این نوع خودکشی بیش از همه مورد توجه امیل دورکیم قرار دارد؛ زیرا نمود بارزترین خصیصه جامعه جدید است.
این نوع خودکشی همان است که از همبستگی میان فراوانی خودکشیها و مراحل ادواری اقتصادی میتوان بدان پیبرد. افزایش فراوانی خودکشیها در مراحل آشوب اجتماعی و کاهش آنها در مواقع رویدادهای بزرگ، فکر خودکشی ناشی از نابسامانی اجتماعی را در ذهن دورکیم ایجاد کرد. خودکشی ناشی از نابسامانی اجتماعی فقط آن نوع خودکشی نیست که به هنگام بحران های اقتصادی افزایش مییابد؛ بلکه آن نوع خودکشی که تعداد آن به موازات افزایش تعداد طلاق ها بالا میرود نیز از خودکشیهای ناشی از نابسامانی اجتماعی است.
دورکیم تأثیر طلاق را بر تعداد خودکشی مردان و زنان به تفصیل بررسی میکند. به عنوان مثال معتقد است مرد در زناشویی تعادل و انضباط میبیند. بنابراین پس از طلاق به دام بیانضباطی و ناهماهنگی امیال میافتد و به نسبت تعداد خودکشی مردان طلاق گرفته بیشتر است.
دورکیم معتقد است در جوامع جدید، هستی اجتماعی افراد تحت نظام عادات قرار ندارند. افراد در خطر روز افزون تحرک اجتماعی قرار گرفته و فاصله زیاد بین عادات و نظام اجتماعی قبلی و جدید پدید میآید؛ افراد دائماً با هم در حال رقابت هستند؛ انتظار آنان از هستی بسیار زیاد است. اهداف و آرزوها ذاتاً قابل افزایش و بسط یافتن بوده و دستیابی به آنها تنها باعث برانگیخته شدن میل و خواهش برای آرزوهای بعدی میشود.
در نتیجه انسان ها دائماً طعمه رنج ناشی از بیتناسبی موجود میان تمایلات و خشنودی های خود هستند. تنها چیزی که میتواند خواهشهای ذاتاً سیریناپذیر را کنترل کند هنجار اجتماعی است. از این رو زمانی که هنجار اجتماعی تضعیف میشود، خواهشها از امکانات برآورده شدن آرزوها پیشی میگیرند و فرد، مستعد خودکشی ناشی از نابسامانی اجتماعی میشود.
نقدهای بسیاری به تحلیل خودکشیهای مطرح شده توسط دورکیم، وارد شده است. برای مثال دکتر آ. دلما (A.Delmas) معتقد است، آمارهای مورد استفاده دورکیم تعداد محدودی از افراد را در برمیگیرد. بنابراین تغییرات میزان خودکشی به علت اشتباه در آمارها، در اکثر موارد معنادار نیستند. و یا اشکال دیگری که به تحلیل دورکیم وارد میکنند آن است که تعداد خودکشیهای ناموفق در آمارهای وی منعکس نیست. با وجود نقدهایی که بر مطالعه دورکیم در خودکشی شده است، بسیاری از مطالعات بعدی بر یافتههای وی صحه گذاشت. نظریات وی همچنان در جامعهشناسی به خصوص جامعهشناسی انحرافات در تبیین خودکشی مطرح است.
"ریمون آرون"
کانال جامعهشناسی