چند روز پیش فیلم مناظرهی اقتصادی دکتر عباس آخوندی را با حجةالاسلام غلامرضا مصباحی مقدم تماشا کردم
موضوع مناظره، عوارض نپیوستن بهمعاهدهی FATF برای ایران بود. سوالات پیچیدهای طرح شد. از جمله اینکه تورم اقتصادی امروز ایران، چه مقدارش نتیجهی تحریم است و چه مقدار نتیجهی نپیوستن بهمعاهدهی مزبور؟ آخوندی بر جزئیات بحث اشراف داشت، مصباحی مقدم اما چنان که انتظار داشتم، تنها بر کلیات!
آخوندی دکترای اقتصاد سیاسی از دانشگاه لندن دارد. سالها نیز در کسوت رئیس بنیاد مسکن انقلاب و وزیر راه، مسکن و شهرسازی، آموختههایش را اجرا و تجربیات ارزشمندی کسب کرده است. مصباحی مقدم گویا لیسانس یا فوقلیسانس اقتصاد است. دانشگاه محل تحصیلش را نتوانستم در شرححالش بیابم و بعید میدانم لااقل در این رشته، چندان معتبر باشد. این جملهی امام موسی صدر را اما بهیاد دارم که فارغالتحصیلان مقاطع کارشناسی و قاعدتاً ارشد اقتصاد، اگر در حوزهی تحصیل خود کار عملی نکرده باشند، تنها کلیاتی از اقتصاد را بلد هستند و بهتر است حل بحرانهای مرتبط را بهاهل تخصصش واگذارند. بنابر منطق اصولی صدر، کسانی که نه درس اقتصاد خواندهاند و نه کار اقتصادی کردهاند، دیگر جای خود دارند!
راه حلهای کوتاه و میان مدت بحران اقتصادی امروز ایران را در علم اقتصاد باید جست، نه در آموزههای اقتصادی اسلام. این دو مقوله با هم تفاوت اساسی دارد. نه شهید صدر، نه بهشتی و نه مطهری، هیچکدام علم اقتصاد نخوانده بودند و لذا نمیتوانستند برای حل بحرانهای اقتصادی کشور، نسخههای کوتاه یا میان مدت تجویز کنند. تا جایی که اطلاع دارم، همواره نیز حد خود را نگاه داشتند و هرگز مداخلهی غیرتخصصی نکردند.
از اسباب ناکارآمدی نظام یکی همین است که غیرمتخصصین، در حوزههایی که اهلیت علمیاش را نداشتند، دههها دخالت تخصصی و نظرات خود را بر کشور و مردم تحمیل کردند. امثال حججاسلام دری نجفآبادی، مجید انصاری و مصباحی مقدم، واقعاً چگونه بر خود روا دانستند که سالها ریاست برخی کمیسیونهای اقتصادی مجلس را تصدی کنند؟ هماکنون نیز آقای مصباحی مقدم، بر اساس کدام صلاحیت علمی، ریاست کمیسیون امور زیربنایی و تولیدی مجمع تشخیص مصلحت را عهدهدار است؟
مصادیقی که برشمردم، حکم "مشت نمونهی خروار" را دارد. نظام اگر بخواهد کشور را از فقر و فلاکت موجود نجات دهد، در بسیاری از سیاستهای کلان خود باید تجدیدنظر کند. از مهمترین این سیاستها، سپردن مناصب تخصصی بهاهل آن است. تا زمانی که علم، دانشگاه و عالمان را محترم نشماریم و اهمیت ادارهی علمی کشور را درنیابیم، همین آش است و همین کاسه.
محسن کمالیان