سه نکته در آداب نوشتن نامه‌های عاشقانه

رسائل‌العشاق و وسائل‌المشتاق سیفی نیشابوری با «فصلی در ختم کتاب و بجای آوردن شرایط آن در مکاتبت» پایان می‌پذیرد.

این بخش از کتاب برای فهم برخی آداب و قواعد قدما برای نوشتن بعضی مکتوبات عاشقانه اهمیت دارد:

۱. همه نامه‌های رسائل‌العشاق و وسائل‌المشتاق با بسم‌الله الرحمن الرحیم آغاز می‌شود. سیفی این کار را از «رسوم مکاتبت» دانسته و گفته چون این نامه‌ها را به معشوق خود نمی‌نویسد و برای درج در کتابش می‌نویسد، در آغاز نامه‌ها بسم‌الله الرحمن الرحیم آورده‌ ا‌ست. او به مستفیدان کتابش که می‌خواهند به یار خود نامه بنویسند، توصیه کرده: «در ابتدای نامه که به معشوق خواهند نبشت بسم‌الله الرحمن الرحیم ننویسند و بدان ننگرند که من در کتاب نوشته‌ام که رسوم مکاتبت دیگر بود و عهود استرسال دیگر».

استرسال را گستاخی کردن در دوستی و مؤانست معنی کرده‌اند. سیفی می‌گوید عهود عشق و گستاخی عاشقانه اقتضاء می‌کند که نامه‌های عاشقانه با بسم‌الله الرحمن الرحیم آغاز نشود. ظاهرا به این دلیل که نوشتن بسم‌الله الرحمن الرحیم نوعی رسمیت و تکلف به نامۀ عاشقانه می‌داده است. شاید هم این موضوع بی ارتباط با مراعات ادب شرعی نباشد. چون به‌هرحال این روابط عاشقانه شرعی نبود و گویا سزاوار نمی‌دانستند بر چنین مکتوباتی آیۀ قرآن و نام خدا نوشته شود. شاید هم بیم آن بود که معشوق از روی ناز و عاشق‌کشی و یا به هر دلیل دیگر نامه را پاره کند و به زیر پا بیفکند و معدوم کند و لاجرم به نام خدا بی‌احترامی شود. نمی‌دانم.

۲. سیفی نیشابوری چگونگی شروع نامه‌های عاشقانه را معلوم کرده است. به عاشقان می‌گوید به جای بسم‌الله الرحمن الرحیم نامه‌های خود را با چنین عباراتی آغاز کنند: «بنویسند از عاشق دلسوز به معشوق دل‌افروز و اگرنه بنویسند ازین عاشق بی‌یار بدان دلبر غدار و اگر خواهند بنویسند ازین یار وفادار بدان ماه جفاکار و اگرنه بنویسند از عاشق بیچاره به معشوق خون‌خواره و اگر خواهند بنویسند ازین عاجز حیران بدان غافل نادان [به‌به!] و اگرنه بنویسند از عاشق گریان به معشوقۀ خندان و امثال این بسیارست هر کدام که ایشان را خوشتر آید بنویسند».

۳. سیفی در نامه‌هایش اشعار زیادی نقل کرده. برخی با نام شاعر و برخی بی‌نام. ذکر نکردن نام شاعران به این دلیل بوده که نام شاعر را نمی‌دانسته است و به خوانندگان اجازه داده که اگر نام شاعری را می‌دانند در حاشیۀ کتاب بنویسد. اما او به عاشقان توصیه می‌کند که «بر نامه و مراسله نام شعرا بر هیچ جای ننویسند نه بر حاشیه و نه بر میانه». این توصیه کاملا قابل فهم و درست و حکیمانه است. نامۀ عاشقانه است مقالۀ تحقیقی نیست که نام شاعر را بنویسی و منبع و مأخذ بدهی و وقت یار را بشولیده کنی.

گفت حافظ لغز و نکته به یاران مفروش

آه از آن لطف به انواع عتاب آلوده

پانوشت

رسایل‌العشاق و وسائل‌المشتاق، سیفی نیشابوری، به کوشش جواد بشری، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۹، ص ۳۸۴-۳۸۶.

میلاد عظیمی

نورسیاه

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	روسیه

	اوکراین