بیماری زونا خطرناک و کشنده نیست، اما میتواند دردسرهای زیادی برای فرد مبتلا ایجاد کند. اگر زونا نواحی حساسی مانند چشم را درگیر کند میتواند مشکلات جدی برای فرد به وجود میآورد. افزایش سن به دلیل تضعیف سیستم ایمنی احتمال ابتلا به زونا را افزایش میدهد.

عصراسلام: ویروسی به نام واریسلا زوستر (varicella zoster) که همان ویروس آبله مرغان است باعث بیماری زونا میشود. بعد از پایان دوره آبله مرغان، این ویروس به صورت نهفته در سلولهای عصب نخاعی باقی مانده یا به اصطلاح به خواب میرود. اما ممکن است بعد از سالها به دلیل تحریک شدن سیستم ایمنی دوباره فعال شود.
این دلایل عبارتند از:
ضربه شدید روحی یا جسمی
یک بیماری جدی
مصرف نوع خاصی از دارو
برخی از بیماریها یا درمانهای پزشکی میتواند باعث ضعف سیستم ایمنی افراد و افزایش خطر ابتلاء به زونا شود که مهمترین آن عبارت است از:
سرطان
ایدز (ویروس HIV)
برخی از درمانهای مورد استفاده برای سرطان از قبیل شیمی درمانی یا پرتو درمانی
داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن اندامهای پیوندی مصرف میشوند.
مصرف طولانی مدت کورتیزون
زونا شدت واگیر بسیار کمتری در مقایسه با آبله مرغان دارد، اما شخصی که به زونا مبتلا باشد هم میتواند ویروس عامل بیماری را منتشر کند. بنابراین هر کسی که قبلاً آبله مرغان نگرفته باشد، ممکن است از افراد مبتلا به زونا بگیرد.
اگر ویروس به فردی که قبلاً آن را نداشته است منتقل شود، آن شخص به آبله مرغان مبتلا خواهد شد، اما دچار بیماری زونا نمیشود. نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر گرفتن ویروس از افراد مبتلا به زونا هستند.
ویروس از تاولهای باز و پوشیده نشده و یا از طریق تماس با تاولها منتشر میشود. وقتی که تاولها خشک و پوسته پوسته شد، دیگر واگیر ندارد.
برخلاف تصور عموم که فکر میکنند اگر فردی در کودکی بیماری آبله مرغان بگیرد در بزرگسالی زونا نمیگیرد، دقیقاً این بیماری برعکس عمل میکند، یعنی ابتلا به بیماری در سنین پایین عاملی است در جهت بروز زونا در سنین بزرگسالی؛ بدین ترتیب احتمال ابتلای کودک شما به این بیماری وجود ندارد. در کل این بیماری در افرادی که سیستم ایمنی آنها ضعیف شده و بیشتر در افراد میانسال بروز میکند، پس اصلاً نگران مبتلا شدن کودک خود نباشید.
درصد ابتلا به بیماری زونا در افراد بزرگسالی که در کودکی آبله مرغان نگرفتهاند بسیار کم است مگر اینکه آبله مرغان در کودکی به حدی ضعیف بوده باشد که والدین اصلاً متوجه آن نشده باشند.
علائم زونا
اولین علامت زونا یک تا پنج روز پیش از ایجاد تاول دیده میشود. این علائم هشدار دهنده اولیه، معمولاٌ در محلی احساس میشود که تاول ایجاد میشود. این موارد عبارتند از:
۱. خارش ۲. سوزش ۳. درد ۴. مور مور شدن
علائم دیگر زونا
در حالیکه درد و تاولهای منطقهای، علائم مشخصه زونا هستند، علائم دیگر آن میتواند شامل:
۱. تب ۲. سردرد ۳. احساس سرما ۴. آشفتگی معده، باشد.
تاولهای کوچکی که تنها بر روی لبها یا اطراف دهان دیده میشوند، ممکن است تبخال باشند که گاهی اوقات تاول تب خوانده میشوند. این تاولها زونا نیستند اما توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد میشوند.
تشخیص زونا
پزشک میتواند زونا را تنها با نگاه کردن به تاولها تشخیص دهد. اگر علائم زونا دارید، حتی در صورتی که فکر میکنید هرگز آبله مرغان نداشته اید، به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از موارد آبله مرغان در کودکی به قدری خفیف است که متوجه آن نمیشوید اما ویروس همچنان وجود دارد و با تاخیر دوباره فعال میشود. برای پیشگیری از پیچیدگیها، باید درمان را به محض ظاهر شدن زونا، شروع کنید.
زونا چند روز طول میکشد؟
تاولهای زونا معمولا ظرف هفت تا ده روز دلمه بسته و ظرف دو تا چهار هفته به طور کامل ناپدید میشود. در بیشتر افراد سالم، تاولها هیچ جای زخمی باقی نمیگذارند و درد و خارش پس از چند هفته یا ماه از بین میرد اما کسانیکه دچار ضعف سیستم ایمنی هستند ممکن است تاولهای زونا در آنها به موقع بهبود نیابد.
راههای درمان:
داروهای ضد ویروسی مختلفی مانند آسیکلوویر، valacyclovir و famciclovir برای درمان این بیماری در دسترس هستند. این داروها به کاهش زمان و شدت بیماری کمک میکند. اما برای تاثیر گذاری این دارو ها، دریافت آنها باید در اسرع وقت پس از بروز بثورات با تجویز پزشک آغاز شود.
لوسیونهای ضد خارش و مسکنهای بدون نسخه مانند کالامین میتوانند درد و خارش زونا را آرام کنند. اگر درد شدید باشد یا تاول نزدیک به چشم یا گوش قرار داشته باشد، باید فوراٌ با پزشک مشورت کنید. داروهای دیگر مانند کورتیکواستروئیدها ممکن است برای کاهش التهاب تجویز شوند.
برای درمان و تسکین درد ضایعات پوستی در بیماران مبتلا به زونا معمولا درمانهای خوراکی و موضعی تجویز میشود. از درمانهای خوراکی میتوان به جوشانده عناب و آلو به طور همزمان اشاره کرد که بسیاری از عوارض پوستی را کاهش میدهد.
ضایعات پوستی در بیماری زونا هم مستعد عفونت و هم دردناک هستند. ترکیبهای گیاهی که موضعی به کار میروند، نهتنها التیامبخش سطح پوست هستند، بلکه به ترمیم ضایعات نیز کمک میکنند. از این ترکیبها میتوان به ترکیب برگ بارهنگ، گلختمی، برگ مورد و بابونه اشاره کرد که موضعی و به صورت کمپرس استفاده میشوند. برای تهیه این ترکیب، ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری گلختمی، یک قاشق غذاخوری بابونه، یک قاشق غذاخوری مورد و یک قاشق غذاخوری برگ بارهنگ را با هم مخلوط میکنند.
این گیاهان را نباید مستقیم روی پوست قرار داد و برای پیشگیری از عفونت لازم است آنها را حتما در ۴-۳ لیوان آب جوشاند و صاف کرد. جوشانده گیاهان باید به شکل کمپرس هر ۳ ساعت یک بار روی سطح پوست گذاشته و برداشته شود.
براساس نتایج تحقیقات انجامشده، آثار ضدالتهابی بابونه با پماد هیدروکورتیزون برابر است با این تفاوت که این گیاه کورتون ندارد. بارهنگ و گلختمی نیز آثار ترمیمکنندگی بسیار خوبی بر پوست دارند. اثر ضدمیکروبی بابونه نیز به اثبات رسیده است.
گلختمی بر سیستم ایمنی اثر مثبت دارد و به دفع باکتریها کمک میکند. گیاه مورد نیز ترشحات ضایعات پوستی را کاهش میدهد و ترمیمکننده بسیار خوبی است. علاوه بر استفاده از گیاهان، حجامت نیز کمککننده است و به کاهش درد کمک میکند. البته حجامت در مبتلایان به زونا در نواحی خاص انجام میشود و حتما باید زیر نظر متخصص طب سنتی باشد.
بهتر است این درمانها در یکی دو روز اول انجام شوند و همزمان درمانهای دیگر نیز اجرا شود زیرا درمانهای طب سنتی و ضدعفونی کردن ناحیه با مصرف پمادهای طب امروزی مغایرت ندارد. استفاده از اکسید روی هم توصیه میشود. نکته مهم در درمان زونا رعایت بهداشت و پیشگیری از ایجاد عفونت پوستی است.
پیشگیری
واکسن زونا برای افراد با سن ۵۰ سال و بالاتر وجود دارد. مهمترین مزایای گرفتن این واکسن شامل موارد زیر است:
در یک مطالعه تحقیقاتی مشخص شد که این واکسن خطر ابتلاء به زونا را تا ۵۰ درصد کاهش میدهد.
اگر با وجود گرفتن واکسن باز هم به زونا مبتلا شوید، شدت درد ناشی از آن کمتر خواهد بود.
منابع: تبیان، میزان