داراییهای نامشهود خصوصیات زیر را دارا هستند:
۱) موجودیت عینی ندارند.
۲) اندازه گیری منافع اقتصادی در آنها دشوار است.
۳) تعیین عمر مفید آنها دشوار است.
۴) معمولاً به منظور استفاده در عملیات عادی و مستمر واحد تجاری تحصیل می شوند و نه به قصد فروش یا سرمایه گذاری
بنابراین شما می توانید دارایی های نامشهود را با توجه به خصوصیات فوق شناسایی کنید. اصول به کار رفته در حسابداری دارایی های نامشهود فرقی با اصول حسابداری اموال و ماشین آلات و تجهیزات ندارد یعنی:
الف- هنگام تحصیل دارایی اصل بهای تمام شده رعایت می شود. ( اصول حسابداری)
ب - در خلال استفاده از آن اصل تطابق هزینه با درآمد رعایت می شود.
ج - هنگام فروش مابه التفاوت مبلغ دریافتی با ارزش دفتری به عنوان سود یا زیان شناسایی میشود. بهای تمام شده دارایی های نامشهود در ترازنامه در قسمت داراییهای نامشهود نشان داده می شود.
هزینه ایجاد و نگهداری و یا احیای دارایی های نامشهود غیر قابل شناسایی (سر قفلی) باید در زمانی که وقوع می یابد به حساب هزینه دوره منظور شود.
همه دارایی های نامشهود صرف نظر از این که عمرشان محدود، نامعین یا نامحدود باشد، باید مستهلک شوند. طبق استاندارد حسابداری دارایی های نامشهود، مدت استهلاک هیچ دارایی نامشهودی نباید از چهل سال تجاوز کند.
برای دارایی های نامشهود به علت نداشتن عینیت ارزش اسقاط (Salvage Value) در نظر گرفته نمیشود. بهای تمام شده دارایی های نامشهود باید طی مدت برآورد شده عمر مفید به طور منظم و سیستماتیک مستهلک شود.
در این کار، معمولاً از روش خط مستقیم استفاده می شود مگر آن که مدیریت دلایل قانع کننده ای برای مناسب بودن روش منظم دیگری داشته باشد.
استهلاک دارایی های نامشهود را به دو طریق می توان ثبت کرد:
۱) قیمت دفتری دارایی را بستانکار کرد.
۲) یا آن را جداگانه در حساب استهلاک انباشته مربوطه ثبت کرد.
انتخاب یکی از این دو روش به عرف و عادت بستگی دارد و از منطق حسابداری ناشی نمی شود.
هزینه استهلاک ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
حق اختراع ( استهلاک انباشته حق اختراع) ؟؟؟؟؟؟؟؟؟
استهلاک دارایی نامشهود بر حسب ماهیت و کاربرد آن، ممکن است به حساب هزینه سربار کارخانه یا به حساب هزینه های عملیاتی یا سایر هزینه ها منظور شود.
برای مثال بخش مستهلک شده حق اختراع مربوط به یک فرآیند تولید، منطقاً جزو هزینه های سربار کارخانه است و استهلاک علامت تجاری که برای ترویج یک فرآورده به کار می رود، جزو هزینه فروش است و استهلاک سرقفلی جزو سایر درآمدها و هزینهها منظور می شود.
روش استهلاک و عمر مفید برآورد شده هر یک از دارایی های نامشهود و همچنین مبلغ استهلاک در دوره مالی مورد گزارش، باید در صورتهای مالی یا در یادداشتهای همراه آنها افشا شود.
مدت زمانی که برای استهلاک دارایی نامشهود منظور شده است باید پیوسته مورد بررسی قرار گیرد تا معلوم شود آیا تجدید نظر در عمر مفید برآورد شده آن به سبب تغییر شرایط یا اوضاع لازم هست یا خیر؟ تغییر در برآورد عمر مفید به معنای تغییر در برآورد حسابداری است و بنابراین باید در محاسبه استهلاک منظور شود.
داراییهای نامشهود قابل شناسایی (Identifiable intangible assets) :
دارایی های نامشهود قابل شناسایی دارایی های هستند که موجودیت آنها مشخص و مجزا از واحد تجاری است و به طور جداگانه قابل فروش می باشند.
رایجترین دارایی های نامشهود قابل شناساسی عبارتند از:
۱. حق اختراع (Patent)
۲. حق تالیف (Copyright)
۳. علائم و نامهای تجاری و فرمولهای سری
(Trade marks and Trade names and Secret formulas)
حق اختراع
حق اختراع عبارتست از حق انحصاری تولید و فروش محصول یک اختراع خاص برای مدت معین که به اشخاص حقیقی با حقوقی اعطا می شود.
مدت اعتبار ورقه اختراع به تقاضای مخترع ۵ یا ۱۰ یا ۱۵ یا ۲۰ سال خواهد بود، در مدت مزبور که باید صراحتاً در ورقه اختراع ذکر شود مخترع یا قائم مقام قانونی او حق انحصاری ساخت یا فروش یا اعمال و یا استفاده از دارایی خود را خواهد داشت.
بهـای تمـام شــده حـق اختــراع خــریــداری شــده عبارتست از قیمت خرید به علاوه هزینه های ضمنی آن:
بهای تمام شده حق اختراع خریداری شده = قیمت خرید + هزینه های ضمنی آن
ثبت خرید حق اختراع به شرح زیر است:
حق اختراع ؟؟؟؟؟؟؟؟؟
بانک ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
حق تالیف:
عبارتست از حق انحصاری نظر و پخش و عرضه و اجرای اتر هنری یا نوشته ای که به مدت عمر پدید آورنده و سی سال بعد از فوت او به شخص پدید آورنده و وراث او اعطا می شود. واحد تجاری ممکن است حق تالیف را با پرداخت حق الامتیاز یا از راه خرید یا از بابت اثری که خود پدید می آورد، کسب کرده باشد.
علائم و نامهای تجاری و فرمولهای سری
این دارایی های نامشهود هم مانند حق اختراع و حق تالیف حقوقی هستند که قابل اجاره و واگذاری یا قابل فروش هستند. مدت بهره برداری اقتصادی این گونه حقوق تا زمانی است که از آنها استفاده می شود و بهای تمام شده آنها در مدت عمر مفیدشان، یا طی چهل سال، هر کدام که کوتاهتر است، مستهلک میشود.
ارزش علامت تجاری، نام تجاری یا فرمول سری به نسبتی که واحد تجاری موفق شود اعتماد و علاقه مشتریان را به فرآورده خود جلب نماید، افزایش می یابد.
داراییهای نامشهود غیر قابل شناسایی (سرقفلی):
بهترین دلیل برای اثبات وجود سرقفلی این است که نرخ بازدهی (Rate of Return) خالص دارایی های سرمایه گذاری شده در واحد تجاری مورد نظر، بیشتر از نرخ متعارف سود در واحدهای مشابه است.
سرقفلی (Goodwill) چیست؟
اگر ارزش جاری یک واحد تجاری را برآورد کنیم و ببینیم که این ارزش بیش از ارزش مجموع دارایی های مشهود و نامشهود قابل شناسایی آن واحد است، ممکن است این افزایش ارزش یا مابه التفاوت به دلیل وجود دارایی های نامشهودی باشد که شناسایی آنها امکان ندارد.
ارزش جاری کل داراییها
۷۰۰۰۰۰۰۰
کسر می شود:
ارزش جاری داراییهای مشهود
(۴۰۰۰۰۰۰۰)
ارزش حق اختراع که در دفاتر منظور نشده است
(۵۰۰۰۰۰۰)
بدهی ها
(۱۰۰۰۰۰۰۰)
جمع ارزش داراییهای مشهود و نامشهود
(۵۵۰۰۰۰۰۰)
داراییهای نامشهود غیر قابل شناسایی (سرقفلی)
۱۵۰۰۰۰۰۰
اگر بازده خالص داراییها، بدون محسوب کردن سرقفلی، بیشتر از میزان متعارف باشد، این نشانه وجود سرقفلی است.
سرقفلی منفی:
اگر ارزش دفتری خالص داراییها بیشتر از قیمت بازار کل واحد تجاری (ارزش سرمایه ای) باشد. این ما به التفاوت را سرقفلی منفی می نامند.
ارزش سرمایه ای < ارزش دفتری خالص داراییها ( ارز جاری کل دارایی ها – بدهیها)
در مثال بالا ارزش خالص داراییها مساوی ۶۰۰۰۰۰۰۰ = ۱۰۰۰۰۰۰۰ - ۷۰۰۰۰۰۰۰
ارزش سرمایه ای ۵۰۰۰۰۰۰ ریال سود سالانه بر مبنای بازده ۱۰% مساوی ۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال خواهد بود مشاهده می کنید که:
۵۰۰۰۰۰۰۰ < ۶۰۰۰۰۰۰۰
سرقفلی منفی در بسیاری از واحدهای تجاری ناموق وجود دارد، اما آن را برای گزارش در ترازنامه مجزا نمی کنند و تنها گواه بر وجود آن پایین بودن نرخ بازده خالص داراییها نسبت به نرخ بازده واحدهای تجاری مشابه است.
کانال مدیریت فردا