آیا سویه جدیدی از کووید_۱۹ در حال حمله است؟

الان ماه هاست که اومیکرون سویه تبدیل به واریانت غالب در اکثر کشورهای جهان شده، هرچند تدریجا از میزان شیوع آن به دلیل بالا رفتن پوشش واکسیناسیون کاسته شده بود، اما زیرسویه‌های آن (subvariants) متفاوتند و اخیرا دو نوع جدیدترش منجر به افزایش ابتلا در برخی نقاط جهان گردیده و نگرانی‌هایی را برانگیخته است.

البته در مورد دو زیرسویه BA.4 و BA.5 که از ژانویه ۲۰۲۲ (حدود دی ما) دیده شده و در آفریقای جنوبی گسترش یافته و در حال ورود به کشورهای دیگر است در همان زمان توضیحاتی دادیم. اکنون این دو سویه یک افزایش ابتلا در کشورهایی همچون آلمان (۳۶،۰۰۰هزار نفر میانگین هفتگی)، آفریقای جنوبی (۲،۰۳۴)، بوتسوانا (۱۴۳)، آمریکا (۱۰۶،۷۵۷) و دانمارک (۴۷۱) نشان میدهند.

در حال حاضر در آفریقای جنوبی بیش از ۹۰٪ ابتلاهای جدید از نوع این دو سویه جدید می‌باشند در حالیکه طبق اطلاعات کوو اسپکتروم که از GSAID برگرفته است، ۷۰٪ آنها BA.4 و ۲۲٪ نیز BA.5 هستند. در جهان به طور میانگین هفتگی حدود ۴۷۰هزار ابتلا داریم که مرگ و میر آن ۱۴۲۳ نفر است.

در آمریکا سویه Stealth کماکان غالب و در عین حالش تعداد مبتلایانش در حال کاهش بود اما گزارشاتی از گسترش BA.4 و BA.5 می رسد که پیش بینی میشود تبدیل به سویه غالب شوند هرچند فعلا فقط ۷٪ موارد را تشکیل میدهند اما به نسبت هفته گذشته نزدیک به ۸۰٪ افزایش موارد ناشی از این دو سویه گزارش شده است. البته این دو سویه اومیکرون جدید و ناشناخته نیستند اما موضوع نگران کننده افزایش میزان ابتلاست که باید دلیل آن مشخص شود.

به گفته پروفسور تامِس روسو از دانشگاه بوفالوی نیویورک به لحاظ علائم بالینی این دو سویه بسیار شبیه اومیکرون رایج می باشند و شدت بیماری ناشی از آنها نیز شبیه اومیکرون Stealth است که عمدتا شامل سرفه، خستگی مفرط، احتقان بینی و حلق و آبریزش بینی است.

به گفته پروفسور ویلیام شافنر، متخصص بیماری های عفونی از دانشگاه واندربیلت، تست های تشخیصی رایج برای کووید۱۹ می توانند وجود سویه های BA.4 و BA.5 را نیز شناسایی کنند، هرچند سویه قبلی BA.2 به سختی در تست PCR شناسایی میشد.

در این دو سویه جهش های ژنتیکی واقع شده که باعث میشود از BA.2.12.1 تمایز یابند هرچند به BA.1 نزدیکترند. این جهش های ژنتیکی توان ورود به سلول آنها را زیاد کرده و لذا قدرت سرایت پذیری بیشتری به آن ها میدهد و یا به انها فرصت فرار از ایمنی واکسن و یا ایمنی ناشی از ابتلای قبلی میدهد.

مطالعات نشان میدهد ایمنی واکسن در مقابل آنها قوی تر از ایمنی ناشی از ابتلای قبلی است. از طرفی یکی از جهش های آنان به نام L452R شبیه واریانت معروف و خطرناک دلتا می باشد. لذا ابتلای قبلی به دلتا می‌تواند ایمنی بیشتری نسبت به سایر ابتلاها در مقابل BA.4 و BA.5 بدهد. ضمنا هر دوی آنها یک جهش ژنتیکی به نام F486V دارند که در نزدبکی اتصال پروتیین S به سلول انسانی اثر میگذارد که از عوامل سرایت پذیری بیشتر و فرار از ایمنی است.

کماکان دریافت دوز های تعیبن شده واکسن و رعایت پروتکلهای بهداشتی رایج مهمترین راه های پیشگیری می باشند. بنابرین توصیه اکید برای دریافت دوز سوم می شود تا به پوشش مناسب تری از ایمنی عمومی برسیم. واکسن شاید در مقابل این دو سویه به اندازه سویه های دیگر برای عدم ابتلا اثرگذار نباشد چون این دو سویه ۴/۲ برابر فرار از ایمنی بیشتری نسبت به اومیکرون BA.1 دارند، اما قطعا از شدت بیماری و بستری و مرگ و میر می کاهد.

در هر حال به گفته دکتر کاتلین جتلینا، اپیدمیولوژیست دانشگاه تگزاس، سویه های BA.4 و BA.5 در حال گسترش هستند و شاهد افزایش مجدد میزان ابتلا در کشورهایی هستیم که آمار ابتلا کاهش یافته بود.

نتیجه می‌گیریم احتمالا باید منتظر یک‌موج جدید از کووید۱۹ در جهان باشیم که شاید به خطرناکی امواج پارسال که توسط دلتا ایجاد شد نباشد اما کماکان برای واکسن نزده‌ها، واکسن ناقص زده‌ها و گروه‌های پرخطر و افراد مسن خطرناکتر محسوب میشود و طبیعا دوباره با افزایش بستری و افزایش نسبی مرگ و میر مواجه شویم، لذا هم مردم به رعایت بهداشت ادامه دهند و به دنبال تکمیل واکسیناسیون باشند.

بخصوص افراد بالای ۵۰ سال و مبتلایان به بیماریهای زمینه ایی، هم دولت ها آمادگی داشته و احتمال دهند برخی مراکز کنترل و درمان کووید۱۹ مجددا نیاز به بازگشایی پیدا کند. شاید دوران پرخطر پاندمی کرونا گذشته باشد اما دورانش بطور کلی خاتمه یافته محسوب نمی شود.

دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

كارگروه تازه هاى علمى

كرونا سازمان نظام پزشكى كشور

منابع:

-cdc.gov/

- cov- spectrum.org/explore/netherlands/AllSamples/Past6M

-gavi.org/vaccinework

-prevention.com/a40179304

-yjc.news/00YDSO

کانال تازه‌های پژوهشی کرونا

مطالب مرتبط