تا به حال به این نکته فکر کردهاید ویروس کرونا که از خانواده ویروسهای تنفسی است، چگونه از ریه به سلولهای عصبی وارد میشود و مثلا روی بویایی ما تاثیر میگذارد و حتی به مغز میرسد؟
افرادی که در رابطه با این موضوع مطالعه کردهاند، میدانند این ویروس از طریق یک گیرنده خاص به نام ACE2 خودش را از غشا وارد سلولها میکند. اما نکته اینجاست که بسیاری از سلولهای بدن انسان از جمله سلولهای عصبی اصلا چنین گیرندهای ندارند!
حالا به نظر میرسد نتایج یک تحقیق جدید این راز را کشف کرده: سلولها از طریق یک سری رشتههای بسیار باریک به نام Tunneling Nanotubes به یکدیگر متصل میشوند. ویروس کرونا برای انتقالِ بین سلولها، به جای حرکت از غشا از طریق این تونلها به سلول بعدی میرود!
این تصویری است که محققان از جناب ویروس هنگام جابجایی از داخل تونل گرفتهاند! جالب است بدانید عرض این تونلها حدود ۰.۷ نانومتر است.
اما نکته مهمتر اینجاست که مشخص شده سلولها بعد از آلودگی با ویروس، شروع به ساخت تونلهای جدید به سلولهای اطرافشان میکنند! به این معنی که ویروس راهکاری دارد که سلول را مجبور به ساخت تونلهای بیشتر میکند.
قبلا مشخص شده بود که برخی ویروسهای دیگر از جمله HIV از همین راهکار جهت انتقال به سلولهای دیگر استفاده میکنند. اما حالا این نکته در مورد کرونا هم کشف شده و احتمالا این یکی از دلایل مهمی است که ویروس در برخی افراد، این همه عوارض متعدد ایجاد میکند.
برخی افراد بعد از ابتلا به کووید۱۹ دچار اختلالات شناختی طولانی مدت (شامل کاهش حافظه، تمرکز و اختلالات گفتاری) میشوند که این ناشی از درگیری اعصاب توسط ویروس است. حالا نتیجه یک تحقیق گسترده نشان داده در چه کسانی باید بیشتر دنبال این اختلالات باشیم.
مشخص شده «شدت» بیماری با بروز اختلالات شناختی مرتبط نیست! یعنی اگر بیماری اولیهمان شدید بود به این معنی نیست که احتمال بروز عوارض عصبی وجود دارد. بلکه کسانی که دچار «اختلال بویایی» شدهاند، بیشتر از دیگران دچار مشکلات شناختی خواهند شد.
این بررسی به مدت یک سال در کشور آرژانتین انجام شده و نشان داده افرادی که دچار درگیری بویایی شدهاند، بیشتر از دیگران دچار کاهش حافظه، تمرکز و اختلالات گفتاری میشوند و این اختلالات در سالمندان بالای ۶۰ سال میتواند ماندگار باشد.
علیاصغر هنرمند