آیا دو راه خداشناسی داریم؟

گاهی گمان شده که ما دو راه برای خداشناسی داریم یکی شناخت حق از طریق آیات و دیگری شناخت حق به خود حق" معرفه الله بالله".

این پندار باطل است و هیچ تهافتی میان دو طریق یاد شده نیست.

پیام احادیثی که میفرماید خدا را به خدا باید شناخت این است که اگر تعریف حق مر خود را از طریق وحی و الهام و ...نباشد بشر با قوای خود هرگز به موضوع حق به عنوان ذات منزه از زمان و مکان و مقدار و اجزاء التفات نمی یابد و قبل از وحی بشر نه منکر است و نه مومن مثل اعمی که هرگز به موضوع رنگ منتقل نمیشود.

ولی خداوند سبحان عقول ما را از طریق آیات و اعلام به ذات مقدسش راهنمایی و دلالت میکند که البته این دلالت ابتدا نسبت به حجج و از طریق آنها عقول ما متوجه وجود بی مثال حق میشود.

ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان

علمک ما لم تکن تعلم

سنریهم آیاتنا فی الآفاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق

یروهم آیات المقدره

هو الدال بالدلیل علیه

انما عرفهم نفسه بالاعلام و الدلالات

بک عرفتک و انت دللتنی علیک

و از سوی دیگر مخاطب حق هم فطرت و عقول انسانهاست که موجود فاقد عقل پیام وحی را نمیفهمد.

بالعقول تعتقد معرفته

بالعقل عرف العباد خالقهم

پس معرّف خداست از طریق وحی

این معرفی از طریق دلیل است