یکی از برهههایی که در آرزویی محال خیال تجربهاش را داشتم حدفاصل تیر ۳۱ تا مرداد ۳۲ بود، شاید عجیبترین و تکرارناشدنیترین برگ تاریخ ایران...
عصراسلام: از قیام ۳۰ تیر سال ۳۱ تا کودتا ۲۸ مرداد سال ۳۲ کمی کمتر از ۱۳ ماه فاصله است، این بازه زمانی کوتاه همه چیز دارد، تکثر نیروهای سیاسی، قیام مردمی، شکست بریتانیای افسانهای وقت و هزارها چیز دیگر! اما مهمتر از همه آغاز و پایان عجیب آن است، بی هیچ تردیدی تصور اینکه چگونه آن جامعه بیدار و فعال پس از سیزده ماه تبدیل به جامعه بیتفاوت و منفعل میشود و نیروهای سیاسیاش سر همدیگر را میبرند، میتواند ارزش سفر به تاریخ را داشته باشد.
شب ۲۵ اسفند پارسال در یکی از کوچههای کارگرشمالی راه میرفتم، انگار نه انگار که شب عید باشد، همه از ترس درون خانهها بودند و همه جا تعطیل، "شبحی در جهان در گشت و گذار بود: شبح کرونا"... آن شب دیگر تمایلم به تجربه آن ۱۳ ماه را از دست دادم، فکر کردم چگونه روزی میتوانم به فرزندم بگویم از ۲۵ آبان تا ۲۵ اسفند آن سال خوک چه حوادثی رخ داد، از خیابانهای شلوغ آبان تا قرنطینه اسفند، در آن میان هم یک دیماه بود که به اندازه تمام تاریخ نامهربان بود...
پارسال این روزها هنوز مردم به دابسمشهای ووهان جایو گفتن ظریف میخندیدند، با سوپ خفاش جوک میساختند، ویدئو چینیهایی که در بالکن خانههایشان فریاد میزدند تا بهم روحیه بدهند هم بخش آموزنده کار بود... حتی خاطرم هست امشب دربی میلان بود، باخت ۲-۰ نیمه اول را به برد ۴-۲ نیمه دوم تبدیل کردیم (این هم استفاده ابزاری از تاریخ)، کرونا فرعیترین بخش زندگیمان بود و ناخودآگاهمان هم که فقط غرب در آن مرکزیت دارد نمیگذاشت حتی از مرگ دسته جمعی چینیها ناراحت شویم!... اما ده روز بعدترش شاکی شدیم که چرا قم قرنطینه نشده تا کرونا به باقی شهرها سرایت نکند:) پانزده روز بعدتر باور کردیم هواپیمایی ماهان کرونا را به کل منطقه فرستاده:)) یک ماه بعدترش که در اروپا و آمریکا جنازهها روی هم تلنبار شدند در ناخودآگاهمان گفتیم خداروشکر وضع ما بهتر است: (((... فرضهای یکسال پیشمان امروز خندهدارند، احتمالا سال بعد به حرفهای امروزمان و دعوا واکسن هم بخندیم، اما تاریخ همین است، فاصله میان آنچه میخوانیم و آنچه مردمان هر عصر زیستهاند و جهانی که آن لحظه تصور کردهاند همینقدر دور و دراز است، ما چه میدانیم آن بقال شریف در بعد از ظهر ۲۸مرداد۳۲ به چه فکر میکرد، شاید آیندگان هم هرقدر کتاب بخوانند باز نفهمند در لحظه انتشار خبر ورود کرونا به ایران، ما دنیا را چگونه دیدیم... ما مقابل فهم تاریخ همینقدر ضعیفیم!
صادق فرامرزی