ابوالقاسم صاعد بن احمد بن صاعد اندلسی، متوفی ۴۶۲، چاپ بیروت، سالِ ۱۹۱۲ میلادی؛
ص ۱۶:
گوید که ابومعشر جعفر بن محمد بلعمی زیجِ کبیرِ خود را براساسِ یکی از مذاهبِ فرس(یعنی طریقههای آنها)در بابِ حرکاتِ کواکب و ارصادِ آنها گذاشته و گفته که این طریقهی علمای متقدّمین از اهلِ فارس(ایران)و اکثری از علمای سایرِ نواحی است. و گوید(ابومعشر)مدتِ عالم پیشِ آنها یک جزء از ۱۲۰۰۰ جزء مدتِ سندهند است(سابقاً گفته که دورهی هندیها ۴۳۲۰۰۰۰۰۰۰ سال است). پس مالِ ایرانیها ۳۶۰۰۰۰ سال است که در آن اواسط الکواکب در راسِ حمل جمع میشود بدونِ آنکه اوجها و جوزهرهای آنها با آنها باشد. و گوید که اصحّ ادوارِ دورِ این فرقه است و آن را《سنیالعالم》مینامیدند و مللِ قدیمه را اهلِ این صناعت در دهورِ قدیمه اینطور اسم میدادند، اما در زمانِ ما آن را《سنی اهلِ فارس》خوانند.
صاعدِ اندلسی میگوید که ایرانیان کتبی مهم دارند در بابِ علمِ احکامِ نجومی. در میانِ این کتب یک کتابی است در بابِ صورِ درجاتِ کرهی آسمانی که به زرتشت اسناد داده شده، و کتابالتفسیر و کتابِ جاماسپ خیلی مهماند. این کتابالتفسیر محتملاً کتابِ بزرگمهر است.
صاعدِ اندلسی در طبقاتالامم میگوید که در میانِ علمای کلدانیّون، والیس که مؤلفِ کتابالصّور و کتابالیرندج در بابِ ادوار و موالید و مقدمه برای این نوشته و خودش پادشاه بود.
ترجمهی کتابِ والنس با تفسیرِ بزرگمهر به نظر میآید که بینِ منجمینِ عرب خیلی منتشر بوده، و حالا اثری از آن نیست. مالِ بزرگمهر فارسی یعنی پهلوی بود.(ص ۲۷۱)
این اسمِ بزیدج، ترجمهی اسمِ کتابِ اصلیِ والنس است که《آنتولوگیا》بود.(ص ۲۷۲)
مأخذ: مقالات تقیزاده(جلد پانزدهم): مدارک گاهشماری(برگرفتهها، پژوهشها و ترجمهها)، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات توس، چاپ اول ۱۳۹۲