نقدی به پیاده‌روی جاماندگان

چند سال پیش نوشتم که پیاده‌روی اربعین مقدمه‌ای برای زیارت اربعین است و ورای آن موضوعیت ندارد.

یعنی خود پیاده‌روی بدون مقصد‌ آن، مورد توجه و توصیه نیست. اما برای ما این مقدمه تبدیل به اصل شده است. از این جهت سعی می‌کنیم برای کسانی که راهپیمایی به سمت کربلا را درک نکرده‌اند، راهپیمایی‌های محلی در شهرها تدارک ببینیم و حتی راهپیمایی را به سایر مناسبت‌ها همچون سوگواری شهادت امام رضا(ع) توسعه داده‌ایم.

این موضوع اگرچه در نگاه ابتدایی، به خاطر شورآفرینی آن در جهت تبلیغ دین و مذهب مطلوب جلوه می‌کند، ولی موجب تورم مناسک مذهبی می‌شود که چند مفسده دارد:

۱. رخصت‌های دینی و منطقةالفراغ‌ها را تصرف می‌کند، و مردم هر روز با مناسبت جدید دینی روبرو می‌شوند. با این رویکرد فرد دین‌دار باید وقت و زمان بیشتری به شعائر و نمادها اختصاص دهد و به جای اینکه روح و باطن دین‌داری در زندگی او جاری باشد نمادها تظاهر بیشتری دارند.

۲. مناسک جدید، مناسک اصلی دین را کمرنگ می‌کند و حتی بعضی افراد برای اهمیت دادن به این مناسک جدید، آنها را با مناسک اصلی دین مقایسه می‌کنند و از برتری مناسک جدید سخن می‌گویند. نمونه‌ی آن مقایسه‌ی راهپیمایی اربعین با حج است.

ممکن است افرادی ظرفیت بزرگداشت مناسک اصلی و جدید دین‌داری را تواَمان داشته باشند، ولی عموم مردم این قدرت و توان را ندارند.

۳. مناسک جدید که به قدرت‌نمایی تشیع توسط عوام و خواص معرفی می‌شود، نمادهای تشیع را از اسلام، هرچه بیشتر متفاوت می‌کند.

این‌نکته را نیز بیافزایم اگر در دین یا مذهب بزرگداشتی برای امری قرار داده شده است نباید آن را از حالت توقیفی بودن(توقف بر بیان شارع) خارج کرد و مصالح آن را به موارد مشابه تعمیم دهیم؛ چون این‌کار منجر به مناسک‌سازی شده و اصل دین را تضعیف می‌کند. چنانچه در روایات آمده است که تبرک به قصد شفا تنها به تربت امام حسین(ع) اختصاص دارد. امام موسی کاظم (ع) در روایتی می‌فرمایند:

وَ لَا تَأْخُذُوا مِنْ تُرْبَتِی شَیْئاً لِتَتَبَرَّکُوا بِهِ فَإِنَّ کُلَّ تُرْبَةٍ لَنَا مُحَرَّمَةٌ إِلَّا تُرْبَةَ جَدِّیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما‌السلام فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَهَا شِفَاءً لِشِیعَتِنَا وَ أَوْلِیَائِنَا؛

چیزى از خاک قبر من برندارید تا به آن تبرک جویید؛ چرا که هر خاکى جز تربت جدم حسین بن علی علیهماالسلام بر ما حرام است، خداى متعال تنها تربت کربلا را براى شیعیان و دوستان ما شفا قرار داده است.

(شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا علیه السلام، چ1، تهران: نشر جهان،1378ق، ج‏1، ص104)

مهدی مسائلی

مطالب مرتبط