حجِ واجبی که جایگزین ندارد

گرفتار شُبهات نشویم.

در شرائطی که به فصل مراسم عبادی و کنگره جهانیِ حج و زیارت حرم نورانی پیامبر رحمت (ص) نزدیک شده ایم در فضای مجازی عده ای با دامن زدن به شایعاتی -گرچه مورد تکذیب سازمان حج بوده- مانند انصراف حجاج یزدی و یا اراده انصرافّ حجاج تبریزی، اراده کرده اند تا حجاج بیت الله الحرام را به انصراف از حج کشانده ، و با سخنانی بظاهر اخلاقی، مانند؛ هزینه کردن مخارج حج در امور خیریه مانند ازدواج جوانان، حجاج را از انجام واجبِ الهی منصرف کنند.

در این باب توجه به چند نکته شرعی و عقلانی و اخلاقی ضروری است؛

۱) خداوند متعال برای انسانی که دارای استطاعتِ بدنی، مالی و راهی می‌باشد، حج را یک بار واجب کرده است و در وجوب این فریضه ذره ای تردید نیست.

۲) هیچ چیزی از امور خیر و یا احسان ها و نیکوکاری‌ها، جای حجِ واجب را پر نمی‌کند و از "انسانِ مستطیع" رفع تکلیف نمی‌شود. در حدیث شریفی که صاحب کتاب وسائل الشیعه نقل می‌کند آمده است ؛ در زمان رسول الله (ص) فردِ مستطیعی به حج نرفت و هزینه آن را در راه خدا انفاق کرد ، وقتی خبر به پیامبر رحمت (ص) رسید ، حضرت رسول الله به او فرمودند: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس [که یک کوه بسیار بزرگ است] در راه خدا طلا به فقرا احسان کنی و بدهی ، جای حجِ واجب شما را نمی‌گیرد!».

۳) این سخن که بیاییم هزینه و پول حج را به فقرا و نیازمندان دهیم ؛ یک شبهه قدیمی است که برخاسته از اذهان ساده و یا اذهان تخریب گری است که با انگیزه های مشکوکی همت به تخریبِ واجبات الهی دارند.

سوال مهم وجدانی از این عده به اصطلاح "احسان گرا" این است چرا در طول سال، از میلیون ها مسافری که برای تفریح و خوش گذرانی از کشور خارج میشوند و چند صد میلیارد پول را هزینه می‌‌کنند ، دعوت به کار خیر به جای آن مسافرت های پر هزینه نشده ! اما وقتی سالانه زائران خانه وحی آماده این عبادت بزرگ و واجبِ بی بدیل می‌‌شوند، انگشت شبهه و اتهام خود را روی آنها قرار داده و اعتراض می‌کنند؟!

۴) شُبهه ترک حج با توجیه اینکه این پول هنگفت به دست وهابیت میرسد و سزاوار نیست به آنان کمک مالی شود ، از آن دسته شبهاتی است در آن یک نوع خلط حق و باطل دیده می‌شود!

در اینکه مذهب وهابیت یک مذهب ساختگی و باطلی است کما این که بسیاری از دیگر مذاهب اهل سنت در این باور با ما شریک هستند ، تردیدی نیست.

اما ؛ بدایند این شبهه و یا شایعه از سوی کسانی ترویج میشود که از دین و مسائل دینی و از منابع آن که آیات قرآن و روایات است ، یا بی اطلاع هستند و یا اینکه تعمد دارند و می‌‌خواهند این فریضه بزرگ الهی را زیر سؤال ببرند!

در پاسخ به این شبهه سُست اجمالا تقدیم دارم ؛ در طول تاریخ اسلام غیر از زمان محدودی که حج در مدیریتِ پیامبر رحمت (ص) بود و نیز دوران محدود زعامت و خلافت حضرت امیر (ع)، همیشه حج و خانه خدا در مدیریت امویان و عباسیان و خلفاء جور بوده و بدستور و تاکید ائمه اطهار (ع) شیعیان ، و حتا خود ائمه (ع) در آن شرکت جدی داشته‌اند.

۵) روشن است که این سفر عبادی و معنویِ به تمام معنا، در صورت ؛ عدم استطاعت، و یا تشرّف در سالهای گذشته و یا معارضه با حقوقِ واجبِ خانواده و یا ارحام و یا جامعه؛ "غیر واجب" است، و شاید در برخی موارد حکم "استحباب" را هم نداشته باشد، و لازم به ذکر نیست که این "سفر معنوی" با هر گونه انگیزه دنیاگرایانه و یا ریاکارانه و یا ریاست طلبانه؛ یک "سفر دنیائی" خواهد بود!

بکوشیم از فضای مجازی برای تقویت بنیانهای انسانی و اخلاقی و دینی کمک بگیریم و از شایعات و تخریب ارکان اخلاق و دین ممانعت داشته باشیم. ان شاء الله.

هادی سروش

مطالب مرتبط