چربی احشایی معمولا در رایجترین حالت در حفره شکمی جمع میشود و نام این چربی را “چربی فعال” نیز نامیدهاند. چرا که این مدل عملکرد هورمنهای بدن را تحت تاثیر خود قرار میدهد. به همین دلیل اگر این چربی در بدن شما بیش از حد مجاز ذخیره شود میتواند پیامدهای مخرب و بدی را همراه داشته باشد.

عصراسلام: از علل سفت شدن شکم تجمع بالای چربی احشایی است که در میان فضای خالی اعضای داخلی قسمت شکم قرار دارند. این چربی ها آنقدر بهم پیوسته شده اند که دیگر جایی برای حرکت نیست، بنابراین شکم سفت می شود. با تجمع کردن این چربیها در ناحیه شکمی دیواره شکم به طرف بیرون هل داده می شود. با اینکه چربی خود سفت نیست، بافتی که دیواره شکم از آن ساخته شده سفت است. به همین دلیل است که وقتی این ناحیه را لمس می کنید سفت است.
در حالت کلی چربی احشایی تشکیل دهنده ۱۰ درصد چربی های بدن ما است. دو روش بسیار دقیق برای تعیین میزان چربی احشایی وجود دارد که عبارتند از:
• سی تی اسکن
• MRI
این روشها بسیار دقیق هستند اما هزینه زیادی دارد. به همین دلیل می توان از روشهای دیگری نیز استفاده کرد. پزشک می تواند به سوال پرسیدن درباره رژیم غذایی و سبک زندگی فرد متوجه میزان این چربی در بدن او بشود و درصد آن را در بدن تخمین بزند.
همچنین طبق مطالعات انجام شده اندازه شکم را میتوانید یک شاخص در اندازه گیری چربی احشایی بدن قرار دهید و از روی آن بفهمید که چربی احشایی در بدن تان بالا است یا خیر؟
خانم ها اگر سایز دور شکمشان بیشتر از ۸۰ و آقایان اگر بیش از ۹۰ سانتی متر باشد. احتمال خطر چربی احشایی در بدن شان وجود دارد. علاوه بر این BMI هم شاخص مناسبی برای اندازه گیری میزان چربی احشایی است. به طوری که اگر این شاخص بیش از ۲۵ باشد شما اضافه وزن دارید که همین امر باعث می شود تجمع چربی احشایی در بدن تان بیشتر باشد.
در صورتیکه میزان چربی احشایی در بدن شما بالا رود، خطر ابتلا به حمله قلبی، بیماری قلبی، دیابت نوع ۲، فشار خون، سرطان سینه، سرطان روده بزرگ و آلزایمر را در افراد افزایش میدهد.
تفاوت بین چربی شکمی سفت و چربی شکمی نرم چیست؟
چربی زیر پوستی، نوعی چربی است که بدن ما به آن نیاز دارد. این چربی باعث میشود ما در هنگام سرما، ما را گرم می کند. همان گونه که میدانید با مصرف برخی مواد غذایی بدن ما چربی در خود ذخیره میکند. اما هنگامی که ما بیش از اندازه غذا بخوریم، بدن ما شروع به ذخیره چربی در نزدیک اندام ها میکنند و به زیر پوست این چربیها را جمع نمی کند. چنین لایه چربی داخلی، چربی احشایی نامیده میشود.
دلیل بزرگی و سفت شدن شکم چربیهای احشایی هستند اما شکمی که نرم است دلیلش چربیهای زیرپوستی است که نزدیک به سطح پوست قرار دارند. اگر چربی زیر پوستی دارید شکمتان به سادگی تکان می خورد و وقتی لمس می کنید نرم است.
بر خلاف چربیهای احشایی چربی های زیر پوستی را میتوان نیشگون گرفت. مانند چربیهای احشایی، دلیل بوجود آمدن چربیهای زیر پوستی نیز نداشتن ورزش و برنامه غذایی سرشار از چربی و غذاهای فرآوری شده است. خانمها بیشتر مستعد ذخیره چربیها به صورت زیر پوستی هستند تا احشایی. با این حال وقتی به دوران یائسگی میرسند چربیها را بیشتر به صورت احشایی ذخیره میکنند.
هنگامی که چربی احشایی بالا میرود در اطراف معده، کبد، کیسه صفرا، رودهها، کلیهها و دستگاه تناسلی جمع میشوند. چربی اضافه احشایی راه خون و لنف را به اندامهای داخلی میبندد.
همچنین در ریهها نیز اختلال ایجاد میکند و تهویه ریهها بدتر میشود و اکسیژن متوازن به بدن شما نمیرسد، که همین امر باعث میشود شما دچار مشکل تنفسی شوید و گاها در خواب احساس سنگینی در قفسه سینه کنید و نتوانید به راحتی نفس بکشید.
خطرات ناشی از وجود چربیهای احشایی
چربیهای احشایی درست نزدیک کبد، رودهها و قلب ما جمع میشوند. به همین خاطر افزایش این چربی به شدت برای ما مضر خواهد بود. این چربی میتواند خطر ابتلا به کلسترول خون و تری گلیسیرید در افراد را افزایش دهد.
همچنین سلولهای چربی موجود در بدن ما این قابلیت را دارند که ماده به نام سیتوکن بسازد، سیتوکن یک مادهای است که التهاب زا میباشد. با بالارفتن چربی و ذخیره شدن آن در اطراف قلب، کبد و روده ها باعث می شود سطح التهاب افزایش پیدا کند که با افزایش آن بدن در برابر انسولین از خود مقاومت نشان میدهد.
همچنین چربی احشایی به رگ اصلی کبد نیز بسیار نزدیک است. به این رگ پورتال میگویند. وظیفه پورتال این است که خونی که سرشار از مواد مغزی است را از روده به کبد منتقل میکند.
همان گونه که در ابتدا نیز گفته شد چربی احشایی از نظر متابولیکی بسیار فعال است. یعنی به عبارت ساده تر این چربی احشایی در مسیرهای متابولیک بدن دخالت می کنند. اسیدهای چرب آزاد از چربی های احشایی می توانند به سمت رگ پورتال حرکت کنند و هنگامی که این اتفاق رخ می دهد، کبد میزان کلسترول بیشتری را تولید میکند.
روشهای از بین بردن چربی احشایی
خوشبختانه، چربی احشائی به تغذیه، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی بسیار حساس است. با هر گرمی که از دست میدهید، چربی احشایی را از دست دادهاید.
کاهش ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن باعث می شود ۵۰ تا ۴۰ درصد از چربیهای احشایی آب شوند. این یعنی خوردن غلات کامل و حذف غذاهایی که قند بالا دارند و فرآوری شده اند. به صورت مرتب ورزش هوازی انجام دهید که ثابت کرده اند به از بین رفتن چربی های احشایی کمک می کند. اگر شکمی سفت دارید لازم نیست وحشت کنید. فقط این مورد را به عنوان یک نشانه بدانید، نشانهای که به شما می گوید هرچه زودتر باید سبک زندگی سالمتری پیش بگیرید.
در صورت امکان، شما باید حداقل ۳۰ دقیقه هر روز ورزش کنید. اطمینان حاصل کنید که مقدار زیادی از تمرینات قلبی و قدرتی را انجام می دهید. تمرین هوازی شامل: دویدن، دوچرخه سواری، شنا و هر ورزشی که باعث افزایش ضربان قلب شما میشود است.
تمرین قدرتی (با وزنه) به آرامی کالری بیشتری را در طول زمان می سوزاند، به طوری که ماهیچه های شما قوی تر می شوند و انرژی بیشتری مصرف می کنند. در حالت ایده آل، شما ۳۰ دقیقه تمرین های هوازی را ۵ روز در هفته و تمرین های قدرتی را حداقل ۳ بار در هفته انجام دهید.
کورتیزول هورمون استرس واقعا می تواند میزان چربی احشایی بدن شما را افزایش دهد، بنابراین کاهش استرس در زندگی شما باعث می شود کاهش این نوع از چربی نیز می شود. تمرین مراقبه، تنفس عمیق و تاکتیک های مدیریت استرس را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
همچنین ضروری است که رژیم غذایی سالم و متعادل را دنبال کنید. رژیم غذایی خود را از غذاهای فرآوری شده، قند و غذاهای پرچرب حذف کنید و به جای آن از پروتئین، سبزیجات و کربوهیدرات های پیچیده مانند سیب زمینی شیرین، لوبیا و عدس استفاده کنید.
به جای سرخ کردن، از روشهای پخت و پز بدون روغن به مانند: بخار پز کردن یا جوشاندن استفاده کنید. هنگامی که از روغن استفاده میکنید، به جای روغن کره یا روغن بادام زمینی از روغن زیتونی استفاده کنید.
انواع چربیهای بدن
بعضی از انواع چربی میتوانند اثر منفی بر روی سلامتی شما داشته باشند و باعث ایجاد بیماری شوند. گروه دیگری مفید بوده و برای سلامتی شما ضروریاند. انواع اصلی سلولهای چربی شامل سلولهای سفید، قهوهای و بژ میباشند. این سلولها میتوانند به عنوان چربی ضروری، چربی زیرپوستی یا چربی احشایی ذخیره شوند.
هر گونه از چربیها، نقش متفاوتی دارند. برخی باعث بهبود سوختوساز (متابولیسم) و تنظیم میزان هورمونها میشوند، در حالی که گروهی دیگر منجر به بیماریهایی از جمله دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و سرطان میشوند که تهدیدکنندهی حیات هستند.
برای این که با انواع مختلف چربیها آشنا شوید ادامهی متن را دنبال کنید.
چربی سفید
چربی سفید همان نوعی است که بیشتر افراد پس از شنیدن کلمهی چربی بلافاصله به ذهنشان میآید. از سلولهای بزرگ و سفیدی درست شده که در زیر پوست یا اطراف اندامها در شکم، بازوها، باسن و رانها ذخیره میشوند. این سلولهای چربی، روشی برای ذخیرهی انرژی در بدن به منظور استفاده در آینده است.
این نوع چربی، نقش مهمی در عملکرد هورمونهای بدن مانند استروژن، لپتین (یکی از هورمونهایی که احساس گرسنگی را القا میکند)، انسولین، کورتیزول (یکی از هورمونهای استرس) و هورمون رشد دارد.
در حالی که وجود میزان مشخصی از چربی سفید برای سلامتی ضروری است، مقدار بیش از حد چربی سفید، بسیار مضر است. مقدار سالم درصد چربی بدن با توجه به مقدار فعالیت و تندرستی شما متغیر است.
طبق نظر شورای ورزش آمریکا (American Council on Exercise)، مردانی که ورزشکار نیستند باید درصد چربی کل بدنشان بین ۱۴ تا ۲۴ درصد و در زنان غیر ورزشکار این میزان بین ۲۱ تا ۳۱ درصد باشد.
درصد چربی بدن به میزان بالاتر از سطح پیشنهادی میتواند شما را در معرض مشکلات سلامتی زیر قرار دهد:
دیابت نوع ۲
بیماریهای عروق کرونر قلب
فشار خون بالا
سکته
عدم توازن هورمونی
عوارض بارداری
بیماریهای کلیوی
بیماریهای کبدی
سرطان
چربی قهوهای
چربی قهوهای، نوعی از چربی است که اصولاً در نوزادان دیده میشود، اگرچه بزرگسالان هم مقدار بسیار کمی چربی قهوهای در ناحیهی گردن و شانهها دارند.
این نوع از چربی، اسیدهای چرب را میسوزاند تا بدن شما را گرم نگه دارد. محققان به دنبال روشهایی هستند تا برای جلوگیری از چاقی، فعالیت چربیهای قهوهای را تحریک کنند.
چربی بژ
چربی بژ یک حوزهی نسبتاً جدید در تحقیقات است. این سلولهای چربی عملکردی بین سلولهای چربی سفید و قهوهای دارند. مشابه سلولهای قهوهای، سلولهای بژ میتوانند کمک کنند تا چربیها را بسوزانیم به جای این که آنها را ذخیره کنیم.
اعتقاد بر این است که وقتی شما استرس دارید، سردتان است یا ورزش میکنید، یک سری از هورمونها و آنزیمها آزاد میشوند که کمک میکنند تا چربی سفید به چربی بژ تبدیل شود.
این موضوع، یک زمینهی تحقیقاتی جذاب است که احتمالاً در پیشگیری از چاقی و افزایش سطح سالم چربیهای بدن کمک میکند.
چربی ضروری
چربی ضروری دقیقاً همان نوعی از چربی است که برای زندگی و بدن سالم شما ضروریست. این چربی در نواحی زیر پیدا میشود:
مغز
مغز استخوان
اعصاب
پردههایی که از اندامهای شما محافظت میکنند
چربی ضروری نقش مهمی در تنظیم هورمونها، از جمله هورمونهایی که باروری را کنترل میکنند، جذب ویتامینها و تنظیم دمای بدن دارد.
طبق شورای ورزش آمریکا، خانمها برای این که در شرایط سلامت باشند، نیاز دارند که حداقل ۱۰ تا ۱۳ درصد از تودهی بدنشان را چربی ضروری تشکیل دهد، در حالی که مردان حداقل به ۲ تا ۵ درصد نیاز دارند.
چربی زیرپوستی
چربی زیر پوستی اشاره به چربی در زیر پوست دارد و ترکیبی از سلولهای چربی سفید، قهوهای و بژ است. بیشتر چربیهای بدن ما، زیرپوستی است. همان نوعی از چربی که شما با فشار دادن یا نیشگون گرفتن بازوها، شکم و رانها احساس میکنید.
متخصصان سلامت از کالیپِر (caliper) برای اندازهگیری چربی زیر پوستی به عنوان روشی برای تخمین درصد چربی بدن استفاده میکنند. مقدار مشخصی از چربی زیرپوستی طبیعی و سالم است امّا مقدار بیش از حد آن میتواند باعث عدم توازن هورمونها و حساسیت شود.
چربی احشایی
چربی احشایی که به عنوان چربی شکم نیز شناخته میشود، چربی سفیدی است که در شکم و اطراف اندامهای مهم شما مثل کبد، کلیهها، پانکراس، رودهها و قلب ذخیره شده است.
مقدار زیاد چربی احشایی میتواند ریسک دیابت، بیماریهای قلبی، سکته، بیماریهای عروقی و بعضی از سرطانها را افزایش دهد.
منابع: فیتبادی، پیلتن شاپ، سیناکر