کد خبر: ۲۲۱۹۴
تاریخ انتشار: ۰۸ دی ۱۳۹۹ - ۱۶:۵۲-28 December 2020
تقریبا ۴.۵ میلیارد سال پیش، جاذبه، ابری از غبار و گاز را در کنار هم جمع کرد تا منظومه‌ی شمسی ما شکل بگیرد. منظومه شمسی از تمام سیاراتی که به دور خورشید گردش می کنند، تشکیل شده است.
عصراسلام: افزون بر سیارات، در منظومه شمسی اقمار، ستاره های دنباله دار، سیارک ها، خرد سیارات و گرد و غبار و گاز نیز حضور دارند. در شرایطی که منظومه شمسی دارای هشت سیاره است اما بیش از ۱۰۰ دنیا دارد.
ماموریت‌های فضایی و پیشرفت‌های علمی قرن اخیر، درک ما از سیارات منظومه شمسی را به میزان چشمگیری بهبود بخشیده‌اند، که شامل تمام همسایگان آسمانی ما، از دورترین تا نزدیک‌ترینشان میشود. در نتیجه، امروز قادریم رنگ واقعی هر سیاره را تشخیص دهیم و از آن مهم‌تر، درک کنیم که چرا آن سیاره به این رنگ تعیین میشود. البته در برخی سیارات، این نحوه‌ی عملکرد جو آنها در جذب و انعکاس نور خورشید است، که رنگشان را تعیین میکند.
چهار سیاره‌ی سنگی سامانه‌ی خورشیدی که سطح صخره‌ای جامد دارند، به دلیل وجود عناصری مانند آهن در این سطح، عمدتا به رنگ خاکستری و قهوه ای قرمز دیده میشوند. با این حال، مشاهده‌ی سطح سیاره‌ی زهره از میانه‌ی فضا کار دشواری است؛ چرا که جو متراکم و ابرهای اسیدی ضخیم، اطراف آن را احاطه کرده‌اند. گوگرد موجود در ابرهای سیاره، نور خورشید را بازتاب می‌دهد و ظاهری زرد رنگ به زهره می‌بخشد.
زمانی که نوبت به تعیین رنگ چهار غول گازی منظومه شمسی می‌رسد، نیز اصل مشابهی حاکم است. برای مثال، اورانوس و نپتون در نظر ما آبی به نظر می‌رسند، چرا که گاز متان موجود در جو آنها نور قرمز را جذب میکند و باعث میشود تنها قادر به بازتابش نور آبی باشند.
نپتون
این سیاره شباهت‌های زیادی با همسایه‌ی خود اورانوس دارد که رنگ آبی سیاره یکی از آن‌هاست. معمولاً همه‌ی انسان های روی زمین این سیاره را به رنگ آبی می‌شناسند. این رنگ را گاز متان حاضر در جو نپتون که رنگ سرخ را جذب میکند و آبی حاصل از طیف نوری خورشید که بازتابانده میشود پدید می‌آید. نپتون به عنوان بادخیزترین سیاره‌ی منظومه شمسی شناخته میشود که سرعت بادها در سطح آن، گاه به دوهزار و چهارصد کیلومتر بر ساعت نیز می‌رسد.
توفان‌های عظیمی درجو این سیاره رخ می‌دهد و عارضه‌ی بزرگ توفان زده‌ای همانند لکه‌ی مشتری، روی سطح سیاره دیده میشود. نپتون از نظر ساختاری بسیار شبیه به سایر سیارات گازی به خصوص اورانوس است. تفاوتی که در ساختار سیاره‌هایی مانند اورانوس و نپتون دیده میشود، به سبب عدم حضور هیدروژن فلزی مایع است که در عوض آن یک ساختار متراکم آب مانندی در اطراف هسته وجود دارد. لایهٔ بیرونی‌تر نپتون متشکل از هیدروژن ملکولی مایع و هلیوم مایع است.
اورانوس
گرچه در طبقه‌بندی سیارات، به عنوان یک غول گازی دسته‌بندی میشود، اما لایه‌ی یخ زده‌ای از ابر سطح سیاره را پوشانده است. اورانوس سردترین سیاره سامانه‌ی خورشیدی است که دمای آن به زیر ۲۲۰ درجه سانتی گراد می‌رسد. متان موجود در جو سیاره، رنگ فیروزه‌ای خاص آن را پدید آورده است؛ چرا که نور قرمز جذب شده و تنها نورهای سبز و آبی از سطح آن بازتاب میشوند. این سیاره به رنگ آبی مایل به سبز دیده میشود.
زحل
سبکترین اما دومین سیاره است. این غول گازی بیشتر از هیدروژن و هلیوم ساخته شده، اما وجود ردپایی از آمونیاک، فسفین، بخار آب و هیدروکربن در جو سیاره باعث شده نا زحل به رنگ متمایز قهوه‌ای و زرد در آید. حلقه‌های مشهور زحل (که عمدتا از بلور یخ ساخته شده‌اند)، ته‌رنگ مشابهی با سیاره دارند؛ اما بسته به تراکم ذرات و حضور دیگر مواد، رنگ‌آمیزی‌شان متفاوت است.
مشتری
ساختار بزرگترین سیاره همانند خورشید بیشتر از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است و شباهت بسیاری به یک ستاره دارد. بلورهای یخ و دیگر عناصر به ساختار بزرگترین سیاره منظومه شمسی همانند خورشید بیشتر از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است و شباهت بسیاری به یک ستاره دارد. بلورهای یخی دیگر عناصر به شکل‌گیری نوارهایی از ابرهای قرمز، قهوه‌ای، و سفید کمک کرده‌اند که نام سیاره را دربر گرفته است. لکه‌ی سرخ مشهور مشتری را، که نشانگر توفانی عظیم در سطح سیاره است با تلسکوپ های زمینی نیز می‌توان مشاهده کرد.
زمین
زمین تنها سیاره مسکونی خورشیدی است. همچنین تنها سیاره‌ای است که آب مایع روی سطح آن وجود دارد که عنصری کلیدی در شکل‌گیری حیات به شمار می‌رود. شما قادرخواهبد بود اقیانوس‌های پهناور آبی، زمینهای سبز، و قهوه‌ای رنگ و همچنین پوششش ابری سفید زمین را حداقل از سطح مریخ و ماه مشاهده کنید.
عطارد (تیر)
ظاهر این سیاره شبیه به ماه زمین است. سطح سرشار از دهانه عطارد به رنگ قهوه ای – خاکستری دیده میشوند که ناشی از ترکیبات ذرات و بادهای خورشیدی قرار دارند. به دلیل جو بسیاز نازک سیاره، نوسانات دمایی این دنیای سنگی، در منتهی درجه آن است؛ یعنی دمایی بیین ۴۲۶ درجه بالای صفر منفی ۳۷۱ درجه سانتیگراد. گرفتن عکس از تیر یا عطارد به خاطر شماری از دلایل دشوار است.
نزدیکی عطارد به خورشید باعث میشود گرفتن تصاویر واضح و روشن از آن از سیاره زمین تقریباً غیر ممکن باشد، بنابراین تنها عکس‌های مناسب و معقولی که وجود دارد به وسیله فضاپیماهایی مانند مارینر ۱۰ گرفته شده است. سطح عطارد بسیار شبیه به سطح ماه زمین است. عطارد سیاره‌ای خاکستری است که با چاله پوشیده شده. رنگ خاکستری سطح آن از آهن و سایر ترکیبات سنگینی که سطح سنگی این سیاره را تشکیل می‌دهند ناشی شده است. از آنجایی که عطارد جو ندارد، عکس‌ها تنها سطح سنگی آن را نشان می‌دهند.
مریخ (بهرام)
مریخ را با نام (سیاره سرخ) می‌شناسند و به خاطر رنگش در دنیای باستان خدای جنگ خوانده می‌شد؛ نامی که به دلیل رنگ سیاره به آن داده شده، نتیجه‌ی وجود میزان بالای اکسیدآهن در سطح سیاره است. نمای سرخ-نارنجی رنگ بهرام در اثر وجود آهن (III) اکسید، که بیشتر به هماتیت یا زنگ آهن مشهور است، به وجود آمده‌است. با وجود خشک و غبارآلود بودن، دما در سطح مریخ همانند زمین است. جو نازک سیاره باعث میشود گاه‌به‌گاه، سیاره توسط توفان‌های قدرتمند غبار پاک‌سازی شود.
زهره (ناهید)
سطح همسایه بزرگ‌تر زمین را فعالیت‌های آتشفشانی تشکیل داده‌اند و چشم انداز خشک و بایر این سیاره از صخره‌هایی خاکستری تشکیل شده است. با این وجود، زمانی که از فضا به سیاره نگاه میکنید، ابرهای ضخیم و چرخان زرد و سفید را می‌بینید که از اسید سولفوریک ساخته شده‌اند؛ ابرهای سمی و مرگ‌آور که حاصل جو متراکم زهره هستند. زمان لازم برای یکبار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۲۵ روز زمینی میباشد این سیاره نزدیکترین سیاره به زمین میباشد و بعد از ماه، درخشان‌ترین جرم آسمانی طبیعی است که به هنگام شب از زمین رویت میشود.
یک سال در هر سیاره چقدر طول میکشد؟
بر روی زمین هر سال را ۳۶۵ روز در نظر میگیریم، البته بجز سال کبیسه که هر چهار سال یکبار اتفاق می افتند که ۳۶۶ روز است. اما تعریف حقیقی سال، مدت زمانی است که سیاره ی زمین یک دور کامل در مدار خود به دور خورشید را طی می کند. بنابراین اگر خودمان را در سیاره دیگری تصور کنیم، مدت زمان یک سال متفاوت خواهد بود. در زیر می توانیم ببینیم که سال در سیارات مختلف چه مدت طول می کشد:
سیاره عطارد
به زبان ساده، مدت زمان چرخش سیاره ی عطارد به دور خورشید ۸۸ روز است( دقیقا ۸۷،۹۶۹) که یعنی یک سال عطارد تنها ۸۸ روز زمینی میباشد-حدود معادل ۰.۲۴۱ سال زمینی. اما نکته ای در اینجا وجود دارد، به دلیل گردش آرام عطارد ( هر ۵۸،۶۴۶ روز) و سرعت مداری آن ( ۴۷.۳۶۲ کیلومتر بر ثانیه) یک روز بر روی سیاره عطارد معادل ۱۷۵.۸۶ روز زمینی میباشد.
بنابراین به طور اساسی، یک سال در عطارد نصف روز عطاری میباشد. این امر به این دلیل است که عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید است، در کمترین حالت ۴۶.۰۰۱.۲۰۰ کیلومتر و در دورترین حالت ۶۹.۸۱۶.۹۰۰ کیلومتر از خورشید فاصله دارد. در این فاصله، این سیاره سریعتر از هر سیاره ی دیگری در سامانه ی خورشیدی حرکت میکند و کوتاهترین سال را دارا میباشد.
در این دوره از سال، درجه حرارت عطارد تفاوت بسیاری میکند – از منفی ۱۹۳.۱۵ تا ۴۲۶.۸۵ درجه ی سانتی گراد متغیر میباشد. با این حال، به دلیل تفاوت در فاصله از خورشید و چرخش به دور خودش، اجسام در یک سمت آن به مدت طولانی با دمای بسیار بالا مواجه می شوند و در سمت دیگر شبهای بسیار طولانی را سپری میکنند. شیب محوری کم عطارد (۰.۰۳۴°) و سرعت چرخش مداری آن نشان دهنده این امر است که هیچ فصلی بر روی عطارد دیده نمیشود. به طور کلی، بخشی از سال در یک سمت سیاره همچون جهنم داغ و سمت دیگر بسیار سرد میباشد.
سیاره ناهید
دومین سیاره نزدیک به خورشید، سیاره ی ناهید میباشد. این سیاره هر ۲۲۴.۷ روز یک بار به دور خورشید میچرخد. به عبارت دیگر هر سال در ناهید حدود ۰.۶۱۵۲ سال زمینی می باشد. اما بار دیگر، همه چیز با این حقیقت که این سیاره دارای گردش متفاوتی میباشد تغییر میکند.
در حقیقت، ۲۴۳ روز طول میکشد تا ناهید یک دور به دور خود بچرخد – کندترین چرخش در میان سیارات- و چرخش آن بر خلاف گردش آن به دور خودشید میباشد. یک روز خورشیدی بر روی ناهید ( زمان بین یک طلوع و غروب) همراه با دور مداری آن معادل ۱۱۷ روز زمینی میباشد. بنابراین، یک سال بر روی این سیاره ۱.۹۲ روز ونوسی طول می کشد و بخاطر این دوره های زمانی گیج کننده بشر در تلاش برای پیدا کردن راهی برای رفتن به ناهید میکنند.
ناهید دارای انحراف محوری بسیار کمی میباشد- تنها ۳ درجه است که در مقابل زمین با ۲۳.۵ درجه شیب بسیار کم میباشد- و نزدیکی آن به خورشید باعث چرخه ی فصلی کوتاهتری نسبت به زمین میگردد- ۵۵-۵۸ روز است در حالی که در زمین ۹۰-۹۳ روز میباشد. همچنین باید چرخه غیر معمول شب و روز را نیز اضافه کرد. تغییرات بسیار جزئی هستند، در حقیقت درجه حرارت بر روی ناهید به طور وحشتناکی همیشه ۴۶۳ درجه ی سانتی گراد میباشد که برای ذوب کردن سرب کافی است!
سیاره زمین
در مقایسه با صحبتهای قبلی، یک سال بر روی زمین تقریبا قابل پیش بینی میباشد، که احتمالا یکی از دلایل ادامه حیات میباشد. به طور خلاصه، سیاره ما هر ۳۶۵.۲۵۶۴ روز خورشیدی یک بار به دور مدار خورشید میگردد، به همین دلیل هر چهار سال یک سال را به انتهای سال اضافه میکنیم( سال کبیسه، سال ۲۰۱۶ سال کبیسه خواهد بود).
اما به دلیل انحراف در محور زمین، شاهد تنوع فصول در طول یک سال هستیم. در طول زمستان، مسافت خورشید از خط استوای زمین تا ۲۳.۵ درجه تغییر میکند. بنابراین طول روزها و شبها مابین تابستان و زمستان، درجه حرارت و فصول تغییرات بسیاری میکنند. در بالای قطب شمال، جایی وجود دارد که برای قسمتی از سال هیچ روشنایی در آن وجود ندارد – بیش از ۶ ماه در قطب شمال که به "شب قطبی” معروف است. در نیمکره جنوبی شرایط کاملا برعکس است، قطب جنوب ۶ ماه را با خورشید نیمه شب سپری میکند. ترتیب این شرایط هر ۶ ماه جابجا میشود.
سیاره مریخ
مریخ یکی از بالاترین گریز از مرکز را در بین سیارات سامانه ی خورشیدی دارا میباشد که از ۲۰۶۷۰۰۰۰۰ کیلومتر در نزدیک ترین فاصله به خورشید تا ۲۴۹۲۰۰۰۰۰ در دورترین حالت از خورشید متغیر است. این تنوع بسیار زیاد و فاصله زیادش از خورشید منجر به سالی طولانی تر شده است.
در واقع مریخ معادل ۶۸۷ روز زمینی را برای یک بار چرخش به دور خورشید نیاز دارد که معادل ۱۸۸۰۹ سال زمینی یا به عبارت دیگر یک سال و ۳۲۰ روز و ۱۸.۲ ساعت میباشد. از طرف دیگر، گردش به دور محور مریخ بسیار مشابه زمین میباشد- ۲۴ ساعت و ۳۹ دقیقه و ۳۵.۲۴۴ ثانیه است، بنابراین وقتی بر روی مریخ روز کمی طولانی تر است، فصول دو برابر طولانی تر میشوند.
اما این با این حقیقت که تغییرات فصلی بر روی مریخ با توجه به خروج از مرکز و انحراف محوری بیشتر است، (۲۵.۱۹ درجه) این مدت زمان کاهش پیدا می کند. در طول زمستان، فشار جوی بر روی مریخ ۲۵ % کمتر از تابستان می باشد. این امر به دلیل تنوع دما و تغییرات پیچیده دی اکسید کربن ما بین یخ های خشک مریخی و جو CO۲ آن میباشد. در نتیجه، فصلهای مریخی نسبت به فصول زمینی بسیار متفاوت می باشند. آنها به سختی هر ۶ ماه تغییر پیدا میکنند و سال مریخی با روزهای زمینی آغاز نمیگردد.
سیاره مشتری
مشتری سیاره جالب دیگری است. در حالی که این غول گازی در مدت زمان ۹ ساعت و ۵۵ دقیقه و ۳۰ ثانیه به دور محور خود میچرخد، برای گردش به دور خورشید نیازمند ۱۱.۸۶۱۸ سال زمینی میباشد. این بدین معنی است که یک سال بر روی مشتری نه تنها معادل ۴۳۳۲۵۹ روز زمینی می باشد، بلکه ۱۰۴۷۵۸ روز مشتری میباشد. این یعنی طلوع و غروب فراوان!
مشتری همانند سیاره ناهید انحراف محوری ۳ درجه ای را در خود دارد، بنابراین هیج تنوع فصلی در بین دو نیم کره مشاهده نمیشود. به علاوه، تنوع دما به جای چرخه های فصلی منجر به عمق و ترکیبات شیمیایی میگردد. بنابراین در حالی که این سیاره دارای فصل میباشد، که البته به دلیل فاصله بسیار زیاد از خودشید بسیار کند میباشد- هر فصل تقریبا ۳ سال طول میکشد- شبیه چیزی که در ۴ سیاره اولیه دیده شده نمیباشد.
سیاره زحل
این سیاره نیز مانند غول گازی همسایه، مشتری، زمان زیادی را برای گردش به دور خورشید صرف میکند، اما چرخش این سیاره به دور محورش بسیار سریع می باشد. بر اساس مشاهدات، یک سال بر روی این سیاره معادل ۱۰۷۵۰ روز زمینی ( حدود ۲۹ سال و نیم زمینی) به طول می انجامد. از آنجا که فقط ۱۰ ساعت و ۳۳ دقیقه طول میکشد تا به دور محور خود بچرخد، یک سال بر روی این سیاره به اندازه ۲۴۴۹۱۰۷ روز زحلی میباشد.
به دلیل انحراف محوری ۲۷ درجه ای (کمی بیشتر از مریخ) تغییر فصول در این سیاره کمی طولانیتر است. اما از آنجا که این سیاره یک غول گازی میباشد، تغییرات دمایی زیادی را مشاهده نمی کنیم. اگر این امر را با فاصله این سیاره از خورشید در کنار هم قرار دهیم ( فاصله ای حدود ۱۴۲۹۳۹ میلیون کیلومتر ) می بینیم که یک فصل بیش از ۷ سال به طول می انجامد.
سیاره اورانوس
این سیاره تقریبا قویترین تغییرات فصلی و سالی در میان سیارات سامانه ی خورشیدی را در خود دارد. این غول یخی-گازی حدود ۸۴ سال زمینی ( ۳۰۶۸۸۵ روز زمینی) طول میکشد تا یکبار به دور خورشید بچرخد. اما از آنجا که این سیاره ۱۷ ساعت و ۱۴ دقیقه و ۲۴ ثانیه طول میکشد تا یک دور به دور محورش بچرخد، یک سال بر روی اورانوس ۴۲۷۱۸ روز اورانوسی طول میکشد.
با این حال این امر به دلیل انحراف محوری اورانوس میباشد، که حدود ۹۷.۷۷ درجه به سمت خورشید میباشد. نتایج در تغییرات فصلی تقریبا شدید هستند و البته منحصر به اورانوس. به صورت خلاصه، وقتی یک نیمکره به سمت خورشید میباشد ( در تابستان) ۴۲ سال به طور مستمر روشن است. در زمستان، شرایط کامل بر عکس میشود و این نمیکره ۴۲ سال را در تاریکی به سر میبرد.
سیاره نپتون
با در نظر گرفتن فاصله این سیاره از خورشید، نپتون طولانی ترین زمان گردش به دور خورشید را در سیارات سامانه ی خورشیدی دارا میباشد. یعنی یک سال بر روی نپتون طولانی تر از هر سیاره است که معادل ۱۶۴.۸ سال ( یا ۶۰۱۸۲ روز زمینی) میباشد. اما از آنجا که در مقایسه با این گردش زمان کمی را برای چرخش به دور محور خود صرف میکند ( ۱۶ ساعت و ۶ دقیقه و ۳۶ ثانیه) یک سال ۸۹۶۶۶ روز نپتونی طول میکشد.
با انحراف محوری مشابه به زمین و مریخ ( ۲۸.۵ درجه) این سیاره تغییرات فصلی را نیز مشاهده میکند. ضرورتا یک فصل بر روی این سیاره ۴۰ سال طول میکشد، اما مانند غول های یخی-گازی، این امر منجر به تغییرات دمایی خاصی در سیاره نمی شود.
منابع: گجت نیوز، بیگ بنگ
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
کرونا چه خواهد شد؟
آخرین اخبار
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان