توبه در قرآن‏

سه قاعده تربیتى‏

وَ كانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ وَ كانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا (مریم- 55)؛ او همواره خانواده‏اش را به نماز و زكات فرمان مى‏داد و همواره مورد رضایت پروردگارش بود. در این آیه سه مسئله مهم است:

یكى آن كه مهمترین اركان تربیت خانوادگى تربیت فرزندان است به اداى نماز. زیرا نماز پایه و اساس دیگر اعمال نیك است و نماز موجب تقرب انسان به خدا مى‏شود.

هیچ لزومی ندارد كه ما كودك خود را به انجام همه واجبات و اخلاقیات وادار كنیم، بلكه اگر میان او و خدا یك رابطه ایمانى ایجاد كنیم بقیه كارها خود بخود درست می شود. این رابطه فقط به وسیله نماز است و بس.

اگر فرزند ما در كودكى، مؤمنى صادق گردد هنگامى كه بزرگ شود علاوه بر واجبات، مستحبات را هم به جاى خواهد آورد. اما اگر ایمانش بر پایه استوارى قرار نداشته باشد، مسلم است، اگر از تعالیم دینى هم بر خوردار باشد به حالش سودمند نخواهد بود.

نماز كارى منظم است و هر شبانه روز، پنج بار انجام دادن آن كارى دشوار است. اگر كسى از كودكى به نماز عادت كرده باشد نماز جزیى از زندگى‏اش خواهد بود، چنان كه گویى هرگز از آن احساس بى‏نیازى نخواهد كرد.

مطلب دوم زكات است. به معنى یك فریضه خاص كه به غلات چهارگانه و ستوران سه گانه و طلا و نقره تعلق مى‏گیرد. گاهی زكات به معنى مطلق انفاق و عطاست. در هر حال خود تمرینی است براى این كه به انسان بیاموزد فقط به خود فكر نكند بلكه به مردم دیگر نیز توجه داشته باشد.

مطلب سوم كه برداشت می شود، مسئله رضا و خشنودى است كه بارها در این سوره تكرار شده و از زورگویى نهى گردیده است و این به دو علت است:

اول این كه: هر كس موظف است كه كودك خود را طوری تربیت كند كه داراى شخصیتى كمال یافته باشد تا مردم از معاشرت با او و از اعمال و رفتارش راضى باشند. نه به گونه‏اى كه هیچ به فكر دیگران نباشد.

دوم: طبیعت انسان اقتضا مى‏كند كه انسان در جامعه داراى مقبولیت اجتماعى باشد. از وظایف والدین این است كه فرزند خود را طورى تربیت كنند كه در عین مقبولیت در نزد مردم در نزد خدا هم آبرومند و مقبول باشند. یعنى در محدوده پرهیزگارى، به راه و روش پیامبرش سیر كنند.

قوم هلاكت یافته، بنى امیّه اند!

وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً (مریم98)

و چه بسیار نسل‏هایى كه پیش از آنان هلاك كردیم. آیا كسى از آنها را مى‏یابى یا كمترین صدایى از ایشان مى‏شنوى؟

این آیه‏ى شریفه، مایه‏ى تسكین و دلدارى پیامبر اكرم (صلى اللَّه علیه و آله) است و تلویحاً به او نوید مى‏دهد كه دشمنان لجوج تو به زودى نابود خواهند شد چنان كه بسیارى از حقّ ستیزان در گذشته به هلاكت رسیدند.

امام صادق (علیه السلام) در پاسخ جابر درباره آیه فرمودند: قوم هلاكت یافته بنى امیّه هستند، هیچ یك از آنان را به حالى كه امیدى داشته باشد و یا در ترس و وحشت نباشد نبینى. جابر مى‏گوید: عرض كردم آیا این شدنى است؟ فرمودند: بسیار زود اتفاق خواهد افتاد. (بحار، ج 46، ص 30)

منابع:

1- تفسیر نور، ج 7

2- تفسیر نمونه، ج 13

3- تفسیر هدایت، ج 7

مطالب مرتبط