اخیرا دیدم که یک قجردوستی اقدام رضاشاه مبنی بر خارج کردن استخوانهای محمّدکریم خان زند از خلوت کریمخانی را زیر سوال برده و کل این ماجرا را نمایشی معرفی کرده به هدف تخریب قاجاریه! (به نقل از عینالسلطنه هزل گو).
قبلا در این خصوص توضیحاتی داده شد ولی لازم است که مجددا روشنگری شود:
قاجاریه در آن زمان خاص به حدی منفور بود که رضاشاه نیازی به این قبیل کارها نداشت. اصولا روی کار آمدن پهلوی و رای مجلس به انقراض قاجاریه به دلیل همین وجهه منفی بود. میراث مثبتی در ذهن عامه مردم وجود نداشت، بنابراین دلایلی چون تخریب قاجار و حمله به قاجار توسط پهلوی را که این روزها جهت تطهیر قاجاریه بیان میکنند، عقل سلیم نمیپذیرد! بسیاری از آنها آزادانه در کشور فعالیت میکردند. رفتاری که قجر با زندیه مرتکب شد، یک صدم آن را پهلوی با قجر نکرد.
رضاشاه مورخ نبود! طبق یک روایت مشهور که اکثر منابع اشاره کردند، چنین کار مهمی انجام شد. پس خارج کردن استخوانهای ایشان امری حتمی بود که دیر یا زود انجام میشد.
نبش قبر، عملی بوده که به دستور آن دیوانه مرتکب شده بودند و این را نمیشود کتمان کرد، منبعی مثل تاریخ کامل ایران (سرجان ملکم در اوایل قاجار) این روایت را بیان کرده و دو منبع اصلی دیگر هم به سوزاندن استخوانها اشاره کردهاند: رساله تدبیر شاه و وزیر و همچنین هارفورد جونز. یک منبع هم نوشته فقط استخوانهای سر در آن مکان دفن شد. به نظر میرسد استخوانهای بدن ایشان سوزانده شد و استخوانهای سر دفن شد و استخوانی که در سینی نقره و در آن عکس معروف قرار دارد تقریبا به همان اندازه است.
در میان تمامی منابع فقط یک منبع اشاره کرده که باباخان استخوانها را خارج کرده که از واقعیت به دور است زیرا اگر چنین بود قطعا یکی از فرزندان بیشمار او که قلم به دست بود برای بزرگ نشان دادن پدرش به این مورد اشاره میکرد.
روایت هرچه باشد، نیت رضاشاه در انجام این کار مثبت بوده است. با وجود انتقاد ما از دوران پهلوی مبنی بر تخریب برخی از ابنیه مهم زندی در شیراز و استفاده ناصحیح از ارگ خاندان زند، این موضوع را باید جدا از آن در نظر گرفت.
کانال ایرانعصرزند