در این مطلب فهرستی از مفاد قانونی در خصوص حقوق شهروندان، چارچوب وظایف ضابطین قضایی و همچنین اختیارات قوه قضاییه در این خصوص اشاره میکنیم.
اصل ۲۲ قانون اساسی: حیثیت، جان، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.
اصل ۳۲ قانون اساسی: هیچ کس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین میکند. در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله، کتباً، به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت ۲۴ ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم شود. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات میشود.
اصل ۴۰ قانون اساسی: هیچ کس نمیتواند اعمال حق خویش را وسیلۀ اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.
اصل ۳۷ قانونی اساسی: اصل، برائت است و هیچ از نظر قانون مجرم شناخته نمیشود، مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح شناخته شود.
اصل ۱۵۹ قانون اساسی: مرجع رسمی تظلمات و شکایات، دادگستری است. تشکیل دادگاهها و تعیین صلاحیت آنها منوط به حکم قانون است.
ماده ۹۶ قانون آئین دادرسی در امور کیفری: تفتیش و بازرسی منازل، اماکن و اشیا در مواردی به عمل میآید که حسب دلایل ، ظن قوی به کشف متهم یا اسباب و آلات و دلایل جرم، در آن محل وجود داشته باشد.
ماده ۹۷ قانون آئین دادرسی در امور کیفری: چنانچه تفتیش و بازرسی با حقوق اشخاص مزاحمت نماید، در صورتی مجاز است که از حقوق آنان مهمتر باشد.
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی: هر یک از مقامات و مامورین وابسته به نهادها و دستگاه های حکومتی که بر خلاف قانون، آزادی شخصی افراد ملت را سلب کند یا آنان را از حقوق مقرر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران محروم نماید، علاوه بر انفصال از خدمات و محرومیت یک تا پنج سال از خدمات دولتی به حبس از دو ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده ۵۷۵ قانون مجازات اسلامی: هرگاه مقامات قضایی یا دیگر مامورین ذی صلاح بر خلاف قانون توقیف یا دستور بازداشت یا تعقیب جزایی یا قرار مجرمیت کسی را صادر نمایند به انفصال دایم از سمت قضایی ومحرومیت از مشاغل دولتی به مدت پنج سال محکوم خواهند شد.
ماده ۵۸۳ قانون مجازات اسلامی: هر کس از مقامات یا مامورین دولتی یا نیروهای مسلح یا غیر آنها بدون حکمی از مقامات صلاحیت دار در غیر مواردی که در قانون جلب یا توقیف اشخاص را تجویز نموده، شخصی را توقیف یا حبس کند یا عنفاً، در محلی توقیف نماید به حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد.
کانال عدالت سازان فردا