کد خبر: ۲۲۳۳۰
تاریخ انتشار: ۱۴ دی ۱۳۹۹ - ۱۰:۴۸-03 January 2021
کیا ابوالحسن کوشیار بن لبان باشهری دیلمی معروف به" کوشیار گیلانی" ریاضیدان واختر شناس شهیر اوایل قرون اسلامی است.
این مفاخر گیلانی ستاره شناس در دربار وشمگیر بن زیار بود و در عصر خود خدمات بزرگی به ایران وبشریت کرد. از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. گفته می شود. به احتمال زیاد در سال ۳۵۲ هجری قمری متولد شده و وفات او بین سالهای ۴۱۵ تا ۴۳۹ هجری قمری بوده است. از آثار او به "زیج جامع" میتوان اشاره کرد. او در این کتابچه نجومی، طول اوح خورشید و جدول مختصات ستارگان ثابت را محاسبه نموده است.
کوشیار رساله‌ای به نام" اسطرلاب" نیز دارد. اسطرلاب ابزاری است كه برای سنجش زمان ، تعیین موقعیت اجرام آسمانی و اوقات شرعی به عنوان ابزار نقشه برداری به كار می رفت كه امروزه نمونه هایی از اسطرلاب در موزه ها نگهداری می شود. همچنین كتاب "اصول حساب هندی" وی به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.
پیشنهاد مطالعه: وُشُمگیر ملقب به "ظهیرالدوله ابومنصور وشمگیر" که بود؟
نوشته اند؛ كوشیار گیلانی از نخستین كسانی بود كه جدول‌های مثلثاتی را تكمیل كرد و نقش مهمی در تاریخ ریاضیات داشت .كاربرد تابع تانژانت، شرح دستگاه موضعی شصت گانی و نوشتن اعداد صحیح و كسری برای نخستین بار از كارهای این ریاضیدان است. وی همچنین طراح ابزارهای اخترشناسی نیز بوده است.
تاكنون تعدادی از پژوهشگران ایرانی و خارجی به بررسی و مطالعه آثار و دستاوردهای كوشیار گیلانی پرداخته اند و كتاب ها و مقالاتی نیز در این زمینه به زبان های مختلف منتشر شده است.امروزه رصد خانه ای در رشت به نام او فعالیت دارد.
كوشیارگیلانی از جمله دانشمندان شرق سده‌های میانی است كه زندگی و خلاقیت او در سده‌های دهم و یازدهم میلادی/ چهارم و پنجم هجری یعنی دوران پیشرفت دانش و فرهنگ ملت های شرق میانی و نزدیك بوده است.
در همین دوران، دانشمندان مشهوری همچون بتانی، ابوالوفا، ابو نصر منصور بن عراق،خجندی، بیرونی، ابن سینا و بسیاری دیگر فعالیت هایی داشته اند. جالب آنکه؛ سعدی شاعر در باب چهارم بوستان، پند گرانبهای خود را از زبان کوشیار بازگو کرده است.ابوریحان بیرونی كه هنگام اقامت در ری با كوشیار ملاقات كرده در تحدید نهایات الاماكن و مقالید علم الهیئه به مناسبتهایی از كوشیار یاد كرده است.
نام كوشیار گیلانی در موارد متعددی در متنهای ادبی و تاریخی و علمی فارسی دیده میشود. عروضی سمرقندی در مقاله سوم از چهار مقاله از وی در كنار ابومعشر بلخی و ابوریحان بیرونی نام میبرد و می‌گوید: «... و از شرایط منجم یكی آن است كه مجمل الاصول كوشیار یاد دارد...». در كتاب ذخیره خوارزمشاهی نوشته سید اسمعیل جرجانی نیز آمده است: « مردی بودست بشهر گرگان از ولایت گیلان منجم و فاضل او را كیا كوشیار گفتندی، و بروزگار امیر قابوس كه شمسالمعالی معروف بودست و این كیا كوشیار در خدمت او بودست و بنزدیك او عزیز بوده است ...»
ابوالحسن بیهقی هم این سخن حكمت آمیز را از كوشیار نقل كرده است: "هر گاه كه دو شخص طالب یك چیز باشند از ایشان بر هر یك عیب آن مطلوب پوشیده باشد، بی شفقتی او بر نفس خود پیش خرد پوشیده نماند."
گیلان‌قدیم
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
کرونا چه خواهد شد؟
آخرین اخبار
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان