روح با همه اندوخته خود سفر می‌کند

اندوخته های مادی و معنوی همراه آدمی در مرگ

اصرار قرآن در رابطه با مرگ این است که روح با همه اندوخته هایش سفر میکند و هیچ ذره ای از اموری که روح یک شخص مربوط میشود گُم نخواهد شد. تعبیر زیبا و دقیق قرآن "توفّی" است ، یعنی خدای سبحان همه آنچه را انسان دارد بدای انتقال به جهان با او منتقل میکند و در نتیجه "فوت" نیست تا احیانا چیزی در قبض روح و یا در انتقال به برزخ گُم شوو و یا کم شود.

این معنای دقیق در این آیه چنین آمده است ؛

"فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ .. /پس كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، پاداششان را به‌طور كامل به آنان خواهد داد؛ و از فضل و بخشش خود، بر [پاداش] آن‌ها خواهد افزود " (نساء ۱۷۳)

این معنا گرچه معنوی است و در رابطه با اخلاق و رفتار آدمی است که با انسان همراه است ، اما در روایات ؛ حتی به نوع و جنس کفن هم اشاراتی شده است .

این حدیث را ملاحظه کنید:

امام صادق (ع) فرمود: پدرم حضرت باقر (ع) به من وصیت نمود که از جنس مرغوبی بدای کفن بدای من مهیا کن چرا که ارواح در میان یکدبگر به کفن خود مباهات دارند / أَوْصَانِي أَبِي بِكَفَنِهِ فَقَالَ لِي يَا جَعْفَرُ اِشْتَرِ لِي بُرْداً وَ جَوِّدْهُ فَإِنَّ اَلْمَوْتَى يَتَبَاهَوْنَ بِأَكْفَانِهِمْ. (تهدیب ۴۴۹/۱)

در زمینه اعمال و اخلاق که با روح همراه است روایات بسیار متعدد است .

این روایت که علامه طباطبایی در کتاب سنن النبی آورده را ببینید ؛

«پیامبر (ص) روزی برای اصحاب تعریف کرد که مردی تشنه کام در حالیکه عطش، او را سخت کلافه کرده بود، به چاه آبی رسید. به درون چاه رفت و از آب آن نوشید. سپس بالا آمد. ناگهان سگی را دید که زبان خود را بیرون آورده است و از شدت عطش خاک می‌خورد. مرد گفت: این سگ نیز تشنه شده است. بار دیگر به درون چاه رفت و کلاه خود را پر آب کرد. آن را با دهان گرفت و بالا آمد و سگ را آب داد. خداوند به پاس این محبت، وی را مورد مغفرت قرار داد. اصحاب گفتند: ای پیامبر خدا! یعنی ما در برابر کمک به حیوانات نیز پاداش داریم؟ پیامبر فرمود: آری، کمک به هر جانداری پاداش دارد. ایشان می‌فرمایند: «کسی که به مردم و جانداران رحم نکند، به او رحم نخواهند کرد.(صحيح بخارى، ج ۳ ، ص ۷۷ ؛ صحيح مسلم، ج ۷، ص ۴۴)

پس همه ی همراهان جسمی و روحی و معنوی آدمی پس از مرگ ، با انسان حضور جدی دارند.

روح با همه مشخصات خویش به برزخ منتقل می‌شود

یکی از سوالات مهم این است؛ بعد از جدایی روح از بدن آیا روح بدون شناسه وارد جهان بعدی می‌شود؟ یعنی همانطوریکه قبل از پدید آمدن در دنیا در جمع ارواح بود و بی نام نشان بود، در بازگشت هم چنین است؟

در این سوال چیزی مطرح است که مورد قبول نیست و آن اینکه روح در عالم قبل دنیا بی نام و نشان بوده باشد. همه موجودات ملکوتی دارای تشخص و تعین هستند و قابل شناسائی. همانطوریکه در علم خدای سبحان همه موجودات با همه مشخصات قبلی و بعدی حضور دارند.

بله برخی علماء مانند حکیمان مشائی میگویند روح در آمونش از آن جهان بدون مشخصاتی اختصاصی است که در بازگشت بسبب اخلاق و اعمالش که در دنیا داشته صاحب مشخصات اختصاصی میشود و به سرای دیگر می‌پیوندد.

سخن مهم ملاصدرا درباره "جسمانیةالحدوث" بودن روح

براساس نظریه صدرالمتالهین ملاصدرا که قائل است به مبنای مهم "جسمانیة الحدوث و روحانية البقاء" ؛ روح هر فردی به او متعلق است و در پیدایش بدن به او افاضه میشود و فاقد هر گونه کمال است و با اخلاق و رفتار و باورها ، حتی با علاقه های خود؛ روح خود ساخته و آن روح ساخته شده پس از مرگ به سرای جاودانه اش ارتحال می‌کند.

در نتیجه نمی‌توان گفت روح در ابتداء بدون مشخصه است ، بلکه روح آقای الف غیر از روح آقای ب است و وقتی قدم در دنیا می گذارد با رفتار و اخلاق و باورهای خود ، خود را تکمیل می‌کند.

مرگ از پوسته بدر آمدن است و نه پوسیدن

استاد بزرگوارمان آیت الله جوادی آملی می‌فرمودند:

آنچه بنده پس از گذراندن حدود ۹۰ سال از عمر خود تجربه و بدست آورده ام، آن چیزی است که از سفره وحی و قرآن کریم آموخته ‌ام، این کتاب آسمانی قرآن کریم، سخن کسی است که به ما حیات داد و به جامعه بشری فرمود که مرگ از پوست به در آمدن است نه پوسیدن!

یک میوه وقتی می میرد که بپوسد، یک درخت وقتی می میرد که بخشکد، ولی انسان وقتی می میرد که از پوست به در آید! و تمام ره آوردهای عمر ما با ما یکجاست، این دین به ما حیات ابد داده است.دین آمده که ما را ابدی کند و از پوست به در آورد نه بپوسیم.

کشف جدید و عجیب در مورد روح انسان

محققان فیزیک انجمن ماکس پلانک در کشور آلمان می‌گویند: به شواهدی از روح انسان دست یافته‌اند ،که فلسفه روح انسان با فیزیک کوانتوم قابل توجیه است به این صورت که روح انسان درست مانند نور، یک وضعیت دوگانهٔ کوانتومیِ موج ذره دارد. آنها می‌گویند چیزی که ما هم اکنون از این جهان تصور می‌کنیم، درحقیقت یک سطح ماده است و به راحتی قابل درک است، ولی در ورای این ماده، حقیقتی بی‌انتها وجود دارد که بسیار بزرگتر است. ما اطلاعات این جهان را مانند یک هارد دیسک، در مغز خود ذخیره کرده‌ایم، این اطلاعات علاوه بر مغز، به بُعد کوانتومی نیز منتقل شده‌اند بنابراین بعد از نابودی بدن، اطلاعات سطح کوانتومی نمی‌توانند از بین بروند. به این ترتیب ما جاودانه خواهیم بود.

برزخ اجمالی از قیامت است

آنچه روح در برزخ دارد و به جهان برزخ منتقل می‌شود، به شکل اجمال و اختصار است و در قیامت آن داشته با فضل الهی تکمیل می‌شود و بصورت تفصیلی در آمده به روح در قیامت اعطاء می‌شود.

علامه طباطبایی می‌نویسد:

در برزخ آنچه به ارواح عنایت می‌شود بخشی از عنایات است، اعطاء کامل در قیامت صورت میپذیر‌د. / فی البرزخ سبق بعض الاعطا و ان الدی فی یوم القیامه هو الاعطا الکامل . (المیزان ج ۴ ص ۸۴)

پس ظهور کامل روح با همه دارائی هایش؛ در قیامت است.

هادی سروش

مطالب مرتبط