کودتای رضا مازندرانی

ساعتی از نیمه شب سوم اسفند ۱۲۹۹ (۲۲فوریه ۱۹۲۱) گذشته بود که ۲۵۰۰ تن قزاق به فرماندهی رضا مازندرانی که پیشتر از قزوین حرکت کرده بودند، از دروازه‌های قزوین و حضرت عبد‌العظیم بدون هیچ درگیری عمده ای وارد شهر تهران شده و دولت سپهدار تنکابنی را سرنگون کردند.

گقزاق های زیر فرماندهی رضا، کنترل سازمان‌های دولتی را در دست دست گرفته و با احمد شاه وارد گفتگوی رسمی شدند. پس از این رخداد کوتاه و ضربتی، رضاخان نخستین اعلامیه خود تحت عنوان «حکم می کنم » را به شرح زیر در تهران منتشر نمود:

حکم می‌کنم:
مادهٔ اول ـ تمام اهالی شهر طهران باید ساکت و مطیع احکام نظامی باشند.
مادهٔ دوم ـ حکومت نظامی در شهر برقرار و از ساعت ۸ بعدازظهر غیر از افراد نظامی و پلیس مأمور انتظامات شهر، کسی نباید در معابر عبور نماید.
مادهٔ سوم ـ کسانی که از طرف قوای ناظمی و پلیس مظنون به اخلال آسایش و انتظامات واقع شوند، فوراً جلب و مجازات سخت خواهند شد.
مادهٔ چهارم ـ تمام روزنامجات و اوراق مطبوعه تا موقع تشکیل دولت به کلی موقوف و برحسب حکم و اجازه که بعد داده خواهد شد، باید منتشر شوند.
مادهٔ پنجم ـ اجتماعات در منازل و نقاط مختلفه به کلی موقوف و در معابر هم اگر بیش از سه نفر گرد هم باشند، با قوهٔ قهریه متفرق خواهند شد.
مادهٔ ششم ـ درب تمام مغازه‌های شراب فروشی و عرق‌فروشی، تئاتر و سینماتگراف ها و کلوپ‌های قمار باید بسته شود و هر مست که دیده شود، بمحکمهٔ نظامی جلب خواهد شد.
مادهٔ هفتم ـ تا زمان تشکیل دولت، تمام ادارات و دوائر دولتی، غیر از ادارهٔ ارزاق تعطیل خواهند بود. پستخانه، تلفونخانه، تلگرافخانه هم مطیع این حکم خواهند بود.
مادهٔ هشتم ـ کسانی که در اطاعت از مواد فوق خودداری نمایند به محکمهٔ نظامی جلب و به سخت‌ترین مجازات‌ها خواهند رسید.
مادهٔ نهم ـ کاظم خان به سمت کماندانی شهر انتخاب و معین می‌شود و مأمور اجرای مواد فوق خواهد بود.
رئیس دیویزیون قزاق اعليحضرت اقدس شهریاری و فرمانده کل قوا
رضا

رضا که پس از کودتا به سردار سپه ملقب شد، طی ۴ ساله ۱۳۰۰- ۱۳۰۴، دستکم ۲۶ شورش کوچک و بزرگ در ایران را سرکوب یا آرام ساخت. تا جایی که به‌ پاسداری از بقا، یکپارچگی ملی- سرزمینی و نوسازی کشور بر می گردد، کودتای رضا ماکسیم در شمار ۷ کودتای موفق و سامانده جهان، طی ۲ سده اخیر به شمار می رود. هر چند کار وی در نهایت مانند بسیاری رهبران خاورمیانه ای به دیکتاتوری انجامید.

یدالله کریمی‌پور

برچسب ها: رضا مازندرانی ، کودتای سوم اسفند ، کودتای رضا مازندرانی ، رضا شاه پهلوی ، پهلوی اول ، یدالله کریمی‌پور