آن مرد به امام رضا علیه السلام گفت: ای فرزند رسول خدا! آنها(غالیان) گمان میکنند چون علی(علیه السلام) از خود معجزاتی-که جز خداوند کسی نمیتواند آنها را انجام دهد- آشکار میکرده، بنابراین او خدا است...
ولی چون با صفات مخلوقات ناتوان خود را برای آنها آشکار نموده، کار بر مردم مشتبه شده و آنان را امتحان کرده تا او را بشناسند و با اختیار خود به او ایمان آورند.
امام رضا علیه السلام فرمود: اولین چیزی اینجا مطرح میشود آن است که آنها نمیتوانند به کسی که عکس همین استدلال را بازگو کند پاسخی دهند: «از آنجا که در او فقر و تنگدستی دیده میشود، این نشان میدهد کسی که اوصافش چنین است و در این جهت با ضعیفانِ نیازمند شریک است، پس معجزات نمیتواند فعل او باشد، و از همینجا دانسته میشود معجزاتی که توسط او ظاهر میشود، فقط فعلِ خداوند توانایی است که به مخلوقات شباهتی ندارد، نه فعل مخلوقِ نیازمندی که در صفات ضعف با نیازمندان شریک است»
الإحتجاج، للطبرسی، ج۲، ص۴۹۴-۴۹۵
پینوشت:
۱. معجزه امر خارق العاده میباشد یعنی کاری که عُرفاً محال است. مانند تغییر جوهر، حیات یافتن شیء بیجان و ایجاد چیزی از هیچ (خلق مسبوق به عدم). این موارد تحت مقدورات نوعِ بشر نیست. لذا در حدیث امام صادق علیه السلام میخوانیم:«لاَ يُكَوِّنُ اَلشَّيْءَ لاَ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ اَللَّهُ وَ لاَ يَنْقُلُ اَلشَّيْءَ مِنْ جَوْهَرِيَّتِهِ إِلَى جَوْهَرٍ آخَرَ إِلاَّ اَللَّهُ»(التوحید للصدوق، ج ۱، ص۶۸) ترجمه: كسى غير خدا نمیتواند چیزی را که هیچ نبوده ایجاد کند و به غير از خدا كسى نمیتواند چیزی را از جوهری به جوهری دیگر منتقل کند
۲. طبق آیات قرآن هنگامی که برای اولین بار عصای موسی علیه السلام تبدیل به موجود زنده شد و حرکت نمود، موسی ترسید و پا به فرار گذاشت. اگر معجزه فعل خود او بود، طبیعتاً نباید میترسید.
- وَأَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ يَا مُوسَىٰ لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ(نمل/۱۰)
و عصایت را بیفکن! -هنگامی که (موسی) به آن نگاه کرد، دید همچون ماری به هر سو میدود(ترسید و) به عقب برگشت، و حتی پشت سر خود را نگاه نکرد- خداوند فرمود: ای موسی! نترس، که رسولان در نزد من نمیترسند!
- قَالَ أَلْقِهَا يَا مُوسَىٰ - فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَىٰ - قَالَ خُذْهَا وَلَا تَخَفْ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْأُولَىٰ(طه/۱۹-۲۱)
صادق حسن زاده