طرح مسئله: چند روز پیش دیوان محاسبات کشور اولین گزارش تفریغ دو ماهه بودجه سال ۱۴۰۱ را ارائه نمود.
یکی از مهمترین مسائل این گزارش که بازتاب های زیادی در داخل و خارج کشور داشته مسئله کسری بودجه حدود ۳۵ هزار میلیارد تومانی در همین دو ماه اول سال ۱۴۰۱ می باشد.
مسئله دیگر ماهیت شکل گیری این کسری بودجه است. بر اساس گزارش دیوان محاسبات، وصول درآمدهای ناشی از فروش نفت کمتر از ۱۵ درصد رقم مصوب دو ماهه بوده است.
علاوه بر این طبق گزارش دیوان محاسبات کشور، مبلغ وصولی ناشی از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی و اسلامی در دو ماهه اول سال ۱۴۰۱ نیز صفر بوده است.
هرچند به واسطه دینامیکهای عملکرد بودجه دولت در طول یک سال مالی ممکن است در فرآیند وصول درآمدها و تخصیص اعتبارات وقفه های زمانی متفاوتی شکل بگیرد، لیکن عملگرهای انتظارات تورمی کارگزاران اقتصادی نیز منطق خود را دارند.
اولین کانال افزایش انتظارات تورمی کارگزاران اقتصادی کشور پیرامون کسری بودجه دو ماهه اول سال ۱۴۰۱ از مسیر عملگرهای انتظاری گذشته نگر است. آنها وقتی به گذشته نگاه می کنند استمرار و شدت گرفتن کسری بودجه از یکسو و پیامدهای تورمی آن از سوی دیگر را به وضوح متوجه می شوند.
کانال دوم افزایش انتظارت تورمی کارگزاران اقتصادی کشور از مسیر عملگرهای انتظاری پیش نگر است. چون اطلاعات دقیق و مشخصی از نحوه تامین مالی کسری بودجه رخ داده در دو ماهه اول سال ۱۴۰۱ ارائه نشده آنها انتظار دارند در افق پیش رو آثار تورمی آن ظاهر خواهد شد.
از ابتدای دولت سیزدهم تمام ارکان اقتصادی دولت شامل وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و در راس همه ی آنها رئیس جمهور محترم یک صدا اعلام کردند که استقراض از بانک مرکزی برای تامین مالی کسری بودجه دولت یک خط قرمز است.
صرف نظر از ریزش درجه اعتبار و شهرت عملکرد دولت ها در اقتصاد ایران حداقل در دو دهه گذشته و حتی با فرض اینکه خط قرمز ترسیم شده دولت سیزدهم یک قاعده بدون بازخورد باشد، باز هم فروکش کردن شعله های آتش انتظارات تورمی در شرایط فعلی دشوار و پذیرش آن از طرف کارگزاران اقتصادی کشور زمان بر خواهد بود.
به باور نگارنده انتشار عمومی گزارش تفریغ بودجه دولت در دو ماهه اول سال ۱۴۰۱ صرف نظر از ابعاد انتظارات تورمی آن بسیار ارزشمند است. با این همه لازم است دولت محترم ابعاد خط قرمز عدم استقراض از بانک مرکزی و سایر روش های تورم زا برای تامین مالی کسری بودجه خود را از طریق ارائه اطلاعات دقیق و مستمر شفاف نماید.
دکتر عباس علوی راد
۱۹/تیر/۱۴۰۱