کد خبر: ۳۲۱۳۸
تاریخ انتشار: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ - ۱۰:۲۱-02 October 2022
عبارت «لِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ» در آیهٔ ۲۲۸ سورهٔ بقره یکی دیگر از فرازهای پرچالشی است که فهم و تبیین آن به دقت بیشتری از آنچه در کتب تفسیر دیده میشود نیاز دارد.
البته در ترجمهٔ این عبارت، مشکل خاصی به نظر نمی‌رسد و باید آن را همچون دیگران، «و مردان رتبهٔ بالاتری از زنان دارند» ترجمه کرد. مشکل در برداشت مشهوری است که چنین آیاتی را بیانگر نگاه مردسالارانهٔ قرآن می‌داند و برای دفاع از آن به واقعیت‌های اجتماعی و پژوهش‌هایی علمی در زمینهٔ برتری جسمی و عقلانی مردان استناد میکند. مستندی که با رفع تدریجی تبعیض تاریخی علیه زنان هر روز بیش از گذشته اعتبارش را از دست می‌دهد.
برای درک معنای این آیه و شناخت نگاه قرآن به زن لازم است آیات دیگری را که با صراحت بیشتری در این باره سخن می‌گوید در کنار آن قرار دهیم و جملهٔ قبل از همین فراز را نیز لحاظ کنیم تا هماهنگی آنچه اینجا گفته میشود را با امثال آیهٔ ۱۳ حجرات که زن یا مرد بودن را ملاک ارزش نمی‌داند، بهتر در یابیم.
حتی در آیهٔ ۳۴ نساء که به نقش مرد در قبال زن می‌پردازد نیز فضیلت مردان مطرح نمی‌شود؛ بلکه سخن از این است که چون زن و مرد بر هم برتری‌هایی دارند، مردان باید در پشتیبانی از زنان و رفع نیازهای آنان «قوّام» و «پا به کار» باشند و چون هزینه‌ها بر عهدهٔ مردان است، در ازای آن از حقوقی برخوردار می‌شوند.
قرآن از یک سو تأثیر جنسیت در فضیلت را نفی میکند و از سویی دیگر، فضیلت‌هایی متفاوت در زن و مرد را یادآور میشود. این نکته اگر در کنار دقت به کاربردهای واژهٔ «درجه» در قرآن قرار گیرد، کلید فهم عبارت موضوع این یادداشت را در اختیار ما می‌گذارد و هماهنگی آیات قرآن را بهتر به نمایش می‌گذارد.
مروری بر کاربردهای کلمهٔ «درجه» نشان می‌دهد قرآن این واژه را برای بیان دو نوع برتری استفاده میکند: گاهی برای بیان درجاتی معنوی که ملاک برتری واقعی نزد خداست (انفال، ۴) و گاهی برای برتری‌هایی دنیایی که آن را وسیلهٔ امتحان، مسئولیت (انعام، ۱۶۵) و سامان معیشت (زخرف، ۳۲) به شمار می‌آورد.
بنابراین، برتری خاصی که «للرجال علیهنّ درجة» از آن سخن می‌گوید، بالاتر بودن مقام و حتی حقوق مرد نیست، بلکه قدرت و امکانی مادی است که آن را پس از جملهٔ «زن و مرد نسبت به هم حقوق و وظایفی متقابل دارند» مطرح میکند تا مسئولیت و امتحان دشوارتر مردان را در قبال زنان گوشزد کند.
@hamidhossaini
برای درک معنای این آیه و شناخت نگاه قرآن به زن لازم است آیات دیگری را که با صراحت بیشتری در این باره سخن می‌گوید در کنار آن قرار دهیم و جملهٔ قبل از همین فراز را نیز لحاظ کنیم تا هماهنگی آنچه اینجا گفته میشود را با امثال آیهٔ ۱۳ حجرات که زن یا مرد بودن را ملاک ارزش نمی‌داند، بهتر در یابیم.
حتی در آیهٔ ۳۴ نساء که به نقش مرد در قبال زن می‌پردازد نیز فضیلت مردان مطرح نمی‌شود؛ بلکه سخن از این است که چون زن و مرد بر هم برتری‌هایی دارند، مردان باید در پشتیبانی از زنان و رفع نیازهای آنان «قوّام» و «پا به کار» باشند و چون هزینه‌ها بر عهدهٔ مردان است، در ازای آن از حقوقی برخوردار می‌شوند.
قرآن از یک سو تأثیر جنسیت در فضیلت را نفی میکند و از سویی دیگر، فضیلت‌هایی متفاوت در زن و مرد را یادآور میشود. این نکته اگر در کنار دقت به کاربردهای واژهٔ «درجه» در قرآن قرار گیرد، کلید فهم عبارت موضوع این یادداشت را در اختیار ما می‌گذارد و هماهنگی آیات قرآن را بهتر به نمایش می‌گذارد.
مروری بر کاربردهای کلمهٔ «درجه» نشان می‌دهد قرآن این واژه را برای بیان دو نوع برتری استفاده میکند: گاهی برای بیان درجاتی معنوی که ملاک برتری واقعی نزد خداست (انفال، ۴) و گاهی برای برتری‌هایی دنیایی که آن را وسیلهٔ امتحان، مسئولیت (انعام، ۱۶۵) و سامان معیشت (زخرف، ۳۲) به شمار می‌آورد.
بنابراین، برتری خاصی که «للرجال علیهنّ درجة» از آن سخن می‌گوید، بالاتر بودن مقام و حتی حقوق مرد نیست، بلکه قدرت و امکانی مادی است که آن را پس از جملهٔ «زن و مرد نسبت به هم حقوق و وظایفی متقابل دارند» مطرح میکند تا مسئولیت و امتحان دشوارتر مردان را در قبال زنان گوشزد کند.
@hamidhossaini
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
با اصلاحات بنیادین سیاسی موافقید؟
آخرین اخبار
چشم انداز
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
پنجره
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان