کد خبر: ۳۲۸۷۲
تاریخ انتشار: ۰۷ اسفند ۱۴۰۱ - ۱۶:۵۲-26 February 2023
از سال ۱۳۹۶ تا ۷ اسفند ۱۴۰۱ قیمت دلار در ایران سه بار (۹۷، ۹۹ و ۴۰۱) جهش داشته است.
برای تحلیل دقیق علت این جهش ها لازم است هر کدام را به طور مجزا بررسی کنیم.
شوک ۱۳۹۷
بعد از شوک ۱۱۶ درصدی قیمت دلار در سال ۱۳۹۱، ریاست جمهوری روحانی با دلار حدود ۳۳۰۰ تومانی آغاز شد. دولت روحانی با اعمال سیاست سرکوب ارزی اجازه افزایش قیمت دلار بر اساس تغییرات بنیادی اقتصاد ایران را تا پایان سال ۱۳۹۶ نداد. با این همه با خروج دولت ترامپ از برجام در بهار ۱۳۹۷، آثار سرکوب ارزی سال های قبل به سرعت روی قیمت دلار نمایان شد.
نقش انتظارات تورمی در شوک ۱۳۹۷ غیر قابل انکار است، لیکن چون سال ۱۳۹۷ اولین سال افزایشی شدن تورم بعد از سال ۱۳۹۳ بود، عامل انتظارات بیشتر مبتنی بر آثار منفی تحریم های در جریان ترامپ در افق پیش رو بر اساس تجربه کارگزاران اقتصادی کشور از پیامدهای تحریم های قبلی دوره اوباما بود.
شوک ۱۳۹۹
در سال ۱۳۹۹ دو شاخص مهم مرتبط با ارزش پول ملی چهره جدیدی به خود گرفتند. در واقع نرخ تورم از ۹/۶ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۴۱/۲ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته بود. علاوه بر این رشد اقتصادی کشور در سال های ۹۷ و ۹۸ نیز منفی شده بودند.
بنابراین تغییرات قابل ملاحظه شاخص های اقتصاد کلان مرتبط با ارزش پول ملی از یکسو و فشار حداکثری تحریم های ترامپ علیه کشورمان از سوی دیگر، انتظارات تورمی را افزایش و در نتیجه شوک سال ۱۳۹۹ رخ داد.
شوک ۱۳۹۷
بعد از شوک ۱۱۶ درصدی قیمت دلار در سال ۱۳۹۱، ریاست جمهوری روحانی با دلار حدود ۳۳۰۰ تومانی آغاز شد. دولت روحانی با اعمال سیاست سرکوب ارزی اجازه افزایش قیمت دلار بر اساس تغییرات بنیادی اقتصاد ایران را تا پایان سال ۱۳۹۶ نداد. با این همه با خروج دولت ترامپ از برجام در بهار ۱۳۹۷، آثار سرکوب ارزی سال های قبل به سرعت روی قیمت دلار نمایان شد.
نقش انتظارات تورمی در شوک ۱۳۹۷ غیر قابل انکار است، لیکن چون سال ۱۳۹۷ اولین سال افزایشی شدن تورم بعد از سال ۱۳۹۳ بود، عامل انتظارات بیشتر مبتنی بر آثار منفی تحریم های در جریان ترامپ در افق پیش رو بر اساس تجربه کارگزاران اقتصادی کشور از پیامدهای تحریم های قبلی دوره اوباما بود.
شوک ۱۳۹۹
در سال ۱۳۹۹ دو شاخص مهم مرتبط با ارزش پول ملی چهره جدیدی به خود گرفتند. در واقع نرخ تورم از ۹/۶ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۴۱/۲ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته بود. علاوه بر این رشد اقتصادی کشور در سال های ۹۷ و ۹۸ نیز منفی شده بودند.
بنابراین تغییرات قابل ملاحظه شاخص های اقتصاد کلان مرتبط با ارزش پول ملی از یکسو و فشار حداکثری تحریم های ترامپ علیه کشورمان از سوی دیگر، انتظارات تورمی را افزایش و در نتیجه شوک سال ۱۳۹۹ رخ داد.
شوک ۱۴۰۱
ورود به سال ۱۴۰۱ در شرایطی بود که اقتصاد ایران در حال تجربه یکی از متفاوت ترین دوره های تورمی خود در ۶۰ سال اخیر بود. تفاوت اول افزایش مستمر تورم طی چهار سال و تفاوت دوم، انحراف بسیار شدید نرخ های تورم این دوره از میانگین بلند مدت خود در اقتصاد ایران بود.
در سال ۱۴۰۱ و مشخصاً نیمه دوم آن، اوج انتظارات تورمی نیز شکل گرفت. رشد کم سابقه پول در آبان ۱۴۰۱ نسبت به اسفند ۱۴۰۰ و تغییر معنادار شاخص سیالیت نقدینگی در این بازه زمانی از ابعاد اقتصادی این اوج گیری حمایت می کنند. علاوه بر این در ابعاد غبر اقتصادی، توقف مذاکرات هسته‌ای بعد از یک دوره فرسایشی، ناآرامی های داخلی، جنگ اکراین و برخی تنش های منطقه ای با ابعاد اقتصادی انتظارات تورمی تجمیع و در نهایت شوک کم سابقه ارزی در سال ۱۴۰۱ رقم خورد.
نتیجه گیری: به نظر می رسد با توجه به انباشت خرابی های محیط اقتصاد کلان ایران در دهه ۱۳۹۰، در شرایط فعلی و کوتاه مدت، روی بهبود متغیرهای کلان مرتبط با حفظ ارزش پول ملی نمی توان حساب باز کرد. به باور نگارنده تعدیل قابل ملاحظه و اثر بخش انتظارات تورمی شاه کلید حرکت به سمت کاهش مشکلات اقتصاد ایران به طور عام و مدیریت التهابات ارزی فعلی به طور خاص خواهد بود که البته نیازمند تصمیم های بسیار سخت است.
۷/اسفند/۱۴۰۱
ورود به سال ۱۴۰۱ در شرایطی بود که اقتصاد ایران در حال تجربه یکی از متفاوت ترین دوره های تورمی خود در ۶۰ سال اخیر بود. تفاوت اول افزایش مستمر تورم طی چهار سال و تفاوت دوم، انحراف بسیار شدید نرخ های تورم این دوره از میانگین بلند مدت خود در اقتصاد ایران بود.
در سال ۱۴۰۱ و مشخصاً نیمه دوم آن، اوج انتظارات تورمی نیز شکل گرفت. رشد کم سابقه پول در آبان ۱۴۰۱ نسبت به اسفند ۱۴۰۰ و تغییر معنادار شاخص سیالیت نقدینگی در این بازه زمانی از ابعاد اقتصادی این اوج گیری حمایت می کنند. علاوه بر این در ابعاد غبر اقتصادی، توقف مذاکرات هسته‌ای بعد از یک دوره فرسایشی، ناآرامی های داخلی، جنگ اکراین و برخی تنش های منطقه ای با ابعاد اقتصادی انتظارات تورمی تجمیع و در نهایت شوک کم سابقه ارزی در سال ۱۴۰۱ رقم خورد.
نتیجه گیری: به نظر می رسد با توجه به انباشت خرابی های محیط اقتصاد کلان ایران در دهه ۱۳۹۰، در شرایط فعلی و کوتاه مدت، روی بهبود متغیرهای کلان مرتبط با حفظ ارزش پول ملی نمی توان حساب باز کرد. به باور نگارنده تعدیل قابل ملاحظه و اثر بخش انتظارات تورمی شاه کلید حرکت به سمت کاهش مشکلات اقتصاد ایران به طور عام و مدیریت التهابات ارزی فعلی به طور خاص خواهد بود که البته نیازمند تصمیم های بسیار سخت است.
دکتر عباس علوی راد
۷/اسفند/۱۴۰۱
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
با اصلاحات بنیادین سیاسی موافقید؟
آخرین اخبار
چشم انداز
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
پنجره
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان