سوریه چگونه «سوریه‌ای» شد؟

این روزها زیاد می شنویم که ممکن است تحولات جاری ایران را به سمت «سوریه‌ای شدن» ببرد.

من هرچند با این تحلیل ها موافق نیستم اما هربار که مطرح می شود از خودم می پرسم مگر سوریه چگونه سوریه ای شد؟ در اینجا سعی می کنم مختصر و مفید به این پرسش پاسخ بدهم.

سال ۲۰۰۰ بود که بشار اسد در پی مرگ پدرش حافظ اسد به ریاست جمهوری سوریه انتخاب شد. امید می رفت که با آمدن او اصلاحات جدیدی در این کشور اتفاق بیفتد که نیفتاد. بشار اسد از آن سال تاکنون یعنی ۲۱ سال است که طی انتخاباتی فرمایشی با آرای بالای ۹۶ درصد رییس جمهور قانونی! سوریه می شود.

سال ۲۰۱۱ بود که جنبش های بهار عربی به راه افتاد. ابتدا در تونس و بعد مصر و بعد لیبی و یمن و در نهایت در سوریه. در شهر کوچک درعا تعدادی از دانش آموزان یک مدرسه تصویری کاریکاتوری را از بشار اسد کشیدند. مسئولان مدرسه اولیاء آنها را خواستند و تعدادی از آنها را بازداشت کردند. اعتراضاتی علیه حکومت شکل گرفت که به شدت و با خشونت تمام سرکوب شد.

موج این اعتراضات به شهرهای دیگر سوریه کشیده شد.با همان شعار معروف « الشعب یرید اسقاط النظام» یعنی سرنگون باد این نظام . به دنبال این سرکوب ها بود که بخشی از نیروهای ارتش سوریه از نظام حاکم جدا شده و به مردم پیوستند. آنها تشکیلاتی به نام « ارتش آزاد سوریه » را بنیان گذاشتند که مقر آن در ترکیه بود و به بخش های از خاک سوریه حمله نظامی می کرد. هم زمان گروه های اپوزیسیون خارج نشین سوریه تشکیلاتی سیاسی را به راه انداختند که آن هم در ترکیه مستقر بود و به صورت شورایی اداره می شد.

برهان غلیون یکی از روشنفکران معروف سوریه مدتی ریاست این شورا را برعهده داشت. هرچه زمان می گذشت از نقش و اهمیت این شورا کاسته می شد که دلیل آن را از تحولات بعدی می توان فهمید. به این ترتیب مبارزه مسالمت آمیز مردم سوریه به یک مبارزه مسلحانه تمام عیار با حمایت یک دولت خارجی- ترکیه- تبدیل شد و نظام حاکم نیز از سرکوب شدید و حتی بمباران های گسترده مناطق تحت کنترل مخالفان ابایی نداشت.

این روند ادامه داشت تا اینکه برخی گروه های اسلام گرای افراطی نیز با حمایت دولت های عرب خلیج فارس پا به عرصه گذاشتند. یکی از آنها جبهه الاسلام بود و دیگری جبهه النصره که متحد القاعده بود و دیگری که بعد آمد گروه داعش ( دولت اسلامی عراق و شام) . همین زمان بود که کردهای سوریه نیز اعلام استقلال کرده و بخش هایی از خاک این کشور را تجزیه کردند. قبلا کردها به صورت یک خودمختاری نسبی و درهمکاری با دولت اسد فعالیت داشتند.

اینجا بود که دیگر سوریه غرق در یک جنگ داخلی خونین شده بود و علاوه برکشته های روزانه تعداد زیادی نیز سرزمین خود را رها کرده و به صورت آواره راهی ترکیه و سپس اروپا می شدند. مرحله سوم جنگ داخلی سوریه زمانی بود که پای دولت های دیگر به تحولات این کشور باز شد. ترکیه و قطر از گروه های اپوزیسیون و بخصوص اخوان المسلمین حمایت می کردند، عربستان و کشورهای خلیج فارس از گروه های تکفیری، آمریکا و اروپا نیز مدعی مبارزه با داعش و القاعده و خلع سلاح شیمیایی اسد بودند. در این میان ایران و روسیه نیز به حمایت تمام قد از بشار اسد و استقرار نظام او برخاستند. به این ترتیب سوریه به میدانی برای جنگ هفتاد و دو ملت تبدیل و به قول معروف « سوریه ای » شد.

جنگ داخلی سوریه که هنوز تمام نشده ۱۱ سال را پشت سر گذاشت. هنوز بخش هایی از خاک سوریه در اختیار گرو های تکفیری است. طی ده سال گذشته نزدیک به نیم میلیون نفر در سوریه کشته شده و بالغ بر ۵ میلیون نفر هم آواره شده اند. پیش از شروع همه این درگیری ها أدونیس شاعر و روشنفکر معروف سوریه نامه ای سر گشاده به بشار اسد نوشت و از او خواست که باب گفتگو با مردم و گروه های مخالف را باز کند و راه اصلاحات ساختاری را در پیش بگیرد اما اسد چنین گوش شنوایی نداشت و ندارد. در یک تحلیل نهایی باید گفت بی تردید اگر کمک های ایران و روسیه نبود نظام بشار اسد سقوط کرده و به تاریخ پیوسته بود.

همچنین باید توجه داشت روند «سوریه‌ای شدن» سوریه زمانی شروع شد که مردم مبارزه مسالمت آمیز خود را به یک مبارزه مسلحانه قهرآمیز تبدیل کردند و فراتر از آن اجازه دادند تا گروه های مسلح و به دنبال آنها کشورهای دیگر سرنوشت آنها را بدست گیرند. برای همین تا زمانی که این اتفاقات در ایران رخ نداده و تا زمانی که مردم در صحنه باشند و سرنوشت اصلی تحولات نیز به دست آنها باشد چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

محمدعلی عسکری

کانال نکته‌های تاریخی

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بله

	خیر