کی بدش میاد وقتی خواست یه غذای خوشمزه بخوره یه لیوانِ نوشابه تگریِ بدون عذاب وجدان بخوره؟ بریم ببینیم واقعیت این نوشابههای رژیمی چیه. آیا واقعا سالم هستند؟
معمولا در نوشیدنیهای بدون کالری مثل نوشابه، به جای شکر، از شیرین کنندههای مصنوعی (NNS)مثل آسپارتام، سیکلامات، آسه سولفام-پتاسیم، ساخارین و سوکرالوز برای شیرین کردن اونا استفاده میشه. NNS در آدامس و شیرینیهای رژیمی هم استفاده میشن. اکثر این شیرین کنندهها شیرینی چند برابر شکر دارن. احتمالا وقتی نوشابه رژیمی میخورید متوجه طعم شیرینی بیشتری نسبت به سایر از نوشابهها میشوید.
آسپارتام که با نامهای تجاری NutraSweet، Equal یا Sugar Twin شناخته میشه، ۲۰۰ برابر شیرینتر از شکر هست. در سال ۱۹۹۶ توسط FDA تایید شد. آسه سولفام-پتاسیم هم ۲۰۰ برابر شیرینتر از شکر و با نامهای تجاری Sunnet یا Sweet One فروخته میشه.
این شیرین کننده هم از سال ۲۰۰۳ به تاییدیه FDA رسید. ساخارین ۷۰۰ برابر و سوکرالوز ۶۰۰ برابرِ شکر، قدرت شیرین کنندگی دارن. یه مطالعه روی موشها در اوایل دهه ۱۹۷۰ انجام شد که نشون داد ساخارین با ایجاد سرطان مثانه در موشهای آزمایشگاهی مرتبط بوده، که باعث شد کنگره آمریکا از تحقیقات بیشتری در مورد ساخارین انجام بده و گفت تمام محصولاتی که حاوی ساخارین هستند باید برچسب "حاوی ساخارین" رو داشته باشن. از اون زمان، بیش از ۳۰ مطالعه انسانی نشون داد که نتایج یافت شده در موش ها به انسان مربوط نمیشه و ساخارین برای مصرف انسان بیخطر هست.
در سال ۲۰۰۰، به این نتیجه رسیدند که ساخارین باید از فهرست مواد سرطانزا بالقوه حذف بشه. محصولات حاوی ساخارین دیگه نیازی به داشتن برچسب هشدار نداشتند. ماه مارس امسال یه مطالعه متاآنالیز با استفاده از ۱۷ مطالعه کارآزمایی بالینی انجام شد. استفاده از نوشابههای بدون کالری به جای نوشابههای معمولی باعث کاهش وزن بدن و کاهش عوامل خطر قلبی عروقی، از جمله BMI، درصد چربی بدن، و چربی درون کبد شده.
یک ادعایی هست مبنی بر اینکه NNS بر میکروبهای روده بزرگ تاثیر میذارن، ازکه این دو تا مطالعه روی این موضوع کار کردن. حقیقت اینه که مطالعات نشون میدن NNS اثر بدی روی میکروبهای روده ندارن. اکثر NNSها در روده کوچک جذب میشن و به روده بزرگ (محل زندگی این باکتریها) نمیرسن.
نگرانی دیگهای که راجع به NNS وجود داره، راجع به تاثیراتش بر مغز هست. این مطالعه دیده در کسایی که دُز بالای آسپارتام (۲۵ میلیگرم به ازای کیلوگرم وزن بدن) دریافت کردن، افسردگی و تحریکپذیری بیشتر شده بود. در صورتی که ما وقتی آسپارتام رو در قالب نوشابهها مصرف میکنیم، دُز بسیار کمتری از اون روز دریافت می کنیم (برای یه فرد ۷۰ کیلوگرمی معادل ۰.۵۳ گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در یک قوطی نوشابه وجود داره.)
آیا NNS وزن ما رو بالا میبره؟ این ۳ مطالعه نشون میدن، استفاده از شیرین کنندهها به عنوان جایگزین شکر، باعث بهبود در وزن بدن و بهبود عوامل خطر قلبی شده و دارای تاثیری مشابه جایگزینی با آب بوده.
ازهابرمن رو اکثرا بخاطر پادکستهاش و رویکرد علمیش میشناسید. چند وقت پیش راجع به یه مطالعه حرف زد . این مطالعه نشون داده مصرف NNS ، قند خون و میکروبیوم روده رو مختل می کنن.
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/۳۵۹۸۷۲۱۳/
این مطالعه یه سری ایراداتی داشت که لین نورتورن خیلی کامل بررسیش کرد:
۱. تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) تحت نظارت محققان نبود. افراد تو خونه خودشون این آزمایشات رو انجام و ثبت میکردن، که خطای زیادی ایجاد میکنه.
۲. مطالعه فقط ۱۴ روز بود. (مدت زمان کمی هست. کارآزمایی بالینی بهتره ۴ تا ۸ هفته باشه)
۳. ادعا میشه در این مطالعه افرادی شرکت کردن که هیچوقت از NNS استفاده نکردن. در صورتی که NNSها در خیلی از مواد غذایی وجود دارن و این ادعای درستی نیست. از اونجایی که این افراد احتمالاً معتقدند NNS بده، مصرف NNS میتونه پاسخ استرس/کورتیزول ایجاد کنه و گلوکز خون رو بالا ببره.
۴. در مورد تغییرات میکروبیوم روده ما نمی دونیم که این تغییرات خوب هست یا نه. به عنوان مثال در این مطالعه، با مصرف NNS تولید بوتیرات و پروپیونات افزایش یافته که هر دو با بهبود نتایج سلامتی مرتبط هستند.
اما پیام آخر: تا اینجا شواهد "طولانی مدت" به نفع استفاده از شیرین کنندههای رژیمی به عنوان جایگزینی برای شکر هست و به نظر میرسه مصرف متعادل شیرین کنندههای کم یا بدون کالری تاثیر مضری روی سلامتی ما ندارند.
فاطمه مرادی