برای نام زنجان دو هیئت زنگان و شهین ذکر شده است.
واژۀ سهین (شهین، نظیر ماسوره= ماشوره) به صورت سهیمه در سنسکریت و سَیین در آذری و زَئن (زیَم) اوستایی به معنی سرد و باد سرد است. علی القاعده سهیمه (شهیمه) می توانست به صورت سهین (شهین) هم بیان گردد. در کتب جغرافیایی هم زنجان شهر سردی توصیف شده است:
सहिम adj. sahima cold[as wind]
शीयते{श्यै} verb pass. shiyate[zyai, shyai] freeze
در زبان فارسی تبدیل حرف «ن» به «م» و بر عکس اتفاق می افتد:
این روز = امروز.
این سال = امسال.
این شب = امشب ۞
چمبه = چنبه.
دمب = دنب.
پشت بام = پشت بان.
نردبام = نردبان.
خم = خنب.
دم = دنب.
شکمبه = شکنبه.
چون از سوی دیگر محلی باستانی به نام زینوکان (محل سرد یا محل اسلحه) در خاک ماد می تواند همان زنجان کنونی باشد که زمستان های سردی دارد:
گفته شده است واژۀ فارسی زمستان مرکب از zam «زمستان» و پسوند زمان و مکان -istān است. این واژه در اوستا به صورت zaēn ،zayan و نیز zyam «زمستان» باقی مانده است.
نامهای سنه/سنندج (دژ سنه، سیسرتو باستانی= بسیار سرد) و سائین دژ (شاهین دژ، قهود/گَهوت: جای سرد) نیز می توانند از واژۀ اوستایی زَئِن (سَئِن) یعنی سرد و زمستانی اخذ شده باشند.
دکتر داوود وفایی خوئینی