۹ افسانه درباره انعطاف پذیری اقتصاد روسیه در برابر تحریم‌های اقتصادی

با گذشت پنج ماه از حمله روسیه به اوکراین، بسیاری از سیاست‌گذاران و مفسران غربی از ابعاد اقتصادی تهاجم پوتین و معنای آن برای موقعیت اقتصادی روسیه چه در سطح داخلی و چه در سطح جهانی، اطلاع کافی ندارند.

از تحلیل ما مشخص می‌شود عقب‌نشینی‌های تجاری و تحریم، اقتصاد روسیه را در کوتاه‌مدت و بلندمدت درهم می‌کوبد. ما بر اساس این تحقیقات ۹ افسانه رایج، اما گمراه کننده در مورد انعطاف پذیری اقتصاد روسیه را به چالش کشیدیم؛

افسانه ۱: روسیه می‌تواند صادرات گاز خود را تغییر مسیر داده و به جای اروپا به آسیا بفروشد؛ این یکی از محبوب‌ترین و گمراه‌کننده‌ترین نقاط صحبت پوتین بویژه در صحبت با کشور‌های شرقی است. اما گاز طبیعی، کالای صادراتی قابل جایگزینی برای روسیه نیست. کمتر از ۱۰ درصد از ظرفیت گاز روسیه را گاز طبیعی مایع تشکیل می‌دهد، بنابراین صادرات گاز روسیه همچنان به سیستم خطوط لوله ثابت وابسته است واکثریت قریب به اتفاق خطوط لوله روسیه به سمت اروپا است.

افسانه ۲: از آنجایی که امکان تغییر مسیر صادرات نفت از گاز بیشتر است، پوتین می‌تواند بیشتر به آسیا بفروشد؛ صادرات نفت روسیه در حال حاضر نیز منعکس کننده کاهش نفوذ اقتصادی و ژئوپلیتیکی پوتین است. چین و هند با توجه به شرایط روسیه توانستند تخفیف بی‌سابقه‌ ۳۵ دلاری در خرید نفت اورال روسیه بگیرند و اینکه نفتکش‌های روسی به طور متوسط ۳۵ روز طول می‌کشد تا به شرق آسیا برسند، در مقابل ۲ تا ۷ روز طول می‌کشد تا به اروپا برسند، این فشار حاشیه سود به شدت توسط روسیه احساس می‌شود، زیرا یک تولیدکننده نسبتاً پرهزینه نسبت به سایر تولیدکنندگان عمده نفت بوده است.

افسانه ۳: روسیه واردات از دست رفته غربی را با واردات از آسیا جبران می‌کند؛ واردات نقش مهمی در اقتصاد داخلی روسیه ایفا و حدود ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی روسیه را تشکیل می‌دهد، و علیرغم توهمات جنگ طلبانه پوتین مبنی بر خودکفایی کامل، این کشور به نهاده ها، قطعات و فناوری حیاتی از شرکای تجاری مختلف نیاز دارد. واردات روسیه در ماه‌های اخیر بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است و چین به اندازه‌ای که بسیاری از آن می‌ترسیدند وارد بازار روسیه نشده و طبق آخرین انتشارات ماهانه اداره کل گمرک چین، صادرات چین به روسیه از ابتدای سال تا آوریل بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است.

افسانه ۴: مصرف داخلی روسیه و سلامت مصرف کننده همچنان قوی است؛ برخی از بخش‌هایی که بیشتر به زنجیره‌های جهانی وابسته هستند از تورم حدود ۴۰ تا ۶۰ درصدی ضربه خورده‌اند. برای مثال، فروش خودرو‌های خارجی در روسیه ۹۵ درصد کاهش یافته است.

افسانه ۵: کسب‌وکارهای جهانی واقعاً از روسیه خارج نشده اند و فرار سرمایه و استعداد‌ها از روسیه اغراق آمیز است؛ کسب‌وکار‌های جهانی حدود ۱۲ درصد از نیروی کار روسیه را تشکیل می‌دهند و طی تحریم، بیش از ۱۰۰۰ شرکت که ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهند، فعالیت‌های خود را در این کشور کاهش داده‌اند.

افسانه ۶: پوتین به دلیل قیمت بالای انرژی مازاد بودجه دارد؛ به گفته وزیر دارایی این کشور، روسیه در واقع با کسری بودجه در سال جاری معادل ۲ درصد تولید ناخالص داخلی خود مواجه است و ورود بی‌ثبات کننده پوتین به سیاست‌های پولی و افزایش چشمگیر هزینه‌های نظامی وجود دارد.

افسانه ۷: پوتین صد‌ها میلیارد دلار سرمایه انباشته کرده، پس بعید است وضعیت مالی کشور به این زودی‌ها بد شود؛ واضح‌ترین چالشی که ذخایر روسیه با آن روبروست این است که از ۶۰۰ میلیارد دلار ذخایر، ۳۰۰ میلیارد دلار مسدود شده و از دسترس روسیه خارج و از باقی ذخایر حدود ۷۵ میلیارد دلار از آغاز جنگ، کاهش یافته است.

افسانه ۸: روبل قوی‌ترین ارز جهان در سال جاری است؛ یکی از موضوعات مورد علاقه پوتین، افزایش ارزش روبل، از طریق کنترل سرمایه سخت‌گیرانه است که در میان شدیدترین کنترل‌ها در جهان قرار دارد.

این محدودیت‌ها عملاً خرید قانونی دلار یا حتی دسترسی به اکثر سپرده‌های دلاری را برای هر فرد روسی غیرممکن می‌سازد و هم زمان به طور مصنوعی تقاضا را از طریق خرید‌های اجباری صادرکنندگان بزرگ افزایش می‌دهد. نرخ رسمی روبل گمراه‌کننده است زیرا روبل در مقایسه با قبل از تهاجم، به‌طور شگفت‌انگیزی با حجم کم‌تر معامله می‌شود و نرخ ارز بیشتر بازتابی از سیاست های دولت است.

افسانه ۹: تحریم و خروج تجاری اکنون تکمیل شده و دیگر نیازی به فشار اقتصادی نیست؛ اقتصاد روسیه به شدت آسیب دیده است، اما تحریم‌های اعمال شده ناقص و واقعیت این است که با هر معیار و در هر سطحی، اقتصاد روسیه در حال چرخش است و اکنون زمان آن نیست که ترمز کنیم.

جفری سانفلد و استیون تیان

کانال صنعت و اقتصاد

مطالب مرتبط