کد خبر: ۲۰۷۶۰
تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۳۹۹ - ۰۶:۴۱-05 November 2020
گذری متفاوت بر عالَم برزخ
عصراسلام: ۱) پدر ومادر زنده‌اند؛ ارواح اموات، زنده هستند و دارای علم و درک می‌باشند و البته حیاتشان دارای شرایط خاص خود آن عالَم میباشد. برای چگونگی ارتباط آنان از عالم غیب برزخی با فرزندانشان در دنیا باید توضیحاتی تقدیم کنم.
۲) ببینید! حساب پدر و مادر در دنیا یک حساب غیر قابل مقایسه با دیگران است.
این موضوع ما، یک باور روشن است که میتوانیم ادعا کنیم ؛ بارها تجربه کرده ایم که نزدیکی و یا دوری به والدین در ظاهر و پنهان زندگی ما چقدر تاثیر داشته و دارد.
احادیثی که در موضوع داریم شگفت آور است.
امام سجاد (ع)می‌فرماید:
"مردى خدمت پیامبر خدا (ص) آمد و به ایشان عرض كرد: «هیچ كار زشتى نیست كه نكرده باشم و هیچ گناهی نیست که مرتکب آن نشده باشم. آیا راه توبه و بازگشت برایم وجود دارد؟» پیامبر خدا در پاسخ به او فرمود:
«فهَل مِن والِدَیكَ أحَدٌ حَیٌّ؟» ؛ «آیا از پدر و مادرت كسى زنده هست؟»
او پاسخ داد: «آری، پدرم.» حضرت فرمود: برو و به او نیكى كن."
امام سجاد(ع) در ادامه فرمود: هنگامی که آن مرد رفت پیامبر خدا فرمود: «لَو كانَت اُمُّهُ!» «کاش مادرش می‌بود.» [بحارالأنوار، ج ۷۴ص۸۲]
۳) حال این باور روشن را داریم که آنان در زمان حیات شان بسیار بر پنهان های ما موثرند، قطعا روزی هم که بین ما نیستند همان تاثیر و شاید بیشتر از آن را روی ما داشته باشند! چون آنچه سبب ارتباط شان با ما به عنوان فرزندانشان بود، عواطف آنان بود که شعبه‌ای از روح آنان به حساب می‌آمد و پس از مرگ؛ روح با همه دارایی‌هایش زنده است و به حیات خود ادامه می‌دهد. پس چیزی را انان از دست نداده اند تا باعث قطع ارتباط باطنی‌شان با فرزندانشان شود.
بله ؛ حساب روح سفرکرده آنان، حساب خاص خودش داشته ، یعنی ؛ در جایگاه متفاوت رفته اند و شرائط متفاوتی پیدا کرده‌اند، اما ارتباط ویژه با فرزندان شان بصورت دیگری کاملا برقرار می‌باشند.
۴) همین رهگذر است که اولیاء الهی یعنی انبیاء و اهلبیت به این موضوع شدیدا اهتمام دارند.
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود:
"بزرگ نیکوکاران در روز قیامت، مردی است که به پدر و مادرش بعد از مرگشان نیکی کند. _ سید الأبرار یوم القیامه رجل برّ والدیه بعد موتهما "[بحار؛ ج۷۴ص۸۶]
علاّمه مجلسی می‌نویسد:
در حدیث صحیحی آمده است که امام صادق(ع) هر روزبرای پدر و مادر خود، دو رکعت نماز می خواند و به روح آنان هدیه می کرد که در رکعت اوّل سوره «انّا انزلناه» و در رکعت دوم سوره «کوثر» را تلاوت می‌نمود.
دعای امام زین‌العابدین (ع) در مورد والدین نشان این اهمیت است.
فرازی از دعای امام چهارم:
«اللَّهُمَّ وَ إِن سَبَقَت مَغفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعهُمَا فِیَّ، وَ إِن سَبَقَت مَغفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجتَمِعَ بِرَأفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغفِرَتِکَ وَ رَحمَتِکَ، إِنَّکَ ذُو الفَضلِ العَظِیمِ، وَ المَنِّ القَدِیمِ، وَ أنتَ اَرحَمُ الرَّاحِمِینَ
خداوندا! اگر پدر و مادرم را پیش از من آمرزیدی، پس ایشان را شفیع من قرار ده و اگر مرا قبل از آنان مورد آمرزش قراردادی، پس مرا شفیع ایشان بنما تا در پرتو مهربانی‌‌ات در سرای کرامت و جایگاه مغفرت و رحمتت گرد آییم؛ زیرا تو صاحب فضل بزرگ و نعمت دیرین هستی وتومهربان‌ترین مهربانانی.»[دعای ۲۴ صحیفه]
این موضوع را می‌توان در سیره انبیاء گذشته ردیابی نمود.
مثلا؛ حضرت نوح (ع)برای خود و پدر و مادر و زنان و مردان مؤمن طلب آمرزش کرده است:《رب اغفر لی ولولدی ولمن دخل بیتی مؤمنا وللمؤمنین و المؤمنـت و لاتزد الظـلمین الا تبارا.》(نوح /۲۸)
۵) موضوع ارتباط تنگاتنگ آنان با فرزندان تا جایی جدی و پر اهمیت میشود که اگر حقی پدر و مادر بر فرزند داشته باشند و فرزندشان به آن بی توجه باشد، آن بی توجهی به انجام وظیفه ؛ فرزند را مورد "عاق" آنان قرار می‌دهد!
واژه "عاق و عقوق"در لغت به معنی "بریدن" است.
مرحوم محقق نراقی در توضیح این واژه می‌نویسد:
"عاق والدین، به معنای این است که فرزند، پدر و مادر را آزار دهد و آنان را با زبان و رفتار از خود برنجاند!"
به باور نویسنده این سلسله مقالات ، جناب نراقی "عاق الوالدین" را از نگاه فقهی و شرعی تفسیر نموده و درست است ، در حالیکه "عاق والدین" در نگاه اخلاقی منحصر به رنجاندن با زبان و رفتار نیست، بلکه هر نوع خواسته و یا خاستگاهی که پدر و مادر داشته باشند ، و فرزندشان بی توجه باشد، زمینه‌ی عاق والدین را از دیدگاه اخلاقی ، به همراه دارد.
۶) عاق والدین بودن انحصاری به زمان حیات آن دو عزیز ندارد. بلکه بعد از دست دادن آنان، یک حقیقت غیر قابل انکار است.
حضرت باقر(ع)می‌فرماید:
"چه بسا فرزندی در زمان حیات پدر و مادر خود نسبت به آنها نیکوکار باشد، ولی این فرزند بعد از مرگ پدر و مادر؛ قرض‌های آنها و سایر واجبات انجام نشده ی آنها را جبران نکند و برای آنها استغفار نکند! خداوند او را عاق والدین بنویسد. وچه بسا فرزندی در طول حیات والدین‌اش عاق آنها بوده ولی بعد وفات آنها قرض شان را پرداخت کرده و برای آنها استغفار نماید، و خداوند این فرزند را از نیکوکاران بنویسد. [بحار،ج۷۴ص۵۹]
این حدیث از زبان پیامبر رحمت(ص) در مسانید اهل سنت اینگونه درج شده ؛
پیامبر(ص) فرمود:
"پدر یا مادر فردی از دنیا می‌رود، در حالیکه این فرزند عاق والدین بوده و حقوق آنان را به جا نیاورده است؛ اما بعد از مرگ آنان، پیوسته آنان را دعا کرده، برایشان طلب مغفرت نموده ، خدای متعال چنین فرزند تلاشگر را در ردیف ابرار قرار می‌دهد.[کنزالعمال ۴۷۸/۱۶]
شگفتا! فرزند "عاق والدین" ، با توجه به آنان پس از مرگ ، "ابرار" میشود! بله؛ والدین در زندگی آدمی مهمترین و مستقیم‌ترین نقش را دارند.
۷ ) از سوی دیگر؛ تاثیر حیرت آور رفتار فرزند بر روح پدر و مادر در برزخ به گونه‌ای است که چنان دارای اثرگذاری است که می‌تواند بر هویت آدمی در آن جهان ترتیب اثر دهد و انسانی بدحال و بدجایگاه را به حرکت ملکوتی و برزخی وادار کند و هویت او را به "خوب" تبدیل کند و باعث ترفیع مقام او شود.
از رسول گرامی اسلام، روایت وارد شده:
"مقام یک فردی را در بهشت بالا می برند. خود او سوال میکند: «این مقام از کجا برای من حاصل شده است؟». گویند: فرزندت برای تو طلب آمرزش کرد." [نهج الفصاحه ح۶۲۳]
۸ ) از نکات کلیدی بحث اینجاست که برای والدین چه باید کرد؟
در پاسخ باید گفت: وظیفه فرزند نسبت به والدین آسمانی شده ؛ در سه سرفصل و سه مرحله جمع بندی میشود که فرزندان پس از رحلت والدین شان عُهده‌دار هستند:
اول ؛ بجا آوردن و ادای واجبات آنان مانند نماز و روزه و حج و خمس ، تا پرداخت هرگونه حق الناس و طلب رضایت از هرکسی که در زمان حیات آنان ، دلخوری داشته است، میباشد.
پس ؛ انجام واجبات از دست رفته آنان در دو زاویه حق الله و حق الناس ؛ "تکلیف شرعی" فرزند است.
مرحله دوم: نوبت به مستحبات می‌رسد. در اینجا فرزند ، "تکلیف اخلاقی" دارد که امور نیکویی مانند ؛قرائت قرآن و اقامه روزانه نماز مستحبی و زیارت اهلبیت و احسان به نیازمندان است .
مرحله سوم "تکلیف اخلاقی و عاطفی" است که فرزندان نسبت به اقوام پدری و یا مادری خود دارند و بلکه بالاتر؛ یک فرزند نسبت به دوستان پدر و مادرش ، یک تکلیف لطیف عاطفی دارد. و آن احترام و ارتباط عاطفی با "دوستان پدرومادرش" میباشد ، همان دوستانی که پدر ومادر در زمان حیاتش به آنها احترام میگذاشته است.
این موارد ذکر شده، جملگی از روایت حضرت پیامبر رحمت (ص) قابل استفاده است که از آن رسول خاتم سوال شد:
آیا بعد از مرگ والدین، حقی بر گردن اولاد می ماند که لازم باشد آن را انجام دهد؟ حضرت(ص) در پاسخ فرمودند:
آری. پنج وظیفه باقی میماند که باید مورد اهتمام فرزند باشد که عبارت است از: ۱ - نماز برای آنان، ۲ - استغفار و طلب رحمت آنان از خدا، ۳ - وفاداری به پیمان‌ها و عقود آنان، ۴ - ارتباط با اقوامی که خود آنان سبب ایجاد قوم و خویشی بوده‌اند، ( مثل عمو زاده و یا دایی زاده پدر و مادر ) ، ۵ - اکرام و احترام دوستان آنان در زمان حیاتشان . (الترغیب، ج۳ ص۳۲۲)
در پایان اهمیت مسئله احترام به "خویشان پدر و مادر" را با ذکر این حدیث یادآور شوم که امام رضا (ع) فرموده‌اند:
"کسی که دوست دارد به پدرش در قبر صله و عنایتی داشته باشد، بعد از مرگ پدر، به عموهایش کمک نماید. [مستدرک الوسایل، ج۱۵ص۲۰۴]
هادی سروش
مطالب مرتبط
X Share
نظر شما
به روایت مذهبی ها
نظرسنجی
آیا گشت ارشاد در اهداف خود موفق بوده است؟
آخرین اخبار
چشم انداز
پربازدیدترین
خبری-تحلیلی
اخلاق و عرفان
سیره علی بن ابیطالب(ع)
سیره رسول الله(ص)
تاریخ صدر اسلام
تاریخ معاصر
زمین
سلامت و تغذیه
نماز و احکام
کتاب و ادبیات
نظامی
کمپر و ون لایف
شیطان و گناهان
روشنفکری دینی
مرگ
آخرالزمان