کد خبر: ۳۲۵۶۸
تاریخ انتشار: ۰۵ دی ۱۴۰۱ - ۰۹:۲۱-26 December 2022
واژۀ «حوری» در قرآن نیامده، ولی «حور» یک بار بدون عین به کار رفته است. «حور عین» سه بار در قرآن آمده و از دو جزء تشکیل شده.
مفسران حور را جمع صفت «حوراء» به معنای «سفید» و عین را جمع صفت «عیناء» به معنای «درشت‌چشم» در نظر گرفته‌اند. بنابراین حور عین یعنی «درشت‌چشمانِ سفید» یا «سفیدان درشت‌چشم». یا اینکه حور را فردی دانسته‌اند که دارای ویژگی خاصی در چشم است و عینْ صفت آن است. این معنایی است که غالب مفسران بیان کرده‌اند و جملاتی را که «حور عین» در آن وجود داشته بر محوریت همین معنا ترجمه و تفسیر کرده‌اند.
اما شاید بتوان معنایی دیگر برای حور عین در نظر گرفت که با نظر غالب مفسران به‌کلی متفاوت است و پذیرش آن در ابتدا سخت به نظر می‌رسد. در فرهنگ لغت، برای حور چنین معنایی نیز آمده: «البیضه: عنب بالطائف أبیض عظیم الحب». یکی معنای حور «بیضه» است، نوعی انگور سفید دانه‌درشت برای شهر طائف. یکی از معانی عین نیز «گران‌بها و ارزشمند و درخشان» است. با این حساب، «حور عین» می‌تواند به معنای «انگور سفید و درخشان» باشد.
انگور، در مقام میوه‌ای بهشتی، فقط یک بار در قرآن ذکر شده. طبق این نگاه، قرآن، با به‌کاربردن واژۀ «حور عین»، این میوۀ بهشتیِ خاص را از سایر میوه‌ها متمایز و آن را به مروارید تشبیه کرده است. برای نمونه، در سورهٔ واقعه چنین آمده: «وَحُورٌ عِينٌ (۲۲) كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ (۲۳) جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (۲۴)؛ و انگورهای سفید و درخشان (۲۲) همچون مرواریدهای قیمتی (۲۴) پاداش و نتیجهٔ آنچه همواره انجام می‌دادند».
اگر چنین معنایی را بپذیریم، سایر توصیفاتی که در قرآن از حور عین بیان شده چگونه معنا میشود؟ پاسخ به این پرسش یادداشت دیگری را می‌طلبد. پرسش بعد اینکه آیا این نوع تفسیر حضور همسران را در بهشت نفی و انکار میکند؟ پاسخ این است که خیر. قرآن در آیات زیر دربارۀ زوج‌های بهشتیان سخن می‌گوید:
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ ۖ وَالْمَلَائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ (رعد: ۲۳)
[همان] بهشتهاى عدن كه آنان با پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان كه درستكارند در آن داخل مى‌شوند، و فرشتگان از هر درى بر آنان درمى‌آيند.
رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (غافر: ۸)
پروردگارا، آنان را در باغ‌هاى جاويد كه وعده‌شان داده‌اى، با هر كه از پدران و همسران و فرزندانشان كه به صلاح آمده‌اند، داخل كن، زيرا تو خود ارجمند و حكيمى.
ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ تُحْبَرُونَ (زخرف: ۷۰)
شما با همسرانتان شادمانه داخل بهشت شويد.
هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ (یس: ۵۶)
آنها با همسرانشان در زير سايه‌ها بر تخت‌ها تكيه مى‌زنند. {فولادوند}
منظور از زوج در آیات فوق -همگام با نظر غالبی مفسران- همسران زمینی بهشتیان است. در این نوع تصویر از بهشت، حتی در حالت استعاری و تمثیلی، نه خبری از شهوت‌رانی با زنان و مردان مختلف است، نه همسران متنوع و رنگارنگ در میان‌اند، و نه عیش‌هایی از جنس کلیشه‌هایی که در ذهن مسلمانان شکل گرفته است.
اما شاید بتوان معنایی دیگر برای حور عین در نظر گرفت که با نظر غالب مفسران به‌کلی متفاوت است و پذیرش آن در ابتدا سخت به نظر می‌رسد. در فرهنگ لغت، برای حور چنین معنایی نیز آمده: «البیضه: عنب بالطائف أبیض عظیم الحب». یکی معنای حور «بیضه» است، نوعی انگور سفید دانه‌درشت برای شهر طائف. یکی از معانی عین نیز «گران‌بها و ارزشمند و درخشان» است. با این حساب، «حور عین» می‌تواند به معنای «انگور سفید و درخشان» باشد.
انگور، در مقام میوه‌ای بهشتی، فقط یک بار در قرآن ذکر شده. طبق این نگاه، قرآن، با به‌کاربردن واژۀ «حور عین»، این میوۀ بهشتیِ خاص را از سایر میوه‌ها متمایز و آن را به مروارید تشبیه کرده است. برای نمونه، در سورهٔ واقعه چنین آمده: «وَحُورٌ عِينٌ (۲۲) كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ (۲۳) جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (۲۴)؛ و انگورهای سفید و درخشان (۲۲) همچون مرواریدهای قیمتی (۲۴) پاداش و نتیجهٔ آنچه همواره انجام می‌دادند».
اگر چنین معنایی را بپذیریم، سایر توصیفاتی که در قرآن از حور عین بیان شده چگونه معنا میشود؟ پاسخ به این پرسش یادداشت دیگری را می‌طلبد. پرسش بعد اینکه آیا این نوع تفسیر حضور همسران را در بهشت نفی و انکار میکند؟ پاسخ این است که خیر. قرآن در آیات زیر دربارۀ زوج‌های بهشتیان سخن می‌گوید:
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ ۖ وَالْمَلَائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ (رعد: ۲۳)
[همان] بهشتهاى عدن كه آنان با پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان كه درستكارند در آن داخل مى‌شوند، و فرشتگان از هر درى بر آنان درمى‌آيند.
رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (غافر: ۸)
پروردگارا، آنان را در باغ‌هاى جاويد كه وعده‌شان داده‌اى، با هر كه از پدران و همسران و فرزندانشان كه به صلاح آمده‌اند، داخل كن، زيرا تو خود ارجمند و حكيمى.
ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ تُحْبَرُونَ (زخرف: ۷۰)
شما با همسرانتان شادمانه داخل بهشت شويد.
هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ (یس: ۵۶)
آنها با همسرانشان در زير سايه‌ها بر تخت‌ها تكيه مى‌زنند. {فولادوند}
منظور از زوج در آیات فوق -همگام با نظر غالبی مفسران- همسران زمینی بهشتیان است. در این نوع تصویر از بهشت، حتی در حالت استعاری و تمثیلی، نه خبری از شهوت‌رانی با زنان و مردان مختلف است، نه همسران متنوع و رنگارنگ در میان‌اند، و نه عیش‌هایی از جنس کلیشه‌هایی که در ذهن مسلمانان شکل گرفته است.
بلکه برعکس در آنجا آدمیان به معرفتی دست پیدا میکنند که لذت‌های این‌جهانی معنایشان را از دست می‌دهند و لذت‌هایی بالاتر نصیبشان می‌شوند که درک و تجربهٔ آن در عالم پایین‌تر ممکن است کمی سخت به نظر آید.
سجاد سرگلی
سجاد سرگلی
کانال الهیاتیک
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
با اصلاحات بنیادین سیاسی موافقید؟
آخرین اخبار
چشم انداز
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
پنجره
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان