کاوازاکی بیماری نادر کودکان زیر پنج سال است که اولین مورد آن را تومیساکو کاوازاکی پزشک متخصص کودکان در بیمارستان صلیب سرخ توکیو در سال ۱۹۶۱ مشاهده کرد.

عصراسلام: دکتر کاوازاکی چهل سال در بخش کودکان این بیمارستان کار کرد، او کوچکترین فرزند از هفت فرزند خانواده و متولد توکیو بود. از کودکی به گیاهان و میوهها علاقمند بود و میخواست درباره جهش ژنتیکی مطالعه کند. مادرش اما میخواست او پزشک شود.
دکتر کاوازاکی در هیچ کتاب پزشکی توضیحی برای بیمار چهار سالهای که دیده بود نیافت. سال بعد یک مورد دیگر دید و بعد موارد دیگر. او با پنجاه مقاله تحقیقی در سال ۱۹۶۷ این بیماری را تعریف و ومعرفی کرد. ابتدا در ژاپن و چند سال بعد در تمام دنیا این بیماری به رسمیت شناخته و وارد کتابهای مرجع پزشکی شد.
دکتر کاوازاکی اکنون ۹۵ سال دارد و سالها رئیس کمیته تحقیقات بیماری کاوازاکی در ژاپن بود و جوایز متعدد و همچنین عالیترین نشان ملی را از امپراتور ژاپن دریافت کرده است.
سندروم کاوازاکی، یکی از سندرومهایی است که اغلب در کودکان زیر پنج سال رخ میدهد. کاوازاکی یک بیماری است که طی آن دیواره شریانها دچار ورم و التهاب میشود.
عروق کرونر از جمله شریانهایی است که در بیماری کاوازاکی ملتهب میشوند. عروق کرونر، خون را برای تغذیه به عضله قلب میرسانند. این بیماری البته معمولا دوره ۱۲ روزه دارد اما تشخیص و درمان زودهنگام این عارضه بسیار مهم است چرا که ضمن کوتاه تر کردن دوره بیماری، احتمال وقوع مشکلات قلبی در آینده را کاهش میشود. در پی این بیماری ممکن است عروق بیش از اندازه لازم بزرگ شوند و یک آنوریسم را تشکیل دهند و یا سبب باریک شدن عروق شوند و کودک را در معرض خطر لخته خون بزرگ قرار دهند.
علائم بیماری کاوازاکی
در این عارضه، غدد لنفاوی پوست و غشای مخاطی دهان و بینی و گلو نیز دچار التهاب میشود. نشانه اصلی بیماری کاوازاکی تب بدون منشا مشخص است.
مرحله اول
تب بالا که به طور معمول بیش از ۵ روز طول میکشد
قرمز شدن شدید چشمها (ورم ملتحمه) بدون ترشحات
بروز جوشهای قرمز رنگ (راش) در بدن و در ناحیه تناسلی
قرمزی، خشکی و ترک خوردن لبها و ورم و قرمز شدن زبان (زبان توتفرنگی)
ورم و قرمزی پوست کف دست، پا، غدد لنفاوی گردن و قسمتهای دیگر بدن
کجخلقی
مرحله دوم
لایه لایه شدن قسمتی از پوست دست و پا به خصوص نواحی سر انگشتان دست و پا که به صورت صفحات بزرگ جدا میشود.
درد مفاصل
اسهال
استفراغ
درد شکم
مرحله سوم
در این مرحله از بیماری، علایم به آرامی از فرد دور میشود، مگر آنکه عوارض آن پیشرفت کند.
دلایل مبتلا شدن به بیماری کاوازاکی
کسی علت بروز بیماری کاوازاکی را نمیداند اما دانشمندان بر این باورند که از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند. طبق تعدادی از نظریات این بیماری مربوط به باکتری، ویروس یا سایر عوامل محیطی است اما هیچ یک ثابت نشده است. برخی ژن های خاص در احتمال بروز این بیماری در کودک موثر است.
عوامل پرخطر برای بیماری کاوازاکی
بنابر تحقیقات، سه چیز خطر بروز این بیماری را در کودک افزایش می دهد:
سن: کودکان زیر پنج سال بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
جنسیت: احتمال بروز این بیماری در پسران کمی بالاتر از دختران است.
قومیت: نرخ ابتلا به این بیماری در بین کودکان آسیایی یا از تبار جزیره ی آرام، مثل ژاپنی یا کره ای، بالاتر است.
عوارض بیماری کاوازاکی
بیماری کاوازاکی اصلی ترین دلیل بروز بیماری قلبی اکتسابی در کودکان است اما با درمان موثر، تنها تعداد کمی از کودکان دچار آسیب دائمی می شوند.
مشکلات قلبی شامل موارد زیر است:
التهاب رگ های خون، معمولا رگ های قلب که خون قلب را تامین می کند
التهاب ماهیچه ی قلب
اختلال دریچه ی قلب
هر یک از این مشکلات می تواند به قلب کودک آسیب وارد کند. التهاب رگ های قلب منجر به تضعیف و برآمدگی جدار رگ (آنوریسم) می شود. آنوریسم خطر تشکیل لخته خون را بالا می برد که ممکن است منجر به سکته ی قلبی یا خونریزی داخلی و به خطر افتادن جان بیمار شود.
بیماری کاوازاکی در درصد کمی از کودکانی که دچار اختلال عروق قلب می شوند، با وجود درمان، مرگ را به دنبال می آورد.
درمان کاوازاکی
حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از بیماران مبتلا به بیماری کاوازاکی بدون درمان، مبتلا به ناهنجاری های عروق کرونر می شوند.
حتی با درمان سریع بیماری کاوازاکی درصد بروز برای هرگونه ناهنجاری عروق کرونر حدود ۱ درصد و آنوریسم های (گشاد شدن عروق) عروق کرونر به میزان 5 درصد کاهش می یابد.
در صورت امکان، درمان باید در طی ۱۰ روز از ابتدای تب شروع شود.
در کودکانی که بعد از ۱۰ روز هنوز تب ادامه دارد باید سایر علائم التهاب مداوم از جمله: افزایش ESR (افزایش سرعت رسوب گلبول های قرمز) یا CRP، تحت درمان قرار گیرند.
آسپرین با دوز بالا در ابتدا به دلیل اثر ضد التهابی آن تجویز می شود.
آسپرین با دوز کم (۳ تا ۵ میلی گرم در هر کیلوگرم در روز) دارای خاصیت ضد پلاکت (گروهی از سلول های خونی که در انعقاد خون نقش دارند) است و در صورت عدم وجود اختلالات شریان کرونری یا در صورت وجود ناهنجاری ها، باید شش تا هشت هفته پس از شروع بیماری ادامه یابد. به طور کلی، در کودکانی که آسپرین مصرف میکنند باید از ایبوپروفن اجتناب شود، زیرا ممکن است اثر ضد پلاکت آسپیرین را تضعیف کند.
مصرف آسپرین با دوز بالا در بیماری سندرم ری در طی عفونت آنفولانزا یا آبله مرغان (واریسلا) مصرف می کنند، خطرناک است. بنابراین، کودکان در مدت طولانی آسپرین درمانی باید واکسیناسیون سالانه آنفولانزا را دریافت کنند. همچنین به والدین گفته می شود در صورت بروز علائم آنفولانزا یا آبله مرغان (واریسلا) به پزشک مراجعه کنند، زیرا ممکن است عوامل جایگزین آسپیرین در نظر گرفته شود.
حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد از بیماران بلافاصله به درمان اولیه IVIG (ایمونو گلوبین داخل وریدی شامل گلبول های سفید سیستم دفاعی بدن) و آسپرین با دوز بالا پاسخ می دهند.
اکثر متخصصان توصیه می کنند استروئیدها برای درمان این بیماری نادیده گرفته شود.
ارتباط بیماری کاوازاکی با کرونا
اگر چه رابطه میان کووید-۱۹ و کاوازاکی بارها رد شده است اما سازمان جهانی بهداشت از آغاز پژوهشها به منظور یافتن ارتباط احتمالی میان بیماری کووید-۱۹ و بیماری کاوازاکی خبر داد.
تدروس آدهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت، در کنفرانس خبری روز جمعه این نهاد گفت: «براساس گزارشهای اولیه تئوریهایی مبنی بر وجود ارتباط سندروم کاوازاکی و کووید۱۹ مطرح شده است.»
آدهانوم پزشکان و متخصصان سراسر دنیا را به همکاری در شناخت بهتر این سندروم دعوت کرده است.
تاکنون بیش از ۸۵ کودک زیر ۱۵ سال در ۹ ایالت آمریکا و همچنین چند کشور اروپایی از جمله ایتالیا، فرانسه و بریتانیا به سندروم کاوازاکی یا سندروم پاسخ التهابی سیستمیک مبتلا شدهاند.
سندروم کاوازاکی از بیماریهای نادری است که برخی پزشکان احتمال دادهاند با ویروس کرونا ارتباط داشته باشد.
بیماری کاوازاکی هیچ ارتباطی با کرونا ندارد
در عین حال محمدحسن اعلمی، عضو هیات علمی گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: بیماری شایعشده کاوازاکی کرونا در فضای مجازی هیچ ارتباطی با ویروس کرونا ندارد و خطاب به مردم میگوییم که جای هیچگونه نگرانی وجود ندارد و تنها به توصیههایی که از سوی پزشکان در بحث پیشگیری میشود عمل کنند.
او افزود: بیماری کاوازاکی یک بیماری التهابی است که علت و عامل ایجاد آن مشخص نیست و کودکان زیر ۵ سال به این بیماری مبتلا میشوند.
عضو هیات علمی گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به علائم بیماری کاوازاکی، ادامه داد: سرخی چشم و دهان، خشکی و ترک لبان، بزرگ شدن غدههای لنفاوی گردن، ورم دست و پا از علائم بیماری کاوازاکی است.
اعلمی با تاکید بر اینکه بیماری کاوازاکی نباید با استراحت در منزل و مراقب از سوی خانواده درمان شود، بیان کرد: درمان بیماری کاوازاکی باید در بیمارستان باشد تا از ابتلای به بیماریهای قلبی جلوگیری کند، زیرا مهمترین عارضه بیماری کاوازاکی درگیری عروق کرونر قلبی بوده در یک چهارم موارد اتفاق افتاده و با درمان موثر ابتلای قلبی کاوازاکی تا ۱۰ برابر کاهش مییابد.
منابع: برنا، بیبیسی، درمانکده، پزشکت