"ری‌را، خودروِ ملی" (توفیقی ديگر برای نیما)

زایایی در هر زبانی، ازجمله در زبان فارسی، عمدتاً از سه سرچشمه نشات‌ می‌گیرد: ابداعاتِ شاعران و نویسندگان.

واژه‌هایی که در کوچه و بازار آفریده‌ می‌شود؛ آن‌چه در حیطه‌ی دانش‌ها و به‌تبعِ کشف‌ها و اختراع‌ها روی‌ می‌دهد. و البته در دورانِ جدید آفرینش‌ها و گزینش‌های فرهنگستانِ زبان نیز به این عوامل افزوده‌شده.

نیما مانندِ هر شاعرِ بزرگی واژه‌ها و تعابیر و ترکیب‌های تازه‌ای را به زبانِ فارسی افزود. برخی از این ابداعاتِ نیما در حیطه‌ی نام‌ها نمود یافته‌ است. ناگفته پیدا است که برخی از نام‌هایی که نیما خود آفرید یا مهر تایید بر آن‌ها نهاد دهه‌ها طول‌ کشید تا میانِ اهالیِ فرهنگ و عمومِ مردم رواج‌ یابد. همین واژه‌‌های نیما، مانلی و ری‌را و ... که امروز ممکن است هر خانواده‌ای آن‌ها را برای فرزندانشان برگزینند، نخست از جانبِ شاعران و هنرمندان (توللی، کسرایی، آتشی، علی‌اصغرِ پتگر*) بر فرزندانشان نهاده‌ شد و اندک‌اندک روایی یافت.

پیشینه‌ی برخی از این ابداعاتِ نیما به یک سده می‌رسد. شاید "افسانه" نیز در زمره‌ی همین نام‌هایی باشد که پس‌از خلقِ منظومه‌ی نیما چنین رایج‌شده‌‌باشد. باید جستجوکرد و به پاسخ درست رسید.

اگر در پایگاه ثبتِ احوالِ کشور جستجویی‌کنیم با بسامدِ بالای نام‌هایی هم‌چون "نیما"، "مانلی" و "ری‌را" مواجه‌ خواهیم‌ شد. این توفیقِ نیما اندک‌اندک به دیگر حوزه‌ها و حیطه‌های فرهنگِ ما نیز راه‌ یافته‌ذاست. این‌ذروزها نام‌هایی هم‌چون نیما و ری‌را در عنوانِ بسیاری از فروشگاه‌ها و شرکت‌ها و ... دیده‌می‌شود. حتی عنوانِ سامانه‌ی "نیما" ("نظام یک‌پارچه‌ی معاملاتِ ارزی") اگرچه از طریقِ سرواژه‌سازی خلق‌شده اما شهرت و رواییِ نامِ نیما یوشیج آن را پذیرفتنی‌تر کرده‌است.

در خبرها آمده به‌زودی خودروِ ملی با عنوانِ "ری‌را" روانه‌ی بازار خواهدشد. گرچه نمی‌دانم این خودرو تاچه‌حد ملی است اما می‌دانیم که"ری‌را" عنوانِ یکی از شعرهای پر رمز و راز نیما در سال‌های پایان شاعری‌اش است. این نام یا نام‌آوا تفسیرهای فراوانی را میانِ پژوهشگران شعرِ نیما برانگیخته؛ نامی که کوتاه و مبهم و خوش‌آوا است. شاید علتِ دیگر اين گزینش هم‌وزنی "ری‌را" با "تیبا" و "رانا" و ... بوده‌باشد.

هرچه بوده‌ باشداین هم پیروزیِ دیگری است برای نیما و شعر و اندیشه‌ی زایا و پویای او. نشانه‌ای دیگر از نفوذِ و گسترشِ لطافتِ فرهنگ در حیطه‌ی سخت و زمختِ فن‌آوری.

* علی‌اصغر پتگر، شاگردِ "میرمصوّر" (ارژنگی نقاش؛ از دوستانِ نیما)، آن‌قدر شیفته‌ی نیما بود که نام‌های "نیما" و "نامی" را برای فرزندانش برگزید.

احمدرضا بهرامپور عمران

@azgozashtevaaknoon

مطالب مرتبط