تیروئید یک غده کوچک و پروانه ای شکل است که در پایه جلوی گردن درست در زیر سیب آدم قرار دارد .

هیپوتیروئیدی یا کمکاری تیروئید زمانی رخ میدهد که غده تیروئید هورمونهای کافی را برای رفع نیازهای بدن تولید نمیکند. تیروئید یک غده کوچک پروانهای شکل در جلوی گردن است. هورمونهای تیروئید نحوه استفاده بدن از انرژی را کنترل میکنند، بنابراین تقریباً بر تمام اجزای بدن، حتی نحوه ضربانسازی در قلب نیز تأثیر میگذارند. بدون هورمون تیروئید کافی، بسیاری از عملکردهای بدن کُند میشوند.
تنظیم غده تیروئید
هورمون محرکه تیروئید یا TSH که به وسیله سلولهای هیپوفیز قدامی ترشح میشود، در کنترل عملکرد تیروئید نقش محوری داشته و مفیدترین نشانگر فیزیولوژیک فعالیت هورمون تیروئید است.
عامل اصلی تعیین نقطه تنظیم در محور تیروئید هورمون TSH است.
ترشح این هورمون به وسیله هورمون آزادکننده تیروتروپین یا TRH تنظیم میشود.
هورمون TRH عمدهترین محرک سنتز و ترشح TSH است.
تقریباً ۱۵ دقیقه پس از تجویز TRH میزان ترشح TSH به حداکثر خود میرسد.
کاهش سطح هورمونهای تیروئید سبب افزایش تولید پایه TSH و تشدید اثر تحریکی TRH بر TSH میشود.
افزایش سطح هورمونهای تیروئید نیز به سرعت و به صورت مستقیم TSH را مهار کرده و همچنین اثر تحریکی TRH بر TSH را مهار میکنند.
این نشان میدهد که هورمونهای تیروئید عامل اصلی تنظیم کننده تولید TSH هستند.
نظیر سایر هورمونهای هیپوفیزی، TSH به صورت ضربانی ترشح میشود و میزان ترشح آن در ساعات مختلف شبانهروز متفاوت است. حداکثر میزان ترشح این هورمون در هنگام شب رخ میدهد.
اختلالات هورمونی غده تیروئید تأثیر مستقیمی در بروز ناباروری دارد بنابراین بررسی علل این اختلالات در ابتدای درمان ناباروری ضروری و با اهمیت است.
به نظر پزشکان اختلالات تیروئید از شایعترین اختلالات غدد به ویژه در زنان به دو صورت آشکار و پنهان است.
حدود یک تا دو درصد علل و مشکلات باروری و کم شدن قدرت باروری زنان مربوط به مشکلات غدد از جمله غده تیروئید است.
اختلالات غده تیروئید در مردان نیز در سنین بلوغ سبب کوتاهی قد یا تأخیر بلوغ و در جوانی سبب ناتوانیهای جنسی میشود اما بهطور کلی شیوع آن در مردان بسیار کمتر از زنان است.
سنتز هورمون تیروئید
هورمونهای تیروئید از تیروگلوبولین که یک گلیکوپروتئین بزرگ یددار است مشتق میشوند. جذب ید اولین مرحله اساسی در سنتز هورمون تیروئید است. یدی که از راه غذا وارد بدن میشود به پروتئینهای سرم و به ویژه آلبومین متصل میگردد. یدی که به پروتئینها متصل نشده باشد از طریق ادرار دفع میشود. تنظیم مکانیسم انتقال ید بسیار دقیق است و این امر امکان تطابق با مقادیر متفاوت ید رژیم غذایی را فراهم میکند. کاهش ید رژیم غذایی سبب افزایش جذب آن میشود. در مناطقی که کمبود نسبی ید وجود دارد، شیوع گواتر افزایش مییابد.
هنگامی که تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند تعادل واکنش های شیمیایی در بدن می تواند مختل شود . علل مختلفی از جمله بیماری های خود ایمنی ، درمانهای پرکاری تیروئید، پرتودرمانی، جراحی تیروئید و برخی داروهای خاص میتوانند باعث کم کاری تیروئید شوند.
هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید تیریدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) تاثیر بسیار زیادی بر سلامتی داشته و بر همه جنبههای متابولیسم تاثیر می گذارند . این هورمونها همچنین در کنترل عملکردهای حیاتی مانند دمای بدن و ضربان قلب تاثیر می گذارند.
کم کاری تیروئید هنگامی ایجاد میشود که غده تیروئید نمیتواند هورمون کافی تولید کند. این بیماری ممکن است به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد شود. زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به کمکاری تیروئید هستند. این بیماری همچنین در افراد بالای ۶۰ سال شایعتر است.
در موارد زیر احتمال ابتلا به کمکاری تیروئید بیشتر است:
سابقه مشکل تیروئید مانند گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید)
سابقه جراحی یا استفاده از ید رادیواکتیو برای درمان اختلالات تیروئید
سابقه پرتودرمانی تیروئید، گردن یا قفسه سینه
سابقه خانوادگی بیماری تیروئید
بارداری طی ۶ ماه گذشته
سندرم ترنر: یک اختلال ژنتیکی که زنان را تحت تأثیر قرار میدهد.
همچنین در صورت ابتلا به اختلالات زیر، احتمال بروز کمکاری تیروئید بیشتر میشود:
بیماری سلیاک: یک اختلال مزمن گوارشی و سیستم ایمنی است که باعث آسیب به روده کوچک میشود.
سندرم شوگرن: اختلالی که باعث خشکی چشم و دهان میشود.
کم خونی بدخیم (آنمی پرنیشیوز): وضعیتی که در اثر کمبود ویتامین B12 ایجاد میشود.
دیابت نوع ۱ یا نوع ۲
آرتریت روماتوئید: یک بیماری خود ایمنی که مفاصل را تحت تاثیر قرار میدهد.
لوپوس: یک بیماری خودایمنی مزمن که میتواند باعث التهاب و درد در قسمتهای مختلف بدن مانند پوست، مفاصل، کلیهها و قلب شود.
بیماری خودایمنی اختلالی است که در آن سیستم ایمنی بدن، که معمولا با عفونتها مبارزه میکند، به اشتباه به بافتهای سالم بدن حمله میکند.
منابع: بهداشتنیوز، نیلولب