‏نبرد سوم خارکوف معروف به معجزه فون مانشتاین

به عقیده بسیاری از اهل فن فیلد مارشال اریش فون مانشتاین بزرگترین استراتژیست و تاکتیشن جنگ جهانی دوم است.

به علل مختلف و اثبات شده‌ای این لقب برازنده اوست.یکی از دلایلی که او را شایسته این لقب می کند، موفقیت در نبردهایی است که دارای‏ نفرات بسیار اندکی در برابر دشمن بوده.حتی در عقب نشینی‌های ورماخت در جبهه شرقی فون مانشتاین زهراگین بود و خسارت عمده‌ای به نیروهای شوروی وارد می‌کرد.‌ یکی از معروف‌ترین این نبردها نبرد سوم خارکوف است که مشهور به معجزه فون مانشتاین یا معجزه خارکوف است.

این نبرد بی شک یکی از‏ نمادهای اهمیت تاکتیک درست جنگی برای پیروزی در صحنه نبرد است. بعد از سقوط استالینگراد شوروی‌ها به سرعت پیشروی میکردند و خطوط خود را جبهه شرقی گسترش می‌دادند، نیروهای آلمانی با تدبیر عقب نشینی کنترل شده فون مانشتاین تقریبا بدون مقاوت تا رود دنیپر عقب‌نشینی کردند.

شوروی‌ها کورسک‏ را گرفتند و به سرعت به سمت خارکوف هجوم آوردند.یک لشکر زرهی ss در خارکوف مستقر بود با وجود دستور احمقانه هیتلر برای عدم عقب نشینی نیروهای ss برای به وجود نیامدن استالینگراد دیگری سریع عقب نشینی کرد و خارکوف و بلگراد سقوط کردند و خطوط تهاجمی شوروی به تنها ۳۰ کیلومتری محل‏ استقرار سرفرماندهی آلمان و فون مانشتاین رسید (شهر زاپروژیا).‌ هیتلر در همچین شرایطی با هواپیما به زاپروژیا آمد و با فون مانشتاین دیدار کرد شوروی ها خبر نداشتند که چقدر نزدیک به هیتلر هستند.

‏فون مانشتاین در کتاب خاطراتش می‌گوید "وقتی هیتلر به زاپروژیا آمد ما ضد هوایی چندانی برای حفاظت نداشتیم. تانکهای دشمن نزدیک بودند میتونستند فرودگاه بزنن".فون مانشتاین در این دیدار به هیتلر گفت در این شرایط حمله فوری ثمری ندارد،به اون فرصت دهد تا خارکوف را پس بگیرد.هیتلر برای‏ رهایی از این شرایط اختیارات تام به فون مانشتاین داد.

فون مانشتاین با رقم ۳ برابر نیروی کمتر نسبت به ارتش سرخ عملیاتی را برای بازپس گیری مجدد خارکوف آغاز کرد که تبدیل به یکی از شاهکارهای تاکتیکی تاریخ شد.هدف روشن بود اعتماد به نفس از دست رفته باید به ورماخت برگردانده میشد و‏ مومنتوم حرکتی ارتش سرخ مهار میشد.ورماخت بعد از شروع عملیات بارباروسا تا سال ۱۹۴۳ در ابعاد میلیونی تلفات داده بود.‏

تعداد تانکهای آلمانی از ۳۰۰۰ تانک در شروع عملیات به تنها ۵۰۰ تانک کاهش پیدا کرده بود.فون مانشتاین توانست ۷۰ هزار نیرو که از جمله آنها ارتش چهارم پانزر به رهبری ژنرال هرمان هوت بود جمع‌آوری کند. فون مانشتاین ۳ مرحله عملیات پیش بینی کرده بود.‏

مرحله اول تهاجم به پیشتازان جلو آمده ارتش سرخ بود که بیش از حد در منطقه گسترش پیدا کرده بودند. مرحله دوم فتح خارکوف بود و مرحله سوم حمله به کورسک بود که بعدا از دستور کار خارج شد. آلمانها با ۷۰ هزار نیرو در برابر ۲۱۰ هزار نیروی شوروی کار را آغاز کردند.

‏شرایط استقرار نیروهای دو طرف به این صورت بود(ع۱). به ارتش اول پانزر دستور داده شد به سمت شمال حمله کند و گروه متحرکت پوپوف را به عقب بزند (ع۲). فون مانشتاین می‌دانست ضعف شوروی‌ها در بخش جنوبی است جایی که پشتیبانی از نیروهای شوروی مشکل است، پس لشکر پانزر ss از شمال به سمت جنوب‏ حمله کرد و یک پوشش برای ارتش ۴ پانزر فراهم کرد(ع۳). سپس ارتش ۴پ به میانه ارتش ۴ شوروی و ارتش محافظ شوروی زد(ع۴).

همزمان آلمان‌ها نیروهایی را در جنوب نگه داشته بودند تا هرگونه تلاش شوروی برای شکستن و دور زدن خطوط آلمانها خنثی شود(ع۵) به فاصله کوتاهی دو سپاه شوروی در میان‏ نیروهای آلمانی نابود می‌شود (عکس۶) و حمله از جنوب هم با وجود سپاه محاظ آلمانی شکست میخورد.سپس دو ارتش شوروی از شمال به سمت جنوب هجوم میبرند که با از بین رفتن دو نیروی شوروی فاصله خطوط نیروهای شوروی زیاد می‌شود و فراهم کردن تدارکات و لجستیک مشکل، آنها دچار کمبود سوخت و مهمات‏ شدند (عکس۷-۸).

در همین حین ارتش سوم تانک شوروی(در میانه) تحت حمله شدید لوفت‌وافه قرار میگیرید و خسارت وحشتناکی میبیند و تنها تعداد اندکی نیرو میتوانند به شمال فرار کنند.خطوط شوروی میشکند و نیروهای شوروی عقب نشینی میکنند و نیروهای آلمانی به ۱۶ کیلومتری خارکوف می رسند (ع۹).‏

با وجود زمستان فون مانشتاین تصمیم به حمله میگیرد آنهم نه در شرق بلکه دقیقا برعکس در غرب و شمال شهر تا خارکوف محاصره شود. (ع۱۰) لشکر پانزر موفق میشود نیروهای شوروی را در شمال خارکف پراکنده کند و شهر را دور زده و در حالت محاصره قرار دهد(ع۱۱).

لشکر پانزر خود به سه بخش تقسیم میشود بخش اول از شمال شهر بخش دوم از غرب به شهر حمله می کنند و بخش سوم برای پوشش باقی می ماند (ع۱۲). بعد از کشمکش ها و نبردهای خونین خانه به خانه شهر مجدادا در اختیار آلمانها قرار میگیرد شوروی ها خارکوف را از دست میدهند. نبرد برای آلمانها خونین بود ولی در مجموع خسارت شوروی‏ وحشتناک بود. شوروی ۸ برابر آلمان کشته و زخمی داده بود. ۴۵۰۰ کشته در برابر ۴۵ هزار کشته. ۷ هزار زخمی در برابر ۴۱ هزار زخمی. شوروی ۶۵۰ تانک از دست داد‏.

همه اینها در حالی بود که نیرو و توان شوروی چند برابر نیروهای فون مانشتاین بود.نابغه استراتژی و تاکتیک با وجود امکانات کم پیروزی بزرگی بدست آورد. (جهتهای جغرافیایی که بیان شده برای راحتی خواننده بر اساس تصویر و نقشه است و با جهت های جغرافیایی اصلی در محل حادثه همخوانی ندارد)

محسن ریحانی

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بله

	خیر