کد خبر: ۲۲۳۹۱
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۳۹۹ - ۱۸:۵۹-05 January 2021
داروهای مختلفی می توانند با عارضه جانبی چاقی و اضافه وزن همراه باشند.
عصراسلام: داروها اغلب به خودی خود باعث چاقی نمی‌شوند بلکه عوارض جانبی شان با اضافه وزن همراه هستند. بعضی داروها اشتها را افزایش می‌دهند و باعث می‌شوند در مصرف غذا زیاده روی کنید. بعضی دیگر نیز بر روند جذب و ذخیره سازی گلوکز توسط بدن تاثیر می‌گذارند و از این طریق باعث تجمع چربی در بخش میانی بدن می‌شوند. بعضی‌ها نیز با ایجاد تغییر در متابولیسم بدن، سرعت سوخت وساز کالری‌ها را کاهش می‌دهند. بعضی داروها هم باعث احتباس آب در بدن می‌شوند که البته این نوع اضافه وزن به دلیل افزایش بافت چربی اتفاق نمی‌افتد و فقط حاصل از تجمع آب است
برخی داروهایی که می توانند سبب افزایش وزن شوند:
انسولین
انسولین‌هایی همچون لیسپرو، آسپارت و گلولیزین می توانند باعث افزایش وزن شوند اما انسولین های طولانی اثر، تاثیر کمتری بر چاقی دارند. متاسفانه بسیاری از بیماران فکر می کنند که با تزریق انسولین می توانند هرقدر که می خواهند غذا بخورند؛ بنابراین بعضی آنها در مدت ۶ ماه تا ۱۵کیلوگرم هم وزن اضافه می کنند! بعضی پزشکان هم برای کنترل قند خون بالای بیمار در ابتدای درمان، دوز بالایی از انسولین را تجویز می کنند و به همین دلیل فرد دچار علائم افت قندخون می شود، درنتیجه بیشتر از حد معمول مواد غذایی مصرف می کند و چاق می شود، درحالی که انسولین باید تدریجی تجویز شود.
قرص‌های دیابت
تعدادی از داروهای دیابت نوع دو باعث کاهش وزن و بعضی دیگر باعث افزایش وزن می شوند. داروهای حاوی سولفونیل اوره ازجمله دیابینیز، اینسولاز، گلیپیزاید، گلیبوراید، گلیمیپراید، کلرپروپامید و تولبوتامید باعث تحریک تولید و فعالیت انسولین می شوند. انسولین نیز کاهنده قندخون و افزایش دهنده اشتها است. این داروها معمولا طی ۳ تا ۱۲ ماه اول درمان بیشتر از ۵کیلوگرم اضافه وزن ایجاد می کنند. تیازولیدین دیون (پیوگلیتازون) نیز از دیگر داروهای دیابت است که می تواند باعث افزایش وزن شود. اما در مقابل، داروهایی همچون متفورمین، اگزناتاید، سیتاگلیپتین، پراملینتاید و آکاربوز به کاهش وزن کمک می کنند یا اینکه بر وزن بی اثر هستند.
داروهای کاهنده فشارخون
بتابلوکرها مثل آتنولول، متوپرولول و پروپرانولول که برای درمان فشارخون بالا به کار می روند هم می توانند باعث افزایش وزن شوند. برای مثال افرادی که از آتنولول استفاده می کنند در ماه های اول مصرف به طور متوسط ۵/۲کیلوگرم به وزن شان اضافه می شود. درواقع این داروها سرعت سوزاندن کالری را کاهش داده و باعث خستگی و حس رخوت می شوند. افزایش مصرف موادغذایی فیبردار و کم کالری می تواند در تعدیل اثرات جانبی این داروها موثر باشد.
کورتون‌ها
کورتیکواستروئیدها ازجمله بتامتازون، دگزامتازون،هیدروکورتیزون، تریامسینولون، کلوبتازول، فلوسینولون و… معمولا برای درمان آرتریت روماتوئید، آسم، حساسیت یا دیگر بیماری های خود ایمنی به کار می روند و التهابات دردناک را تسکین می دهند. اما در عین حال اگر طولانی مدت و در دوزهای مکرر مصرف شوند میزان جذب آب توسط بدن را افزایش می دهند. علاوه براین، چون فرد مبتلا به این بیماری ها تحرک کمتری دارد، کالری کمتری می سوزاند و دچار اضافه وزن می شود.
پردنیزولون و کورتیزون نیز که برای درمان روماتیسم ماهیچه ای به کار می روند در بیش از ۵۰درصد از بیماران طی یک سال اول مصرف باعث ۲ تا ۱۳کیلوگرم اضافه وزن می‌شوند. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی برای درمان آسم مثل بودزوناید، سیکلزوناید و فلوتیکازون هم دارای عارضه افزایش وزن هستند. ورزش، رژیم غذایی و گاهی مصرف همزمان متفورمین می تواند اضافه وزن حاصل از این داروها را کاهش دهد.
داروهای ضد روان پریشی
داروهای ضد روان پریشی ازجمله هالوپریدول، لوکساپین، کلوزاپین، کلرپرومازین، فلوفنازین، ریسپریدون، الانزاپین و کوئتیاپین که معمولا برای درمان اسکیزوفرنی و افسردگی دوقطبی کاربرد دارند هم می توانند باعث افزایش اشتها و وزن شوند. اما نگران نباشید، برای جلوگیری از این عارضه می توان تحت نظر پزشک آنها را با داروهایی جایگزین یا همزمان از داروی متفورمین استفاده کرد.
داروهای ضدتشنج و میگرن
مصرف داروهای ضدتشنج مثل والپروئیک اسید ممکن است با ۱۵ تا ۲۰کیلوگرم اضافه وزن همراه باشد. والپروئیک اسید دارویی است که برای درمان اختلال دو قطبی، صرع، تشنج و پیشگیری از میگرن استفاده می شود. البته این دارو در بعضی افراد ممکن است باعث کاهش وزن شود. داروهای کاربامازپین و گاباپنتین نیز طی ۳ ماه اول درمان می توانند تا ۱۵کیلوگرم اضافه وزن ایجاد کنند.
داروهای ضدآلرژی
«آنتی هیستامین» یکی از ترکیبات مهم در داروهای ضدحساسیت به شمار می آید و نمی توان آن را از فرمول دارو حذف کرد. این ماده فعالیت آنزیم تنظیم کننده اشتها را در بدن مختل می کند. داروهایی که حاوی «دیفن هیدرامین» هستند نیز با افزایش خواب آلودگی باعث کاهش فعالیت بدنی می شوند، بنابراین مصرف طولانی مدت آنها می تواند با افزایش وزن همراه باشد.
داروهای ضدبارداری
اغلب قرص‌های پیشگیری کننده از بارداری از دو هورمون پروژسترون و استروژن تشکیل شده‌اند و از تخمک گذاری جلوگیری می کنند. این قرص ها تاحدودی می توانند باعث اضافه وزن شوند زیرا استروژن باعث افزایش ذخیره سازی چربی توسط ارگان های بدن می شود که البته این موضوع حین بارداری یک ضرورت محسوب می شود. در صورتی که از این داروها استفاده می کنید، بهتر است هر چند وقت یک بار روش خود را با مشاوره پزشک تغییر دهید و از دیگر راه های ضد بارداری کمک بگیرید.
داروهای هورمونی و استروژن
در دوران یائسگی میزان ترشح هورمون استروژن در بدن خانم ها کاهش پیدا می کند، به همین دلیل فرد دچار علائمی چون گرگرفتگی و عرق کردن های شبانه می شود. برای رفع این وضعیت پزشک معمولا هورمون درمانی با استروژن را تجویز می کند اما این روش خود باعث احتباس آب و افزایش وزن می شود، با افزایش وزن، متابولیسم هم کندتر می شود، بنابراین کسانی که تحت هورمون درمانی هستند باید برنامه غذایی خود را تغییر دهند و به طور منظم ورزش کنند.
داروهای روان درمانی و ضد افسردگی
داروهای روان درمانی و اعصاب ازجمله ضدافسردگی های ۳ حلقه ای اغلب حدود ۴کیلوگرم در ماه اضافه وزن ایجاد می کنند. تعداد کمی از افراد نیز با مصرف آنها طی ۲تا ۶ ماه بین ۱۵ تا ۲۰کیلوگرم وزن اضافه می کنند. ازجمله این داروها می توان به آمی تریپتیلین، دوکسپین، ایمی پرامین، نورتریپتیلین، تریمیپرامین و میرتازاپین اشاره کرد. مهارکننده های بازجذب سروتونین مانند سرترالین، فلوکستین، پاروکستین و فلووکسامین نیز در تعداد کمی از افراد ابتدا باعث کاهش وزن شده و بعد از ۶ ماه باعث افزایش وزن می شوند. لیتیوم هم در ۱۱ تا ۶۵درصد از افراد طی ۶ تا ۱۰سال مصرف، حدود ۱۰کیلوگرم اضافه وزن ایجاد می کند.
یکی از رایج ترین عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی ، افزایش وزن و چاقی است .تقریبا ۲۵ درصد از افرادی که داروی ضد افسردگی مصرف می کنند دچار چاقی می شوند.با این وجود این واکنش به مصرف دارو در افراد مختلف متفاوت است و برخی از انواع این داروها ، کمتر باعث چاقی می شود.
این داروها با تاثیرگذاری بر روی سروتونین و همچنین انتقال دهنده های عصبی که مسئول کنترل اشتها هستند، می توانند در برخی از افراد باعث افزایش میل به غذا مخصوصا غذاهای سرشار از کربوهیدرات مانند نان و ماکارونی شوند.همچنین برخی از متخصصان اعتقاد دارند زمانی که فردی دچار افسردگی می شود ممکن است اشتهای خود را از دست داده و لاغر شود به همین دلیل مصرف داروهای ضد افسردگی می تواند با کاهش علائم افسردگی ، باعث افزایش اشتها و افزایش وزن شود.
برخی از این داروها می توانند بیشتر از سایرین باعث چاقی شوند .داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (TCA) از این گروه هستند.این گروه از داروهای ضد افسردگی در حال حاضر معمولا تجویز نمی شوند و پزشکان سعی می کنند از جایگزین های جدیدتر استفاده کنند چرا که این داروها عوارض جانبی بیشتری نسبت به نمونه های جدیدتر دارند و افزایش وزن بیشتری ایجاد می کنند.
برخی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و اعصاب که باعث چاقی می‌شوند:
آمی تریپتیلین
آموکساپین
desipramine (نورپرامین)
دوکسی پین (آداپین)
ایمی پرامین
نورتریپتیلین
پروتریپتیلین
تریمیپرامین
گروه دوم از این داروها ، مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) نام دارد که یکی دیگر از گروه های قدیمی داروهای اعصاب هستند.این نوع از داروها نیز به دلیل عوارض جانبی زیاد و چاقی و افزایش وزن ، چندان مورد استفاده قرار نمی گیرند.این داروهای اعصاب علاوه بر افزایش وزن می توانند باعث افزایش فشار خون نیز شوند و با داروهای کنترل فشار خون تداخل شدیدی دارند.
برخی از داروهای مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) که باعث چاقی می‌شوند:
ایزوکاربوکسازید
فنلزین
ترانیل سیپرومین
گروه سوم از این داروها ،مهار کننده های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) نام دارند که بیشتر از دو گروه قبلی مورد استفاده قرار می گیرند و گفته می شود در اوایل مصرف ، می توانند باعث کاهش وزن شده و در صورتی که به صورت طولانی مدت مصرف شوند می توانند باعث چاقی شوند.
برخی از داروای گروه مهار کننده‌های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) عبارتنداز :
سیتالوپرام
فلوکستین
پاروکستین
سرترالین
در این گروه از داروها ، سرترالین کمترین احتمال افزایش وزن و پاروکستین بیشترین احتمال افزایش وزن را دارد.
سایر داروهای ضد افسردگی که کمترین احتمال افزایش وزن را دارند عبارتند از :
اسکلیتوپام
لومیلناسیپران (levomilnacipran) با نام تجاری فتزیما (Fetzima)
نفازودون
ونلافاکسین
ویلازودون
ورتیوکستین
داروهای سیتالوپرام ، فلوکستین و سرترالین اگر کمتر از 6 ماه مصرف شوند معمولا بعید است که منجر به افزایش وزن شوند. همچنین داروهای بوپروپیون و دولوکستین می توانند باعث کاهش وزن شوند.
چند نکته :
در زمان مصرف داروهای اعصاب و ضد افسردگی باید هرگونه تغییر در وزن خود را به پزشک گزارش دهید. ممکن است پزشک برای شما رژیم غذایی خاصی در نظر بگیرد و یا حتی ممکن است داروهای شما را تغییر دهد.
تحقیقات نشان داده است ورزش کردن می تواند برای درمان افسردگی مفید باشد . همچنین می تواند جلوی چاقی در اثر مصرف دارو را نیز بگیرد.
در برخی از اوقات چاره ای جز پذیرش این افزایش وزن ندارید چراکه ممکن است درمان نکردن افسردگی شما ، نتایج بسیار بدتری از چاقی داشته باشد . در هر صورت بعد از درمان افسردگی می توانید با کمی تلاش ، دوباره به وزن ایده آل خودتان برگردید
منابع: مجله پاموه، سیب‌سبز
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
کرونا چه خواهد شد؟
آخرین اخبار
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان