تسمه تایم یا تسمه تایمینگ برای عملکرد مناسب موتور خودرو ضروری است. این تسمه میل لنگ خودرو را به میل سوپاپ متصل کرده و جریان هوای مناسبی را در زمانی مناسب درون موتور فراهم می کند.

تسمه تایم یا تسمه تایمینگ که ممکن است بارها شنیده باشید یک تسمه پلاستیکی است که قسمتی از موتور احتراق داخلی خودرو است. این تسمه وظیفه تنظیم زمان صحیح باز و بسته شدن سوپاپها را بر عهده دارد، آنها را به چرخش درآورده و کنترل میکند.
در خودروهای مختلف محل قرارگیری میل سوپاپ با یکدیگر متفاوت است، ولی در اکثر موارد این قطعه در سر سیلندر خودرو جایگذاری شده است.
با توجه به اهمیت آن در موتور خودرو به راننده توصیه میشود درصورت پارگی یا خراب شدگی سریعا آن را تعویض کنند. رعایت یکسری دستورالعملهای ساده و تعیین شده خودرو در برنامه سرویس دوره ای موتور را از هرگونه آسیب دائمی محفوظ نگه خواهد داشت.
پاره شدن تسمه تایم ناگهانی است یا به تدریج رُخ میدهد؟
در جواب به این سؤال باید گفت هر ۲ حالت امکانپذیر است. مشکل میتواند به گونهای اتفاق بیافتد که به تدریج رشد کند و یا میتواند به طور ناگهانی و با نتایج فاجعه بار رخ دهد. با گذشت زمان، احتمال هر نوع شکست به صورت نمایی افزایش مییابد.
پاره شدن تسمه تایم و عواقب آن
از نشانه های رایج برای تعویض تسمه تایم خودرو دود کردن بیش از حد اگزوز است. زمانی که تسمه دچار مشکل می شود، تلاش موتور برای به حرکت درآوردن قطعاتش بیش تر می گردد. و در همین راستا فشار زیادی نیز به آن .وارد و موجب خارج شدن دود بیش از حد اگزوز میشود.
زمان تعویض تسمه تایم تقریباً هر ۱۰۰ هزار کیلومتر میباشد؛ اما شما باید در بازههای کوتاهتر، تسمه را مورد بازبینی دقیق قرار دهید. مهمترین نکته در این موضوع، زمان خرید خودروی دسته دوم است.
زمانی که شما خودروی کارکرده میخرید، در مورد قطعات مختلف خودرو مانند تسمهها اطلاعی ندارید؛ به همین خاطر باید حتماً خودرو و اجزای آن را مورد بررسی قرار دهید و آنها را به یک مکانیک متخصص نشان دهید.
یکی از علائم پاره شدن تسمه تایم معمولاً صدای "قیژ قیژ” از کاپوت است. این صدای برخورد سوپاپها با پیستون است. در زمان پاره شدن تسمه تایمینگ عملکرد و زمانبندی باز و بسته شدن پیستون به هم میریزد. سوخت و هوا به درستی با یکدیگر ترکیب نمیشوند و قدرت موتور کم می شود.
اصلیترین دلایل پاره شدن تسمه تایم خودرو چه هستند؟
یکسری از عوامل و عادات بد رانندگی باعث پاره شدن تسمه تایم و خرابی و ریش ریش شدن زودهنگام اون میشوند. از این دلایل میتونیم به موارد زیر اشاره کنیم:
یکی از اولین علتهای پاره شدن تسمه تایم، استفاده کردن از دورهای بالای موتور اون هم مخصوصا در دورهای بالاتر از ۴ هزار دور در دقیقهست. این کار در اغلب موارد باعث استهلاک سریع قطعه های خودرو و به خصوص تسمه تایم میشه.
خیلی از رانندههای جوون وقتی که پشت فرمون میشینند، عادت دارند که به موتور فشار زیادی رو وارد کنند، مخصوصا در زمانهایی که اصلا هیچ نیازی به شتاب گیری سریع و زیاد وجود نداره؛ در این زمان، دور موتور افزایش زیادی پیدا میکنه و به محدودهی قرمز میرسه که درنتیجه اون، به تسمه تایم فشار زیادی وارد میشه. البته این فشار در کنار تسمه تایم بستر روی قطعات موتور تاثیر میزاره و فشار و آسیب خیلی زیادی رو هم به دسته موتورها وارد میکنه. این کار میتونه خطرات و البته هزینههای زیادی رو هم براتون به همراه داشته باشه.
یکی دیگه از علتهای پاره شدن تسمه تایم، تموم شدن عمر مفید اونه. این قطعه هم مثل خیلی از بخشهای خودرو باید قبل از تموم شدن عمر مفیدش تعویض بشه تا آسیب و خطری به خودرو و سرنشینانش وارد نشه. این طول عمر اون طور که شرکت های خودروسازی میگن، چیزی بین ۶۰ هزار تا ۱۰۰ هزار کیلومتر هستش.
در کنار این موارد، عوامل دیگهای هم وجود دارند که در پاره شدن و آسیب دیدن تسمه تایم نقش مهمی ایفا میکنند؛ این عوامل عبارتند از:
رانندگی در دورهای بالای ۴۰۰۰ دور در دقیقه
استفاده از تسمههای نامرغوب
روغن ریزی از کاسه نمدها و ریختن روغن روی تسمه تایم
خرابی تسمه صفت کن و زیاد سفت کردن تسمه
خراب بودن فولی تسمه تایم
خوب دنده ندادن در سربالایی ها و سرپایینی ها
عدم تعویض تسمه تایم خودروی در نزد مکانیک ماهر
عدم بررسی و کنترل تسمه تایم در فواصل زمانی معین و حداکثر سالی یکبار
عدم نصب دقیق و مناسب تسمه تایم در محل خود
یکی از بهترین کارهایی که میتونید در حق خودروی خودتون انجام بدید، اینه که بعد از عوض کردن تسمه تایم، مقدار کیلومتر کارکرد خودرو رو یه جایی یادداشت کنید؛ به این ترتیب میتونید قبل از اینکه مشکل جدی به وجود بیاد، این قطع رو تعویض کنید.
البته هزینه تعویض تسمه تایم کمی زیاده به همین دلیل بهتره در این زمان که دارید هزینه میکنید، بیشتر دست تو جیبتون ببرید و سلامتی قطعههای دیگهای هم مثل تسمه هیدرولیک فرمان و کولر، واترپمپ، هرزگردها و تسمه سفت کن چک کنید. چرا که درصورت نیاز به تعویض این قطعات، باید همین مسیر دوباره تکرار بشه و بهتره حالا که فرصتش هست، در همین یک بار باز و بسته شدن قطعات توسط مکانیک، این بخشها هم کنترل بشوند.
چه طور متوجه پاره شدن تسمه تایم بشویم؟
جالبه بدونید که پاره شدن تسمه تایم در بدترین زمان ممکن و در بدترین شرایط ممکن میتونه رخ بده؛ چرا؟! چون که طبق آمارها پاره شدن تسمه تایم به طور معمول در حال حرکت خودرو و مخصوصا در جاده رخ میده.
نکته دیگر که بهتره در این زمان بدونید اینه که به هیچ وجه استارت نزنید! البته عادیه که در زمان خاموش شدن ماشین سعی کنیم با استارت زدن اون رو وادار به حرکت کنیم، اما این کار فوقالعاده اشتباهه و میتونه آسیب زیادی به بخشهای مختلف خودرو وارد کنه.
با مشاهده بعضی از علائم و کمی دقت میتونیم از پاره شدن تسمه تایم و خرابی اون مطمئن بشیم و برای تعویض اقدام کنیم. با این تکنیک از وارد شدن خسارتهای میلیونی هم جلوگیری میکنیم و با خیال راحت تری در جاده ها میتازیم! برای تست و آزمایش سلامت تسمه تایم ابتدا خودروتون رو در دنده یک بزارید و اون رو هل بدهید. اگه خودرو در دنده بود و حرکت نکرد، خیالتان راحت باشه و مطمئن باشید که تسمه سالم سالمه. اما اگه خودرو حرکت کرد، به این معناست که تسمه پاره شده و باید هر چه سریعتر با امداد خودرو تماس بگیرید و درخواست خودروی یدککش کنید.
بعد از تعویض تسمه تایم باید نگران چیزی باشم؟
همون طور که گفته شد، تسمه تایم یه قطعه خیلی مهم و کلیدی برای کار موتور خودرو به شمار میره و اگه به درستی نصب و تایمینگ و زمانبندیش انجام نشه، مشکلات زیادی رو به وجود میاره. به طوری که نصب تسمه تایم توسط یه مکانیک بیتجربه، باعث بروز ایرادهایی مثل افزایش مصرف سوخت، بد استارت خوردن موتور، شنیده شدن سر و صدای اضافی از حوالی قاب تسمه تایم، کاهش محسوس شتاب و قدرت موتور و لرزش بیش از اندازه موتور هنگام کارکردن در دور آرام میشه.
منابع: آقای امداد، کاریو