چندی پیش نشریه آتلانتیک مطلبی منتشر کرد با عنوان “درباره اومیکرون هیچچیز نمیدانیم” که با واکنشهایی روبرو شد [متن پاول ساکس را با عنوان “اومیکرون و پویش توانایی منفی” بخوانید].

این روزها اخبار درباره اومیکرون فراوان است. از دادهها و گزارشهای شخصی تا نتایج مطالعات، هضم این حجم از اطلاعات به حد کافی سخت است. اما مشکل بزرگتر این است که اطلاعات درباره اومیکرون (یعنی آنچه مردم میبینند) با عقاید (یعنی آنچه که باعث امید یا نگرانی مردم میشود) در هم آمیخته است.
گسترش اومیکرون در آفریقای جنوبی واقعاً سریع بوده است. موارد ابتلای جدید در این کشور سریعتر از موجهای پیشین بوده، درحالیکه ایمنی گسترده حاصل از واکسن و همچنین موج دلتای بسیار بزرگ پیش از آن در آفریقای جنوبی وجود داشت. این میزان تکثیر ویروس (عدد آر) از ابتدای دنیاگیری تاکنون بیسابقه بوده است.
تاکنون بهنظر میرسد اومیکرون با شدت کمتر بیماری و موارد کمتر بستری در آیسییو همراه بوده است. نسبت بیماران بستری در آیسییو یا زیر ونتیلاتور در استان گواتنگ آفریقای جنوبی ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر از دلتا است. همچنین براساس دادههای انستیتو ملی بیماریهای عفونی بیماران بستری سریعتر ترخیص میشوند و طبق گزارش پزشکان در استان تشوان در مرکز شیوع اومیکرون بیماران نیاز کمتری به اکسیژن دارند و زمان بستری آنان کوتاهتر است.
براساس گزارشهای شخصی موارد ابتلای غیرمنتظره در افراد واکسینه نگرانکننده بوده اما پزشکان کمتر نگران ابتلای شدید هستند.
آیا این یعنی کروناویروس مُسریتر و خفیفتر شده است؟ این احتمال وجود دارد که بیماریزایی اومیکرون کم نشده بلکه واکسیناسیون و ابتلا به دلتا در آفریقای جنوبی باعث شکلگیری ایمنی نسبی در جمعیت این کشور شده است. بهعلاوه جمعیت آفریقای جنوبی جوانتر از کشورهایی مانند انگلیس و ایالات متحده است.
دادههای اولیه مطالعه کوچکی که توسط انستیتو تحقیقات سلامت آفریقا منتشر شد با استفاده از پلاسمای افراد واکسینه یا مبتلایان قبلی مطرحکننده فرضیه کاهش شدید پادتن خنثیکننده علیه اومیکرون نسبت به سایر واریانتها در افرادی بود که دو نوبت واکسن فایزر تزریق کرده بودند، اما این فرضیه هنوز ثابت نشده، چون عملکرد ایمنی سلولی هنوز بررسی نشده، ضمن اینکه ایمنی در مقابل اومیکرون در افرادی که در این مطالعه ایمنی ترکیبی (هیبرید، ابتلای قبلی +واکسن) داشتند بسیار بهتر بود و این میتواند خبر خوبی برای افرادی باشد که واکسن بوستر دریافت کردهاند.
مطالعه کوچک دیگری در سوئد نیز نتایج مشابه داشته، هرچند نتایج در آلمان نگرانی بیشتری ایجاد کرده است. نتایج اولیه مطالعات شرکت فایزر نیز حاکی از کاهش اثربخشی دو نوبت واکسن مِرنا علیه اومیکرون بوده اما این شرکت میگوید سه نوبت واکسن همچنان به حد کافی مؤثر است.
گزارش وقایع اَبَرگسترش مثلاً در نیویورک و نروژ نیز به نفع افزایش قابلتوجه سرایتپذیری اومیکرون حتی در بین افراد واکسینه است، هرچند تقریباً همه این موارد ابتلا خفیف بوده است.
دکتر بابک عزیزافشاری
پزشکان گیل