الفلاكة و المفلوكون‌

از جمله مسائلی که در وادی شعر و ادبیات بسیار مطرح می‌باشد اشاره شاعران و نویسندگان مختلف به مساله ناامیدی بشر و شکاکیت و بیان غم و درد هجران و سرودن و نوشتن درباره فلاکت و بدبختی انسان می‌باشد.

از جمله آثار قابل توجه در این باره کتاب (الفلاكة و المفلوكون‌) است. کتابی که نویسنده آن باهدف پرداختن به این سوال که چرا بدبختی و فلاکت بر نوع انسان و مخصوصا فرهیختگان و دانش آموختگان غلبه دارد به نگارش درآورده است.

این کتاب توسط شهاب الدین الدَلجی‌ فیلسوف و دانشمند قرن نهم هجری، به نگارش درآمده . وی در تعریف مفلوک می‌گوید: این لفظ را از فضلای ایرانی شنیدم (بین عرب رواج ندارد) و مرادشان شخصی است محروم وبی نصیب که به سبب گرسنگی و نداری مورد بی اعتنایی مردم بوده باشد.

البته میتوان گفت مفلوک و فلاکت از لغت فلک (جسم محیط برعالم) گرفته شده و مجازا به فردی اطلاق میشود که عالم و فلک جلویی کامیابی و موفقیتهای اورا گرفته‌اند. این اصطلاح نشان دهنده آن است که قدما به تاثیر احکام نجومی و تقدیر فلکی که عبارت است از تاثیر چرخش افلاک و آسمان و کواکب بر زندگی انسان قائل بودند.

نویسنده به بررسی عوامل مختلف که سبب وقوع مشکلات و نامرادیهای گوناگون در زندگی بشر میشود پرداخته و در قسمتی از کتاب میگوید:

(ممکن است بگویید بدبختی و فلاکت نتیجه نادانی است. حال به سراغ دانایان میرویم اتفاقا اهل علم به فلاکت نزدیکترند..زیرا علماء سعادت اصلی بشر را رسیدن به کمالات روحی و معنوی و عقلی دانسته و مال و مکنت دنیا را بی مقدار و بی‌ارزش میدانند.لذا عمر خود را صرف کسب علم و فضیلت می‌کنند و از کار و فعالیت عملی باز میمانند که همین سبب محرومیت آنها میشود.

وانگهی دانشمندان چون فکرشان به پرداختن به کلیات عادت کرده از محاسبه جزئیات عملی(که عوام خوب میفهمند) عاجزند و به محتملات دور و دراز میپردازند و از آنچه نزدیک است غافل می‌مانند)

شهاب الدین بعد توضیح و بررسی مفصل عوامل بدبختی و فلاکت در زندگی فردی و اجتماعی انسان به احوال برخی از علماء و دانشمندان هر رشته اشاره میکند که باوجود فضل وعلم بسیار در فقر و تنگدستی روزگار خود را سپری کرده‌اند:

*ابن مالک آندلسی: صاحب کتاب مشهور الفیه به تعبیر یکی از شارحان الفیه:
(خَرَجَ منَ الدنیا وهو والفلاکه عبارتان عن معنی واحد....از دنیا رفت درحالی که او وفلاکت دو عبارت بودند به یک معنا)

*نضربن شمیل نحوی: بصره را از گرسنگی ترک کرد درحالی که سه هزار مرد و شاگردانش او را بدرقه کردند و میگفت اگر روزی یک پیمانه غذا بدست می‌آوردم نمیرفتم! و هیچکس او را یاری نکرد!!

*خلیل بن احمد: کسی که بنیانگذار علم عروض بود و نخستین کتاب لغت عربی را نوشت درخانه‌ای محقر زندگی میکرد و روزها چیزی نمیخورد حال آنکه برخی از شاگردانش از آنچه وی تعلیمشان کرده بود کسب اموال کردند.

*علی بن سلیمان: مشهور به اخفش صغیر ازشدت فقروفاقه غذایش منحصر به شلغم‌ بود وبراثر عارضه قلبی مرد.

*ابوجعفر ترمذی: پیشوای شافعی در زمان خود بود و میتوانست تنها روزی یک عدد ترب بخورد، در نهایت از شدت فقر دچار اختلال حواس گردید ومرد.

* ابوالعباس ابیوردی: فقیه معروف وبرجسته، دو زمستان را بدون لباس وجبه گذرانید وخانه نشین بود.

*ابوسهل صعلوکی: عارف وفقیه وادیب مشهوری بود که لباسش رابه فقیری بخشید وچون قدرت خرید لباس نداشت ناچار در مجلس تدریس با لباس زنانه حاضر میشد !!

*ابن ظفر: از نخستین شارحان مقامات خریری، از شدت فقر وگرسنگی دختر خود را به آدم نامناسبی شوهر داد واو دختر را در شهر دیگری به عنوان کنیز فروخت!!!

محسن‌ بهرامی

کانال اشراق

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بله

	خیر