در جایی از گورستان ارامنه تبریز، جوانی به خاک سپرده شده که خاطره جان فشانیاش در راه آزادی ایرانیان از صحیفه تاریخ این سرزمین محو نمیشود.

عصراسلام: در تبریز، این شعر بیش از ۱۰۰ سال است كه ورد زبان هاست:
سیصد گل سرخ، یک گل نصرانی
ما را ز سر بریده میترسانی؟
ما گر ز سر بریده میترسیدیم
در محفل عاشقان نمی رقصیدیم
(نصرانی، اشاره به فردى مسیحی است) شاعر مشخص نیست اما داستان این شعر چیست؟
صدر مشروطیت است. تبریز شدیدا محاصره است. جنگ سختی است. فقط یک کوچه مانده تا جنبش مشروطه شکست بخورد. ستارخان در کوچه امیرخیز ، آخرین جبهه در حال مقاومت است.
هوارد باسکرویل در دهم آوریل ۱۸۸۵ میلادی در یک خانواده کاملاً مذهبی که پدربزرگ، پدر و چهار برادرش کشیش بودند، متولد شد و پس از اتمام دوره کالج در سال ۱۹۰۳ وارد دانشگاه پرینستون شده و پس از فارغالتحصیلی در سال ۱۹۰۷، وقتی تنها ۲۳ سال داشت، با سری پرشور از ذوق آشنایی با فرهنگ و زبانی تازه، برای تدریس درس تاریخ عمومی در مدرسه آمریکایی مموریال واقع در تبریز که توسط کشیشهای پرسبیتری (یکی از شاخههای پروتستان) اداره میشد، قراردادی دوساله بست و به عنوان مُبلّغ به ایران اعزام شد.
هوارد معلمی بود که برای تدریس تاریخ به ایران آمد. حضور او در ایران با دورهای که محمدعلی شاه در تهران مجلس را به توپ بسته و اساس مشروطه را برچیده بود و دورهی استبداد صغیر را در ایران حاکم کرد. تلاش مردم تبریز بر این بود که مشروطیت را بازگردانند و نیروهای شاه هم به تقابل با آنها تبریز را محاصره کردند.
یازده ماه از محاصره گذشت و کمبود دارو و غذا به مردم فشار آورد. باسکرویل دستهای مردم را با نام فوج نجات جمعآوری کرد تا محاصره را بشکنند. هُووارد باسکرویل معلم ۲۴ ساله مدرسه آمریکایی مموریال تبریز تحت تاثیر حق و مشروطه قرار میگیرد و به ستار خان می پیوندد.
کنسول آمریکا در تبریز، از او میخواهد از صف مشروطهخواهان جدا شود، باسکرویل ضمن پسدادن پاسپورتش میگوید: تنها فرق من با این مردم، زادگاهم است، و این فرق بزرگی نیست.
هُوارد فرماندهی ۳۰۰ نفر از مجاهدين را بعهده میگیرد و در کنار ستار خان در محله شنب غازان (شام گازان) تبریز با استبداد میجنگد و در نهایت در راه مشروطه برای ایران بر اثر اصابت چند گلوله در سینه شهید می شود.
سیصد گل سرخ ، (آن سيصد نفر)
یک گل نصرانی ... ( هُووارد مسیحی )
ستار خان از همان کوچه (امیرخیز) پیروز می شود.
تبریز و ستار مراسم تشییع باشکوهی برای این شهید آمریکایی در راه مشروطه برگزار می کنند. زنان تبریز فرشی با چهره هووارد می بافند و به دستور ستار، نام هووارد باسکرویل بر روی اسلحهاش حک می شود و برای مادرش به آمریکا فرستاده میشود. آن شعر هم سروده می شود.
مزار هُووارد هم اکنون در گورستان ارامنه تبریز است.
کانال رقصقلم