کد خبر: ۳۰۰۴۷

تاریخ انتشار: ۲۸ فروردين ۱۴۰۱ - ۱۰:۱۱-17 April 2022

قانون جدید انحصار وراثت؛ مراحل انحصار وراثت چیست؟

اولین گام برای این که شخص اثبات کند جزو وراث متوفی است، دریافت گواهی انحصار وراثت می‌باشد.

گواهی حصر وراثت در واقع یک مدرک قانونی است که در آن تمامی وراث به طور دقیق مشخص می‌شوند. در این گواهی همچنین میزان سهم الارث هر یک از ورثه تعیین می‌گردد. برای مراجعه به تمامی ادارات دولتی در اختیار داشتن گواهی انحصار وراثت الزامی بوده و اصلاً بدون این گواهی شخص مراجعه کننده نمی‌تواند ثابت کند جزو وراث متوفی است.

گواهی انحصار وراثت چیست؟

گواهی است که توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می شود و در آن ورثه و میزان سهم آنها از ارث مشخص می شود.

آثار داشتن گواهی حصر وراثت چیست؟

ورثه یا هر ذی نفعی برای برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک ها و … نیازمند گواهی مذکور است. بنابراین اگر انحصار وراثت نکنیم امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و مراجعه به ادارات دولتی بانک ها نیست.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست؟

گواهی فوت متوفی که از سال ۹۵ در بعضی استان ها از جمله تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می شود. اگر گواهی فوت ندارید هم ما میتوانیم برای شما اخذ کنیم و هم اینکه اگر یکی از ورثه به هر اداره ثبت احوالی در هر کجای کشور مراجعه کنند به راحتی اخذ می کنند.

استشهادیه محضری

شناسنامه متوفی

عقدنامه یا رونوشت

شناسنامه وراث

احیاناً وصیت نامه رسمی شخص فوت شده

گواهی تسلیم اطهارنامه مالیاتی برای متوفیان قبل از سال ۹۵ که تاکنون اقدامی نکرده اند.

برگه استشهادیه محضری حصر ورثه چیست؟

یکی از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت داشتن برگه استشهادیه است، به این صورت که ۳نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند؛ دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می کند.

قانون جدید انحصار وراثت چیست؟

قانون جدیدی وجود ندارد فقط برای فوت شدگان بعد از سال ۹۵ نیاز به اخذ مالیات بر ارث برای گرفتن گواهی انحصار وراثت نیست.

آخرین تغییرات صدور گواهی انحصار وراثت در رویه قضایی

مطابق بخشنامه شماره ۳۸۳۸۴ مورخ ۷ /۷/ ۱۳۹۹ وزارت دادگستری اگر متوفی دارای اموالی بیشتر ۵۰۰ میلیون ریال معادل ۵۰ میلیون تومان باشد گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود و نیازمند نشر آگهی است.

بنابراین اگر شخص فوت شده اموالی کمتر از مبلغ ۵۰ میلیون تومان داشته باشد شوراهای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت محدود صادر می‌کنند .مدت زمان آن به دلیل حذف پروسه نشر آگهی بسیار کوتاه تر خواهد بود.

مدت زمان اخذ انحصار وراثت محدود دارای اموال کمتر از پانصد میلیون ریال ۳ تا ۷ روز کاری است شایان ذکر است که سابق بر این ملاک برای حصر ورثه نامحدود سی میلیون ریال بود که هم اکنون مطابق بخشنامه جدید انحصار وراثت مذکور که مورد تایید ریاست قوه قضاییه در مورخ دوم مهر ۹۹ هم قرار گرفته است، اموال متوفی معادل ۵۰ میلیون تومان است.

در صورت عدم همکاری وراث در انحصار وراثت چه باید کرد؟

ممکن است که به هر دلیل یکی از وراث یا حتی به چند نفر از آنها دسترسی نباشد و یا همکاری لازم را نداشته باشند و یا خارج از کشور باشند. به عبارت دیگر به مدرک شناسنامه ایشان دسترسی نیست در این موارد به تقاضای ذی نفع شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال در این خصوص استعلام می کند. پس نگران عدم همکاری یکی از وراث مطلقاً نباشید. کلا قاعده اینطور است که با درخواست وکیل یا دادخواست دهنده نواقص مدارک از اداره ثبت احوال استعلام خواهد شد. نکته دیگر اینکه وقتی وراث به طبقه دوم و سوم میرسند رویه شوراهای حل اختلاف تهران استعلام است تا محرز شود کسی از طبقه اول باقی نمانده است.

برای گرفتن حصر ورثه باید به اداره دارایی مراجعه کرد؟

خیر، مگر اینکه متوفی قبل از سال ۹۵ فوت کرده باشد که بایستی گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث از اداره مالیات اخذ شود. البته بعد از صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود هر زمان که بخواهید اموال را تقسیم یا انتقال دهید پرداخت مالیات بر ارث و اظهار نامه مالیاتی الزامی است. و نکته مهم اینکه این مالیات نه زمان مشخص دارد نه جریمه.

اگر وکیل داشته باشید که تمام مراحل توسط وکیل دادگستری انجام خواهد شد در غیر این صورت بایستی با مدارک گفته شده به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت بدهید. شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی که شما اعلام کنید صالح به صدور گواهی مذکور است.

سهم دولت از انحصار وراثت چقدر است؟

دولت سهمی ندارد و فقط هزینه دادرسی به مبلغ حدود ۲۰۰ هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک پرداخت می شود.

هزینه انحصار وراثت چقدر است؟

پرداخت مبلغ حدود ۲۰۰ هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک قضایی

هزینه نشر آگهی انحصار ورثه چقدر است؟

در سال ۱۴۰۱ رایگان است.

انواع گواهی:

اگر متوفی دارای اموال باشد بایستی گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ کرد و اگر دارای اموال نیست صرف گرفتن گواهی انحصار وراثت محدود کفایت می کند. توجه داشته باشید اگر بعداً بخواهید ملک یا مال موروثی را بفروشید نیازمند گواهی انحصار وراثت نامحدود می باشید.

از لحاظ هزینه بین این دو تفاوت نیست. اما حیث مدت زمان بین آنها اختلاف است. از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود انتشار آگهی است. فاصله بین انتشار آگهی در روزنامه تا زمان صدور گواهی یک ماه است. در خصوص نشر آگهی نیز لازم نیست کار خاصی انجام بدهید شعبه شورای حل اختلاف به پرونده رسیدگی می کند و خودشان رایگان نشر آگهی می کنند.

وراث چه کسانی هستند؟

سوالی است که جواب آن مفصل است اجمالاً اینکه مذاهب و ادیان شناخته شده در قانون اساسی در مسئله ارث از مقررات مربوط به خود پیروی می کنند اما برای ایرانیان مسلمان و شیعه ملاک عمل مقررات قانون مدنی است. وراث نسبی بر طبق قانون ۳ دسته هستند که در صورتی که حداقل یک نفر از طبقه قبل باشد نوبت به افراد طبقه بعد نمی رسد.

طبقات ارث مطابق قانون مدنی

طبقه اول:

همسر متوفی

پدر و مادر

فرزندان و در نبود فرزند، نوه یا نوه ها

طبقه دوم:

پدر بزرگ و مادربزرگ

همسر متوفی

خواهر و برادر و در نبود ایشان فرزندان آنها

طبقه سوم:

همسر متوفی، عمه، عمو، دایی، خاله متوفی و در نبود ایشان فرزندان آنها

در نبودن افراد مذکور نوبت به عمه، عمو، خاله، دایی، پدر و مادر متوفی می رسد.

زن و شوهر به عقد دائمی هم در تمام طبقات جزء وراث محسوب می شوند.

برای مطالبه مهریه از وراث هم نیاز به انحصار وراثت است؟

بله قطعاً، چه از طریق دادگاه مطالبه مهریه شود و چه از طریق اداره اجرای ثبت، یکی از مدارک لازم گواهی حصر وراثت است. توضیح مختصر اینکه اگر متوفی مالی داشته باشد اول بدهی او مثل مهریه پرداخت می شود و بقیه مال بین وراث تقسیم خواهد شد.

کسانی که به موجب نسب ارث می‌برند؟

۱) پدر و مادر ، اولاد ، اولاد اولاد ۲) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن ها ۳) اعمام و عمان و اخوال و حالات و اولاد آن ها

کسانی که به موجب سبب ارث می برند؟

۱) زوجه ۲) زوج

طبقه اول از وراث نسبی عبارتند از : (پدر و مادر ، فرزندان ، نوه ها ) اگر برای متوفی اولاد یا اولاد اولاد نباشد هر یک از پدر و مادر در صورت انفرادی تمام ارث را می برند ، اگر پدر و مادر متوفی هر دو زنده باشند مادر یک سوم و پدر دو سوم می برد اگر برای متوفی اولاد یا نوه از هر درجه که باشد موجود نباشد اگر پدر و مادر هر دو زنده باشند ولی مادر حاجب داشته باشد یک ششم از ترکه متعلق به مادر است ، منظور از حاجب یعنی شخصی از طبقات دیگر که میزان سهم الارث مادر را کمتر می نماید.

میزان سهم الارث دختر

اگر دختر فرزند منحصر باشد به همراه پدر و مادر متوفی نصف ترکه را خواهد برد و مابقی با توجه به میزان سهم الارث پدر و مادر متوفی بین آنها تقسیم می شود ، اگر متوفی دو دختر یا بیش تر داشته باشد دختران دو سوم ترکه را به ارث می برند.

میزان سهم الارث پسر

اگر فرزند متوفی پسر باشد چنانچه پسر منحصر یا متعدد باشد به همراه پدر و مادر متوفی همگی در طبقه اول قرار دارند ارث می برند به این صورت که سهم پدر و مادر متوفی یک سوم و مابقی به قرابت به فرزند پسر می رسد که به تساوی بین خودشان تقسیم می کنند در صورتی که متوفی هم فرزند پسر و هم دختر به همراه پدر و مادر داشته باشد سهم پدر و مادر یک سوم است و مابقی بین فرزند پسر دو برابر سهم دختر تقسیم می شود.

تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت چیست؟

منظور از هر دو اصطلاح یکی است و تنها اختلاف در لفظ و عبارت است و گرنه در عمل و رویه قانونی یکی هستند.

ماترک متوفی چیست؟

منظور از ماترک، اموال و حقوقی است که از متوفی باقی مانده است. مانند مال منقول، وجه نقد (سپرده در بانک)، خودرو، و مال غیر منقول مانند زمین، خانه و … و حقوق مثل حق قصاص، شفعه، حق خیار و … طلب متوفی از شخص دیگر هم جزو دارایی و اموال او محسوب می شود و وراث به عنوان قائم مقام قانونی او می توانند مطالبه و اقامه دعوی کنند.

هر شخصی می تواند تا یک سوم اموال (ثلث) را به نفع هر شخص یا اشخاص از ورثه و غیر آن وصیت کند. در فقه و حقوق مالکیت وراث نسبت به ترکه وقتی کامل و مشخص می شود که دیون و وصایای متوفی از کل ترکه خارج شده باشد. به عبارت دیگر پس از کم کردن وصیت درست قانونی و پرداخت بدهی متوفی هر آنچه از اموال متوفی مانده باشد بین وراث تقسیم خواهد شد.

مراحل انحصار وراثت خانه چگونه است؟

در این مطلب مراحل گام به گام انحصار وراثت نوشته شده است و بهتر است از ابتدا مطالعه کنید. اما به صورت خلاصه اگر شما گواهی مذکور را اخذ نکنید وراث نمی توانند بفروشند و تقسیم کنند ملک نیز چنین است و ابتدا گواهی حصر وراثت تقاضا می شود و پس از آن با دادن اظهارنامه مالیات بر ارث توسط یکی از ورثه، مالیات پرداخت می شود. بعد از آن هرکدام از ورثه به تنهایی می توانند سهم خود را از ملک ولو با عدم رضایت سایر ورثه انتقال رسمی بدهد. بدیهی است که همه ورثه با هم می توانند کل ملک موروثی را به نام هرکه بخواهند انتقال رسمی بدهند و یا حتی به اداره ثبت اسناد مراجعه کنند و تقاضای سند تفکیکی به قدرالسهم خود کنند مراحل انحصار وراثت خودرو هم مثل ملک است.

در خصوص مراحل انحصار وراثت املاک قولنامه ای هم سئوال می شود. در صورتی که متوفی ملکی فاقد سند رسمی داشته است اگر وراث بخواهند تقسیم کنند و بفروشند به صورت سند عادی (چه در نزد بنگاه یا غیر آن و چه با کد رهگیری و غیر آن) نیازمند گواهی انحصار وراثت هستند تا مشخص شود که ورثه زمان فوت متوفی به صورت قانونی چه کسانی بوده اند. فرض کنید کسی خریدار زمین قولنامه ای باشد او حتماً بایستی مطالبه نسخه ای از گواهی مذکور کند تا مطمئن شود همه ورثه امضاء کرده و فروخته اند.

نکته : هرکس از ورثه که برای اعطای وکالت به دفتر وکالت مراجعه می کند برای گرفتن انحصار ورثه میبایستی در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد.

مراحل انحصار وراثت به طور خلاصه:

۱-تهیه مدارک لازم مثل استشهادیه

۲-ثبت نام ثنا یکی از وراث

۳-ثبت دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی

۴-مراجعه به شعبه ارجاع شده شورای حل اختلاف

۵- رفع نقص کردن مدارک و در صورت لزوم پیگیری استعلامات

۶- نشر آگهی در انحصار وراثت نامحدود

۷- پس از گدشتن ۳۰ روز از آگهی مراجعه جهت دریافت رای برابر اصل به نعداد ورثه از شورا

اظهارنامه مالیات بر ارث

شرایط انحصار وراثت و مالیات بر ارث محل سؤال بسیاری است. امور باقی مانده با لحاظ برخی معافیت‌ها از متوفی مشمول مالیات است که در ادامه نکات ضروری در خصوص مالیات ارث بر خوانندگان محترم تقدیم می‌شود:

همان طور که گفته شد طبقات ارث و وارث ۳ دسته هستند و مالیات آن‌ها هم کاملاً متفاوت است. هر چه طبقه بالاتر باشد مالیات بر ارث بیشتر است.

تأخیر در دادن اظهارنامه مالیاتی متوفیان بعد از ۱/۱/۱۳۹۵ مشمول جریمه نیست و در هر زمان می‌توان اظهارنامه مالیاتی داد.

هر یک از ورثه به‌تنهایی و به قدر السهم خود می‌تواند اظهارنامه مالیاتی بدهد.

می‌توان فقط به صورت موردی مالیات یکی از دارایی‌های متوفی (ماترک) را پرداخت و مالیات مابقی اموال را به آینده موکول کرد.

عدم حضور یکی از ورثه یا عدم همکاری وراث در تقسیم ارث

عدم حضور یکی از ورثه یا عدم همکاری وراث در تقسیم ارث همیشه یکی از بزرگترین مشکلات املاک موروثی است ،ورثه ای که حاضر به فروش یا همکاری نسبت به ملک موروثی نیست ، معمولاً از آن بهره ای می برد و به بهانه های مختلف حاضر به فروش نمی باشد که در این صورت باید دادخواست تقسیم به دادگاه داده شود که اگر قابل تقسیم باشد دادگاه تقسیم می نماید ولی اگر غیر قابل تقسیم باشد دادگاه با ارزیابی کارشناس آن را به مزایده می گذارد،راه حل دومی نیز در این شرایط وجود دارد که خواهان با تقدیم دادخواست مبنی بر خلع ید مشاعی اقدام می نماید.