رکن دوم ارتش و رکن اول اطلاعاتی کشور در زمان شاه چگونه شکل گرفت؟

پیش از تشکیل اداره اطلاعات ستاد ارتش و پس از آن ساواک، کارهای اطلاعاتی خارج و داخل کشور، بر عهده رکن ۲ ستاد ارتش بود.

عصراسلام: رکن ۲ ارتش، که پس از مدتی به اداره دوم ارتش تغییر نام داد، فعالیت‌های محدودی در عرصه اطلاعات داخلی داشت و عمده وظیفه آن نیز ضداطلاعات و جمع‌آوری اخبار و اطلاعات درباره کشورهای خارجی بود.

گفته می‌شود که گزارش‌های نهایی آن تا اواخر دهه ۱۳۲۰ برای شاه و نخست‌وزیری فرستاده می‌شد و گویا در مقاطعی نسخه‌ای از آن گزارش‌ها هم به اشرف پهلوی تسلیم می‌گردید.

اساس کار رکن دوم ستاد کل، کسب اطلاعات نظامی از خارج کشور بود. بر اساس شرح وظایف این اداره، اطلاعات کسب شده باید روی سلاح‌های جدید، مداخله تکنولوژی در تأثیر سلاح‌ها از حیث برد، دقت، نشانه‌گیری در خنثی کردن رزمجویان، روحیه و بخصوص روش‌های جنگی جدید و تحولات سیاسی اتحاد‌ها و سیستم مخابراتی دشمن‌های متعرض احتمالی تمرکز می‌یافت.

چون دشمن احتمالی همواره روش‌های حمله را ارتقا می‌داد، پس رکن دوم وظیفه داشت با ایجاد شبکه‌های تجسسی وسیع، کارآگاهانه و هوشیارانه در خارج از کشور به صورت روزانه آگاهی خود را بالا ببرد و به تجسس خود ادامه دهد تا یقین حاصل کند در روز مبادا، عده‌ای خودی در اثر مواجهه با اوضاع غیرمترقبه و یا در برخورد با انواع سلاح‌های پیش‌بینی‌نشده، دچار غافلگیری و عوارض شوم آن نمی‌شوند.

سپهبد محسن مبصر در خاطرات خود درباره رکن ۲ ارتش و وظایف اطلاعاتی و ضدجاسوسی آن در دهه ۱۳۲۰ چنین نوشته است: «از رویدادهای شهریورماه سال ۱۳۲۰ تا خیزش بیست‌وهشتم مردادماه سال ۱۳۳۲، رکن دوم ستاد ارتش تنها سازمانی بود که نیازهای اطلاعاتی ارتش شاهنشاهی و چه‌بسا همه سازمان‌های کشور ایران را برمی‌آورد.

این سازمان افزوده بر آنکه کسب اطلاعات نظامی درون‌مرزی و برون‌مرزی را به عهده داشت، کار سازمان‌های ضداطلاعات به‌طورکلی ضدجاسوسی را نیز کم و بیش انجام می‌داد. به دیگر سخن، در سنجش با سازمان‌های گوناگون و رنگارنگ کشورهای آمریکا و انگلستان و اتحاد جماهیر شوروی پیشین و… اگر این کشور‌ها از دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی مانند انتلیجنس سرویس MI6 و MI5 و دستگاه‌های اطلاعاتی و ضداطلاعاتی ارتش انگلستان و CIA و FBI و دستگاه اطلاعاتی و ضداطلاعاتی ارتش آمریکا و… سود می‌جستند، در کشور ایران کار همه آن سازمان‌های عریض و طویل را تنها رکن دوم ستاد ارتش با سازمان بسیار کوچک، و توانایی‌ها و اختیارات قانونی محدود به عهده گرفته بود. بی‌گمان انجام بی‌کاستی همه آن وظایف و مسئولیت‌های بزرگ، با سازمان کوچک و توانایی‌های ناچیز رکن دوم، بسیار دشوار و چه‌بسا نشدنی می‌بود....»

حیطه عمل و وظایف رکن ۲ ارتش در مقاطع مختلف دچار نوسان می‌شد و هر از چندگاه براساس تصمیمات مسئولان امر برای امور داخلی و اقدامات اطلاعاتی امنیتی درون کشور نیز از خدمات رکن دوم بهره گرفته می‌شد.

با تمام این احوال، آگاهان به امور معتقدند که در همان حیطه فعالیت‌های اطلاعات خارجی و ضدجاسوسی نیز رکن ۲ ارتش اساساً کارنامه مورد قبولی نداشت و بسیاری از اطلاعات و گزارش‌های ارسالی مأموران آن از کشورهای خارجی فاقد ارزش اطلاعاتی بود.

کانال پشت‌پرده

مطالب مرتبط

Stumble Upon Delicious

Cloob Digg

نظر شما

به روایت مذهبی ها

آخرین اخبار


	بله

	خیر