آبان ۱۴۰۰ نوشتم کُندی تعدیل انتظارات تورمی مهار تورم در ایران را دشوار می کند.
حالا نگاهی به جدید ترین گزیده های پولی و بانکی کشور (پایان تیر ماه ۱۴۰۱) و مشخصاً سهم پول و شبه پول از حجم نقدینگی و ضریب فزاینده خلق نقدینگی از یکسو و واکنش های بسیار سریع نرخ ارز در بازار آزاد به سیگنال های مثبت و منفی مذاکرات هسته ای، همگی نشان می دهند انتظارات تورمی کارگزاران اقتصادی تعدیل نشده است.
چرا علیرغم اعلام مستمر سیاست های ضد تورمی توسط تیم اقتصادی دولت سیزدهم در یکسال گذشته، هنوز تعدیل انتظارات تورمی کارگزاران اقتصادی کشور به کُندی صورت می گیرد؟
فاکتورهای موثر بر عملگرهای انتظاری گذشته نگر منطبق بر روندهای تجربه شده کارگزاران اقتصادی کشور در سال های گذشته بوده و فاکتوری موثر بر عملگرهای انتظاری پیش نگر منطبق بر عقلانیت کارگزاران اقتصادی می باشد.
عملگرهای انتظاری گذشته نگرالف) کسری های بودجه دائمی دولت ها بر مدار یک ساختار کاملاً مخرب بودجه های سالیانه در سه دهه گذشته.
ب) رشد نقدینگی دائمی و به مراتب فراتر از رشد اقتصادی در ۳ دهه گذشته.
ج) قیمت گذاری دستوری به طور عام و سرکوب های ارزی در سال های پس از جنگ تحمیلی و تکانه های ارزی سریالی به طور خاص.
عملگرهای انتظاری پیش نگرالف) عدم اطلاع رسانی، شفاف نبودن عملکرد قانون بودجه سال ۱۴۰۱ از ابتدای سال تاکنون و نگرانی پیرامون وقوع کسری بودجه دولت.
ب) سیل تسهیلات تکلیفی به سمت سیستم بانکی در قالب تکالیف قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و موارد خارج آن به عناوین مختلف.
ج) افزایش ۵۷ درصدی دستمزدها ابتدای سال ۱۴۰۱ و طرح های افزایش حقوق پیش روی دولت در باقی مانده سال جاری.
د) فضای مبهم نتایح مذاکرات هسته ای و سرنوشت برجام در افق پیشرو.
کُندی تعدیل انتظارات تورمی در ایران ۱۴۰۱ تا حدود بسیار زیادی دست سیاست گذار اقتصادی کشور را برای انتخاب راهبرد ضد تورمی رادیکال و تهاجمی بسته است. این بدان علت است که در راهبرد تهاجمی تعدیل سریع و کامل انتظارات تورمی مورد نیاز است که در شرایط فعلی ایران منتفی است.
نقطه مقابل راهبرد رادیکال و تهاجمی برای مهار و کاهش تورم، راهبرد تدریجگرا و فرود آرام تورمی است. روشن است که طبق مبانی اقتصاد کلان گام اول راهبرد فرود آرام تورمی تعدیل انتظارات تورمی کارگزاران اقتصادی هرچند به صورت مرحلهای و تدریجی است.
نگارنده با رصد کردن مستمر موضع گیری های تیم اقتصادی دولت در یکسال گذشته بر این باور است که آنها برای مهار و کاهش تورم فزاینده سالیان اخیر ایران، به درستی راهبرد فرود آرام تورمی را روی میز گذاشته اند.
با این همه، همانطور که اشاره شد گام اول موفقیت در راهبرد فرود آرام تورمی تعدیل انتظارات تورمی است و لاغبر. بنابراین در اینجا لازم است دولت جناب رئیسی همین حالا و بدون وقفه گام های لازم برای تعدیل انتظارات تورمی کارگزاران اقتصادی را بردارد.
دکتر عباس علوی راد