام دفاع از امثال معاويه بر می آیند ، مى نويسد : صحت حديث " لا تذكروا موتاكم الا بالخير " مُسلّم است ، لكن معاويه و امثال او از مردگان مسلمانان نيستند چه اين كه آنان بر جاهليت بودند و بر همان جاهليت مردند .
پس آنچه ما بر آن موظفیم ذکر خیر عزیزانی که نام آنان را میشنویم است وروشن است که حساب ظالمان عالَم از این قصه جداست.
در این موضوع ؛ یعنی ذکر خیر اموات، خصوصا در شبهای جمعه ، و یا هر محفلِ دعایی نباید فراموش شود.
دادنِ صدقه، خواندن سوره "یس" و آیه :«رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ» (سوره ابراهیم، آیه ۴۱) تحفه‌ای زیبا برای گذشتگان است.
مرحوم دایی عزیزم استاد حاج آقامحمد رضا انصاری محلاتی در روایاتی که ترجمه نموده آورده که پیامبر فرمودند: «مردگانتان را که در قبر‌ها آرمیده‌اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آنها خود، قدرت انجام کاری را ندارند، شما صدقه و دعائی به آنها هدیه کنید.» (الحکم الزاهرة، انصاری محلاتی، ص ۲۳۲)
آیا ذکرخیر و خوبی آنها تاثیری در حالات آنان در برزخ دارد ؟
باور داشته باشیم آنان در عین اینکه سفرآسمانی کردند و رفتند اما متوجه ما میشوند و آگاهی دارند.
امام کاظم (ع) روایت شده که فرمود: "روح اموات به بازماندگان سر میزند. اگر از آنان کردار خوب وعمل صالح ببینند، خوشحال میشوند و از آنان راضی می‌گردند. اگر آنان را در مسیر طاعت خداوند ندیدند، بلکه کردار بد و گناه از آنان مشاهده نمودند، اندوهگین و ناراحت میشوند." (بحار ج۶ ص۲۵۷)
قرآن همه عالَم را دارای شعور معرفی میکند و بر اساس آن شعور مخفی خود خدایِ عالَم را تسیبح میکند . (تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ وَإِن مِّن شَیٍْ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَـکِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیما غَفُورا. (اسرا/۴۴)
عارفان و حکیمانی چون ملاصدرا در شرح و تبیین این حقیقت مهم میگویند ؛ کلِ این عالَم هستی را مظهر اسم "الحی" خدا میدانند که هر ذره وذره آن سهمی ازحیات و زندگی دارد.
علّامه طباطبایی می‌نویسد: تسبیح هستی حقیقى بوده واز روى علم وآگاهى است.(المیزان ج۱۵ص۱۳۴)
هادی سروش
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
با اصلاحات بنیادین سیاسی موافقید؟
آخرین اخبار
چشم انداز
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
پنجره
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان